مقاله کامل زلزله و آتشفشان

مقدمه مترجمان
ايران كشوري است زلزله خيز، زلزله هاي مختلف قرن اخير گواه اين حق اخير گواه اين است كه هيچ نقطه اي از خاك سرزمين مان از اين حادثه طبيعي مصون نيست. زلزله مثل گردش زمين، باد و طوفان و يا درخشش خورشيد و آمدن باران، پديده اي كاملاً طبيعي ، انكار ناشدني اما چاره پذير است .واقعيت تلخ اين است كه انسانها را زلزله نمي كشد بلكه خانه هاي سست بنياد مي كشد.
امروزه با آگاهيها و اطلاعاتي كه درباره ساختمان كره زمين وزلزله داريم براي ترسيم نقشه اي مناطق در معرض خطر كافي است، اما با اين همه،مردم بازهم در همين مناطق خطرناك ،خانه هاي سست و غير مقاوم مي سازند .در نتيجه بسياري از شهرهاي ما از جمله كلان شهر تهران با تهديد زلزله هاي بسيار ويرانگر روبرو هستند.
با اميد به روزگاري كه در آن بتوانيم زلزله را به موقع پيش بيني كنيم .فعلاً تنها راه نجات اين است كه خانه يمان را در برابر زمين لزره مقاوم و استوارتر بسيازيم.
منشاء زمين
به نظر دانشمندان زمين حدود 6/4 ميليارد سال پيش تشكيل شده است و از آن زمان سطح زمين بصورت تدريجي طي مراحل مختلف شكل گرفته است . به احتمال زياد زمين ميليونها سال پس از يك انفجار در فضا ايجاد شده است. اين انفجار حجم عظيم و وسيعي از گاز وذرات گرد و
غبار ايجاد كرده است. دانشمندان فكر مي كنند ذرات به يكديگر متصل شده و به هم جوش خورده اند، تا توده هاي عظيمي از مواد مذاب شده ، كه بالاخره تبديل به سيارات امروزي شده اند را ايجاد كنند.
به راحتي مي توان تصور كرد كه زمين ايجاد شده به طور باور نكردني داغ بوده ودر سطح آن دريايي از سنگهاي مذاب وجود داشته است. حدود 4 ميليارد سال پيش به آرامي شروع به سرد شدن كرد وبه لايه هاي مختلفي تقسيم شد.
سنگين ترين ماده براي تشكيل هسته يا قسمت مركزي زمين فرو افتاد اما هنوز به طرز باور نكردني داغ مانده بود ماده كم چگالي تر ، لايه هاي اطراف هسته را تشكيل داد. در سطح ،ماده مذاب به اندازه كافي سرد شده تا يك پوسته سنگي كه به اعتقاد دانشمندان با آتشفشانهاي بسياري پوشيده شده است را تشكيل دهد.
قاره هاي اوليه احتمالاً از سنگ تشكيل شده است كه اين سنگ از آتشفشان به روي سطح جريان پيدا كرده و سرد شده و پوسته ضخيم تري را تشكيل داده است. اقيانوسها ممكن است در لايه هاي زيرين حين فشرده شدن گازهاي فرار فورانهاي آتشفشاني ظاهر شوند كه متشكل از قطرات ريز فشرده آب مي باشند. پس اتمسفر اوليه زمين ، احتمالا ً بوسيله گازهاي آتشفشاني تشكيل شده است.
وضع موجود زمين
اگر چه سطح زمين ظاهراً جامد وثابت به نظر مي رسد ولي هنوز تغييراتي در حال شكل گيري مي باشد. سطح زمين به طور مداوم در حين مراحل مختلف تدريجاً به
سمت بالا ساخته مي شود يا به سمت پايين شكسته مي شود. بيشتر تغييرات مشاهده شده بسيار آرام رخ مي دهد ، ولي توسط تجهيزات علمي مخصوص قابل تشيخص مي باشد. براي تشكيل يك رشته كوه ميلياردها سال طول مي كشد. اما يك فوران شديد آتشفشان يا يك زلزله ويران كننده مي تواند سطح زمين را طي چند روز، چند ساعت يا حتي چند دقيقه تغيير بدهد.
ساختار زمين
زمين تقريبا شبيه يك كره مي باشد اما اندكي در قطب شمال و قطب جنوب پهن بوده و شامل 3 لايه اصلي پوسته ، جبه وهسته است . هر لايه از انواع مختلف سنگ تشكيل شده است.
