مقاله کامل مقایسه عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیرپرخاشگر

مقایسه عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیرپرخاشگر
چکیده‌
اعتماد به نفس یا احساس ارزشمند بودن، احساسی شکننده و قابل نوسان است که در یک روز به روز دیگر در تغییر است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه‌ی عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیرپرخاشگر در شهر زرین شهر‌ می‌باشد. این پژوهش از نوع علی – مقایسه ای‌ می‌باشد. جامعه اماری این پژوهش کلیه مادران دارای کودک(4تا 6 ساله) در مهد کودک والفجر در سال 1398به تعداد 120 نفر بود که با مراجعه به جدول مورگان تعداد 90 نفراز طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شده است. این نمونه شامل 4۵ مادر دارای کودک پرخاشگر و 4۵ مادر دارای کودک غیر پرخاشگر‌ می‌باشد. در این پژوهش از پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت(1967) استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و استنباطی و آزمون tمستقل و نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان داد که بین عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیرپرخاشگر تفاوت معناداری وجود دارد و عزت نفس مادران‌ می‌تواند تحت تاثیر تنش‌های مدوام با کودکان پرخاشگر در گذر زمان افت نشان دهد اما عزت نفس در مادرانی که دارای کودک غیر پرخاشگر هستند هیچ مشکلی در عزت نفسشان بوجود نمی آید بلکه باعث بالارفتن آن هم‌ می‌شود.
کلمات کلیدی: عزت نفس، مادر، پرخاشگری.
مقدمه
خانواده مهمترین و اصلی ترین نهاد تربیتی جامعه است و خانواده سالم خانواده ای است که میان اعضای آن به رابطه‌ی درستی برقرار باشد، بخصوص مادر که نقش حساسی در ارتباط با کودک دارد. مادر باید آنقدر مهارت داشته باشد
تا بتواند پیوند روحی و فکری با اعضای خانواده و بخصوص کودک برقرار کرده و نقش تربیتی خود را اعمال نماید(امیر حسینی،1390).
تاریخچه‌ی بحث در مورد مادر به اغاز زندگی بشر بر‌ می‌گردد و از ابتدای خلقت بشر مادر و نقش او مورد توجه بوده است (هوشیاری و همکاران،1393). کودکان و والدین با مشکلات رفتاری بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند و نه تنها مشکلات رفتاری مادر بر کودک تاثیر‌ می‌گذارد بلکه مشکلات رفتاری کودک هم بر مادر تاثیر‌ می‌گذارد و اگر مادری دارای کودک پرخاشگر و غیر پرخاشگر باشد ان کودک بر رفتار و خلقیات مادر تاثیر‌ می‌گذارد (داگلاس،199۵).
از شایع ترین مشکلات کودکان و روان درمانی خشم و پرخاشگری کودکان‌ می‌باشد. پرخاشگری رفتاری است که هدف ان صدمه زدن به خود و یا دیگران است. در این تعریف قصد و نیت حائز اهمیت است، یعنی رفتار آسیب زا در صورتی پرخاشگری محسوب‌ می‌شودکه از روی قصد و عمد به منظور صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد (بارون،2010). پرخاشگری مفهوم بسیار پیچیده ای است که از یک سو تحت تاثیرعوامل موقعیتی و روانشناختی و از سوی دیگر تحت تاثیر عوامل ژنتیکی‌ می‌باشد (ایوانس و همکاران،2016). روانشناسان اجتماعی پرخاشگری را رفتار آگاهانه ای‌ می‌دانند که هدفش اعمال درد و رنج جسمانی‌ یا روانی‌ می‌باشد (استریت و همکاران،2016). پرخاشگری یک شورش و انقلابی در درون فرد و حاکی از وجود احساساتی است که فرد گویی از بازگو کردن آن وحشت دارد.رنجی که در درون او وجود دارد که قادر به رفع و جبران ان نیست و ناگزیر تلافی ان را سر دیگران در‌ می‌آورد اگر چه در موارد این زجر دادن متوجه خودش نیز‌ می‌شود (چنانی و همکاران،1396).
ازجمله متغیرهای قابل پیش بینی و مرتبط باپرخاشگری سازه عزت نفس است. به میزان ارزش و احترامی که برای خود و شخصیت خود قائل هستیم عزت نفس‌ می‌گویند که از احساسات، طرز تفکر و تجربیات خودمان در طول زندگی به دست‌ می‌آوریم. در حقیقت فردی که بتواند اهداف وخواسته‌های خود را بشناسد و با عقل و منطق در راه رسیدن به آن‌ها با موانع مبارزه کند، از اعتماد به نفس کافی برخوردار است (زمانی،1396).
