مقاله کامل مهريه

بررسي احکام فقهي و حقوقي مهر
پيشگفتار
يکي از حقوق مالي زن ازنقد نکاح در نظام حقوقي اسلام مهر مي باشد. مهر از اختصاصات حقوقي اسلام است که در صورت تعيين مهريه به محض انشاء عقد زن مالک مهر مي شود و مي تواند هرگونه تصرف مالکانه در آن بنمايد و مرد نيز ملزم به پرداخت آن به همسرش مي شود.مهراز ارکان دائم محسوب مي شود و عدم تعيين آن نيز خللي به صحت عقد وارد نمي کن و زن در اين مورد درصورت وقوع نزديکي مستحق مهرالمثل خواهد شد.
ولي در صورت تعيين مهرالمسمي بوده و بعنوان يک قرارداد مالي رعايت شرايط آن لازم و ضروري است اين حقوق مالي داراي ضمانت اجرايي مي باشد و در صورت مطالبه زن و امتناع شوهر از پرداخت آن زن مي تواند با مراجعه به دادگاه و طرق قانوني حق خود را دريافت نمايد.
البته مهر ضمانت اجراي ديگري به نام« حق حبس» نيز دارد که در خلال بحث به آن و ساير احکام فقهي و حقوقي اين حق مالي خواهيم پرداخت.
قبل از ورود به بحث مهر لازم است مفهوم لغوي و اصطلاحي و ادله وجوب مهر از آيات و روايات ذکر شود.
گفتار اول: تبيين مفهوم مهر
معناي لغوي مهر
دانشمندان علم لغت براي واژه مهر که ظاهراً رايج ترين اصطلاح براي اين حق مالي است معناي را ذکر کرده اند.
واژه مهر در المنجر اينگونه معنا شده است.
« مهر مهراً المراه» به او عطا کرد يا براي او مهري قرار داد.
« المهر مهور مهوره» صداق و آن چيزي است که قرار مي دهند براي زن مالي را که شرعاً از آن سود ببرد. واژه هاي الصداق، الصداقة، حله، الاجر، الفريضه ، الطول نيز در معرفي اين حق مالي زن بکار رفته است.
البته واژه« اجر» بيشتر در حق استمتاع فقه( نکاح منقطع) بکار مي رود.
در قرآن مجيد واژه مهر بکارنرفته است و از لغات معادل آن ذکر شده استفاده شده است.
معناي اصطلاحي مهر
مهر عبارت از مالي است که به مناسبت عقد نکاح مرد ملزم به دادن آن به زن مي باشد. برخي نيز چنين بيان مي دارند که :
مهر مقدار مالي است که مرد به هنگام ازدواج به او مي دهد.
در قانون مدني تعريفي از مهر ارائه نشده ولي ماده 1078 ق.م در مورد مهر چنين مي گويد:
( هر چيزي را که مالکيت داشته باشد و قابل تملک نيز باشد مي توان مهر قرار داد).
و ماده 1080 ق.م مقرر مي دارد:
( تعيين مهر منوط به تراضي طرفين است).
وطبق ماده 1082 ق.م
( به مجرد اينکه زن مالک مهر مي شود و مي تواند هرنوع تصرفي که بخواهد در آن بنمايد.)
بنابراين با توجه به تعاريف ذکر شده و موارد قانوني مي توان مهر را اينگونه تعريف کرد:
« مهر عبارت از مقدار مالي است که با توافق زوجين مشخص مي شود و به محض وقوع عقد به ملکيت زن درميآيد. و مرد به صورت نقد يا تعهد به ذمه ملزم به پرداخت آن مي شود. البته بايد توجه داشت که اگر مهر عين معين باشد از لحظه عقد به ملکيت زن درمي آيد ولي اگر مهر کلي باشد يعني مال در ذمه شوهر باشد براي مثال: 5 سکه طلا باشد مالکيت زن مستقر نمي شود مگر اينکه شوهر مشخص نمايد و بگويد اين
5 سکه مهر همسرش مي باشد در اين صورت مالکيت زن استقرار مي يابد.»
ادله وجوب مهر از آيات و روايات
اگرچه زماني مهر با نکاح، در نکاح دائم شرط نيست و اگرچه زن مي تواند مثل هر مالک ديگري مالکيت خود يعني مهر را ببخشد ولي نکاح بي مهر قال تصور نيست اين حقيقت درکتاب خداوند متعال و سنت رسول(ص) مي باشد.
کتاب
قرآن کريم در آياتي به تشريح ابعاد مختلف مهر و تعيين آن وجوب مهر پرداخته است ولي لفظ مهر در آن ذکر نشده است و با تعابير متعددي چون: صداق، متاع، فريضه، اجر، نحله اين حق مالي را معرفي کرده است.
فقها و مفسران انديشه هاي متعددي در تبيين مهر و وجوب آن ذکر نموده اند که به بيان چند مورد از آنها مي پردازيم:
آيه اول: خداوند متعال در سوره نساء آيه 4 مي فرمايد:
« واتر النساء صدقاتهن نحله فان طبن لکم عن شيء منه نفسا فلکوه هنيئاً دريئا.»
« مهر زنان را به ايشان با خوشدلي بدهيد واگر به طيب خاطر خويش چيزي از آن را به شما بخشيدند آن را نوشين و گوارا بخوريد.»
واژه هاي صداق و نحله از اين آيه اتخاذ گرديده که ظاهراً صريح ترين آيه در خصوص مهر مي باشد. اضافه شدن لفظ( صدقات) به ضمر« هن» نشان مي دهد که حکم به وجوب پرداخت مهر در سنن ازدواج امري متعادل بين مردم بوده است. آنها مقداري از مال يا هر شيء داراي ماليت را براي همسران خود مهر قرار مي دادند.
اين مهر چيزي است شبيه عرض براي بضع است آنگونه که در معامله عرض در مقابل معوض قرار مي گيرد. طالب ازدواج طبق آنچه در ميان مردم متداول است مرد است بنابراين مهر را نيز او مي پردازد.
زيرا که خريدا به همراه عرض براي خريدن کالا به فروشنده مراجعه مي کند در هر صورت مستفاد از آيه شريفه:
« و آنوالنساء صدقا تهن نحله»
تأئيد اين سنت رايج در ميان مردم است.
آيه دوم: خداوند در سوره نساء آيه 24 مي فرمايد:
« ….. فما استمعتم به ممفن ناتوا هن اجور من فريضه….»
«….. از زنان که استمتاع مي بريد اجر آنان را پرداخت نماييد ….»
طبرسي در مجمع البيان مي نويسد:

فایل : 53 صفحه

فرمت : Word