عزت نفس شامل رشد احساسات خود ارزشی توسط فرد و احساس جذابیت و صلاحیت‌ می‌باشد (اورسان و جاست،2007). عزت نفس از اساسی ترین موضوعاتی است که در زندگی هر انسان مطرح و در موفقیت‌ها و شکست‌های وی تاثیر مستقیم دارد. در نظام تربیتی اسلام عزت نفس به عنوان یک هدف تربیتی مطرح است تا انسان‌ها را بسوی تربیت صحیح و سلامت معنوی سوق دهد. در حقیقت عزت نفس مثل یک سیستم ایمنی آگاهانه عمل نموده و مقاومت و ظرفیت لازم برای زندگی فرد را فراهم‌ می‌آورد (گلی 1394). به طور کلی عزت نفس قضاوت شخصی از ارزشمندی خود است (کلانتر هرمزی و همکاران،1393).
در مطالعه ای که ابوطالبی احمدی(1392(با عنوان رابطه شیوه فرزند پروری و عزت نفس با سلامت روانی‌ دانش اموزان انجام داده است نتایج نشان داد میان دو متغیر شیوه فرزند پروری مادران و عزت نفس رابطه‌ی معناداری وجود دارد .
همچنین در مطالعه ای که پردل و همکاران(1393(با عنوان بررسی مقایسه ای عزت نفس در مادران دارای کودک عادی و مادران دارای کودک معلول انجام داد نتایج به دست امده گویای این واقعیت بودکه هر چه عزت نفس مادران بالاتر باشد اثر بخشی انان در مقابله با شرایط زندگی بیشتر
است و بین عزت نفس مادران دارای کودک معلول و مادران دارای کودک عادی تفاوت وجود دارد.
بسیاری از مشکلات انسان در رابطه با عزت نفس او ایجاد‌ می‌شود. اگر او به خود بها دهد کمتر به احساس منفی و افکار آزارنده تن‌ می‌دهد و بین اعمال خویش، باورها و اعتقادات خود هماهنگی ایجاد‌ می‌کند. همچنین مرکز احساسات هر شخص راجع به خودش از عزت نفس وی ناشی‌ می‌شود. با توجه به مطالب گفته شده پژوهش حاضر به منظور کاهش رفتارهای پرخاشگرانه و افزایش عزت نفس مادران بر ان است تا به مقایسه‌ این موضوع بپردازد، که آیا میان عزت نفس در مادران دارای فرزند پرخاشگر و غیر پرخاشگر تفاوت معناداری وجود دارد؟ ابزار و روش تحقیق:
از آنجایی که هدف اصلی در پژوهش حاضر مقایسه‌ی عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیر پرخاشگر بود،روش‌ پژوهش توصیفی و از نوع علی- مقایسه ای برای دستیابی به این هدف مناسب تشخیص داده شد.جامعه آماری این پژوهش کلیه مادران دارای کودک در مهد کودک والفجر با تعداد 120 نفر در سال 1398 بود که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. با مراجعه به جدول مورگان از جامعه‌ی مورد اشاره تعداد 90 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. این نمونه شامل 4۵ مادر دارای کودک پرخاشگر و 4۵ مادر دارای کودک غیر پرخاشگر‌ می‌باشد.
در این پژوهش جهت جمع آوری اطلاعات از ابزار زیر استفاده شد
پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت SEI(کوپراسمیت،1967):کوپر اسمیت، مقیاس عزت نفس خود را براساس
تجدید نظر در مقیاس راجرز و دیموند، تهیه و تنظیم نمود. این مقیاس دارای ۵8 ماده است که ۵0 ماده آن به چهار خرده مقیاس عزت نفس کلی، عزت نفس اجتماعی، عزت
نفس خانوادگی، عزت نفس در محیط کار و 8 گویه به دروغ سنج اختصاص یافته است که، در نمره کل محاسبه نمی شود. کوپراسمیت ضریب پایایی این مقیاس را با استفاده از روش بازآزمایی بعد از ۵ هفته برابر با 70 درصد بدست اوردند.روایی و پایایی این پرسشنامه در تحقیقات متعدد مورد آزمون قرار گرفته است.نیسی شوشتری(1380(پس از ترجمه این پرسشنامه،روایی و پایایی آن را محاسبه کردند. میزان روایی آزمون که از طریق همبستگی میان نمره‌های این آزمون با معدل آخر سال230 دانش آموز دختر و پسر بدست آمد، برای پسران 96%‌ و برای دختران 71% به دست آمد و میزان پایایی نیز با روش بازآزمایی برای پسران 90% و برای دختران 92% به دست آمد. در تحقیق محمدی(1386(میزان پایایی با روش آلفای کرونباخ و دو نیمه کردن به ترتیب برابر با 84% و 7۵% به دست آمد.
در پژهش حاضر در ابتدا با گرفتن معرفی نامه از دانشگاه محل تحصیل به مهد کودک والفجر زرین شهر مراجعه و با هماهنگی مسئول مهد هدف از پژوهش برای مربیان مرکز آموزشی توضیح داده شد و با شناخت مربیان کودک از مادران دعوت و ضمن توضیح در مورد پرسشنامه، پرسشنامه‌ی عزت نفس کوپر اسمیت(1967(روی کلیه مادران شرکت کننده، بر اساس پرخاشگر بودن یا نبودن کودکان توزیع شد و ضمن رضایت از آنها برای پر کردن پرسشنامه به آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات‌ محرمانه بوده و نزد محققان محفوظ‌ می‌ماند همچنین به آزمودنی‌ها توضیح داده شد که در صورت تمایل و از طریق مراجعه به محققین‌ می‌توانند نتیجه آزمون خود را دریافت کنند. دادهای به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSSمورد تحلیل قرار خواهد گرفت.
جهت تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. در تجزیه و تحلیل آمار توصیفی،‌ پژوهشگر داده‌های
جمع آوری شده را با استفاده از شاخص‌های آمار توصیفی خلاصه و طبقه بندی‌ می‌کند. به عبارت دیگر در تجزیه و تحلیل داده‌های توصیفی، پژوهشگر ابتدا داده‌های جمع آوری شده را با تهیه و تنظیم جدول توزیع فراوانی خلاصه‌ می‌کند و سپس به کمک نمودار‌ها آن را نمایش‌ می‌دهد.داده‌های حاصل از ابزارهای اندازه گیری با روشهای آمار توصیفی شامل میانگین و انحراف معیار و آمار استنباطی شاملT مستقل و تحلیل واریانس چند متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها :‌
در جدول 1 میانگین و انحراف معیار مولفه‌های عزت نفس در دو گروه پژوهش ارائه شده است.
جدول 1: شاخصهای توصیفی مولفه‌های عزت نفس در دو گروه پژوهش
نتایج مربوط به تحلیل واریانس چند متغیره مولفه‌های عزت نفس در دو گروه پژوهش در جدول 2 ارائه شده است‌
جدول2: نتایج تحلیل واریانس چند متغیری مولفه‌های عزت نفس در دو گروه مادران داری کودک پرخاشگر و غیرپرخاشگر
چنانکه در جدول 2 مشاهده میشود، بین نمرات مولفه‌های عزت نفس (عزت نفس عمومی، عزت نفس خانوادگی،عزت نفس اجتماعی، عزت نفس تحصیلی و نمره کل عزت نفس(شرکت کنندگان بر حسب عضویت گروهی (گروه مادران دارای کودک پرخاشگر و غیر پرخاشگر(تفاوت معناداری وجود دارد(0۵/0>P).
بحث و نتیجه گیری
هدف از این مطالعه مقایسه‌ی عزت نفس در مادران دارای کودکان پرخاشگر و غیر پرخاشگر بود. فرضیه پژوهش نشان داد بین نمرات مولفه‌های عزت نفس (عزت نفس عمومی، عزت نفس خانوادگی، عزت نفس اجتماعی، عزت نفس تحصیلی و نمره کل عزت نفس(شرکت کنندگان بر حسب عضویت گروهی (گروه مادران دارای کودک پرخاشگر و غیر پرخاشگر(تفاوت
معناداری وجود دارد(0۵/0>P). از آنجایی که مادران دارای کودک پرخاشگر به احتمال زیاد دارای تنش‌های بیشتری در ارتباط با کودکان هستند و فرسودگی روانی بیشتری را تجربه‌ می‌کنند عزت نفس کمتری را نشان دادند.نتایج پژوهش حاضر با نتایج‌ پژوهش شریفی و همکاران(1390) همخوان‌ می‌باشد. در پژوهش آن‌ها رابطه عزت نفس مادران و دختران نوجوان آنها مثبت و معنادار بود. همچنیننتایج حاصل از مطالعه حاضر با نتایج مطالعه‌ی افکاری(1392) که با هدف مقایسه‌های شیوه‌های فرزند پروری و سلامت روان مادران کودکان دارای ناتوانایی‌های یادگیری و مادران عادی انجام شده همخوان‌ می‌باشد به طوری که نتایج پژوهش ان‌ها نشان داده عزت نفس مادران دارای کودکان ناتوانایی‌های یادگیری کتر از مادران کودکان عادی بود.
روانشناسان در تبیین مفهوم عزّت نفس، با توجه به ارزشمندی وجود انسان هرآنچه موجب ارزش و پیشرفت و موفقیت او باشد را به عنوان ابزار و عامل ارتقاء عزت نفس بیان کردهاند و در این راستا بیشتر به نقش عوامل محیطی و مادی اشاره نمودهاند(نژاد عمران و کمالوند،139۵). در تبین یافته‌های فوق‌ می‌توان مطرح ساخت استرس و فاکتورهای جدای از پرخاشگری کودکان در مادران، در کنار عوامل منفی دیگر بر صفات شخصیتی تاثیر بگذارد از بین صفات شخصیتی، عزت نفس مادران‌ می‌تواند تحت تاثیر تنش‌های مدوام با کودکان پرخاشگر و در گذر زمان افت نشان دهد و مادرانی که دارای کودک پرخاشگر نیستند عزت نفس بالاتری را نشان‌ می‌دهند. کیفیت و چگونگی روابط مادر با کودک و میزان صمیمیت و محیط گرم خانوادگی‌ می‌تواند پرخاشگری کودکان را کاهش داده و در نتیجه عزت نفس مادران و رشد اجتماعی کودکان را افزایش دهد.
بطور اجتناب ناپذیری هر پژوهشی با محدودیت‌هایی روبروست که تغییر یافته‌ها را با توجه به آن محدودیتها متذکر‌ می‌شوند. مهمترین محدودیتهای پژوهش حاضر عبارت بودند استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، عدم تعمیم این مطالعه به دیگر مادران شهرهای دیگر، همچنین مطالعه حاضر به دلیل استفاده از ابزار‌های خود گزارش دهی به جای مطالعه رفتار واقعی ممکن است مشارکت کنندگان را به استفاده از شیوه‌هایی ترغیب کرده باشد که مبتنی بر کسب تآیید اجتماعی باشد، پیشنهاد‌ می‌شود در پژوهش‌های اتی با توجه به اهمیت موضوع پزوهش بر روی جامعه آماری دیگر مثل پدران دارای کودکان پرخاشگر و معلمان مدارس ابتدایی استثنایی که با کودکان پرخاشگر ارتباط دارند انجام شود همچنین از ان جایی که پژوهش علی مقایسه ای و توصیفی بود پیشنهاد‌ می‌شود پژوهش به صورت مداخله ای انجام شده و ارتباط آن‌ها با هم بررسی شود.
در پایان پژوهشگران بر خود لازم‌ می‌دانند از تمام کسانی که ما را در اجرای این پژوهش یاری دادند از جمله مدیر و مربیان مهدکودک والفجر و مادرانی که پرسشنامه‌های مربوطه را پر کردند قدر دانی به عمل آورند.
منابع و ماخذ:
ابوطالبی احمدی، تقی.(1392). رابطه‌ی شیوه فرزند پروری و عزت نفس با سلامت روانی دانش آموزان،فصلنامه علمی پژوهشی خانواده و پژوهش،9 (3):71-88.‌
افکاری، پریسا. (1392).مقایسه شیوه‌های فرزند پروری، عزت نفس و سلامت روان مادران کودکان دارای ناتوانایی‌های یادگیری و مادران کودکان عادی، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه محقق اردبیلی.
امیرحسینی، زهرا(1390). اصول و شیوه‌های موثر ارتباط والدین و فرزندان، نشریه پزوهشنامه اسلامی زنان و خانواده،زمستان، شماره 11.
پردل، مرتضی: قامتی، محمد: رمضانی، جلال. (1393). بررسی مقایسه ای عزت نفس در مادران دارای کودک عادی و مادران دارای کودک معلول، نخستین همایش ملی توانمند سازی فردی اجتماعی افراد با نیازهای ویزه،خراسان جنوبی، قاین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاینات.
زمانی، خدیجه. (1396). مهارت‌های روان شناسی در جامعه، قم: نشر یاران قلم. ص 17.
چنانی، احمد؛ عابدی، مهدی؛ شفیعی کرد شولی، صابر؛ خدادادی گله، فرشید. (1396). علل پرخاشگری در کودکان و راه‌های درمان ان، سومین همایش ملی پژوهش‌های نوین در علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایرانق قم. مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت رضوی.
شریفی، خدیجه؛ مسعودی علوی، نگین؛ تقریبی، زهرا؛ سوکی، زهرا؛ عسگریان، فاطمه؛ اکبری، حسین.
(1390). بررسی رابطه عزت نفس مادران و دختران نوجوان آن‌ها، مجله علمی – پژوهشی فیض،دوره پانزدهم، شماره4، زمستان، ص3۵8-3۵2.
کلانتری هرمزی، آتوسا؛ بیژنی، جواد؛ حسینی نژاد، ناهید. (1393).اثر بخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر خود کارامدی و عزت نفس مردان متاهل مبتلا به سوء مصرف مواد. فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهشهای مشاوره.13(۵2(:91-108.
گلی، مهرناز.(1394(نقش والدین در پرورش عزت نفس فرزندان وسلامت معنوی انان از دیدگاه اسلام،فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ پزشکی،دوره 7ف شماره 2۵.

فایل : 11 صفحه

فرمت : Word