حركت سطحي
پوسته و لايه جامد بالايي گوشته ( جبه ) از يك لايه شناخته شده به نام ليتوسفر تشكيل شده است .2 نوع ليتوسفر وجود دارد: ليتوسفر اقيانوسي كه پوسته اقيانوسي داردو در هر حدود km 6 ( 4 مايل ) در سطح خود ضخامت دارد.
اين پوسته بيشتر به وسيله دريا پوشيده شده است .نوع ديگر ليتوسفر قاره اي است كه پوسته قاره اي دارد و بين 35 تا km70 (22 تا44 ماييل ) در سطح ضخامت دارد. بيشتر قسمتهاي آن مرتفع تر از آن مي باشد كه با آب پوشيده شود پس سرزمينها و خشكي ها را ايجاد كرده است.
صفحات زمين
اگر چه تصور مي شود زمين يك سطح پيوسته دارد ولي اين سطح درچندين قسمت شكسته شده شده كه مانند يك راه موئي قطعات را به صورتي كه با يكديگر متناسب و فيكس باشند مي برد. اين قطعات هركدام يك صفحه ناميده مي شوند و بطور مداوم و بسيار آرام دركنار هم خلاف جهت يكديگر درحركت مي باشند يك صحفه مي تواند از ليتوسفر اقيانوسي يا قاره اي يا هردونوع تشكيل شده باشد. لبه هاي صفحه ها مرزهاي صحفه اي يا حاشيه هاي صفحه اي ناميده مي شوند و در همين نواحي است كه هه زلزله ها رخ مي دهد و بيشتر آتشفشانها يافت مي شوند.
حركات صفحات
صفحات زمين به طور مستمر در مسيرها وجهات مختلف در حركت مي باشند . اگر چه اين حركت بسيار كند انجام مي شود .صفحات بطور متوسط cm5 (2 اينچ) در سال حركت مي كنند كه تقريبا برابر ميزان رشد ناخن مي باشد. به دليل اينكه همه صفحات به هم متصل هستند، حركت هر يك از صفحات يك تاثير برخوردي دارد كه حركت تدريجي همه صفحات اطراف خود را ايجاد مي كنند.علائم مسيرهاي مختلف حركات صفحه اي در مرزهاي صفحات در مرزهاي صفحات اطراف خود را ايجاد مي كند .علائم مسيرهاي مختلف حركات صفحه اي در مرزهاي صفحات قابل ديدن است دانشمندان مطئمن نيستند چه چيزي موجب حركت آنها مي شود. مراحل برخورد ممكن است هيچ تئوري هايي نيز وجود دارد مبني
بر اينكه يك نوع حركت صفحه اي ممكن است يك حركت دهنده ابتدايي باشد كه بطور مداوم حركات صفحات را نمايان مي كند
جابه جائي قاره ها
دانشمندان معقدند از زماني كه اولين پوسته زمين شكل گرفت، حركات صفحه اي از لحاظ موقعيت ، شكل واندازه قاره ها و اقيانوس ها تغيير كرده اند .دانشمندان اين مراحل را تكتونيك صفحه اي مي نامند. آنها ايده شان را روي شواهد گوناگون پايه ريزي كرده اند.به عنوان مثال، اشكال چندين قاره امروزي مثل آمريكايي جنوبي وافريقا به نظر مي آيد كه زماني به هم متصل بوده اند همچنين دانشمندان شباهتهايي در انواع سنگها و سن رشته كوههاي قديمي يافت شده و در دو قاره را كشف كرده اند.
حركات در مرزهاي صفحه اي
مسيري كه صفحات زمين حركت مي كنند تعيين مي كند كه در هر مرز چه چيز پيدا شود. بعضي از صفحات از هم دور مي شوند وتعدادي ديگر دركنار هم مي لغزند.
حركت صفحات دور شونده
مناطقي كه درآن دو صفحه از هم دور مي شوند درمكانهاي اصلي كف اقيانوسها يافت مي شوند .صفحات دور شونده ،بوسيله رشته كوههاي متشكل از سنگهاي آتشفشاني مشخص مي شوند .آتشفشانها شيب دار ي يا مخروطي شكل نيستند بلكه خط الرأسهاي ( ستيغ ها) پيوسته طولاني همراه با شيبهاي آرام دارند.
ستيغ هاي كه بوسيله يك شكاف كه مرز بين دو صفحه را نشان مي دهد از هم جدا مي شوند . شكاف به سمت بالا حين بالا آمدن ماگما از استنوسفر باز مي شود .هنگامي كه ماگما به سطح مي رسد سرد مي شود وروي لبه هاي صفحات تشكيل دهنده كف جديد اقيانوس منجمد مي شود. همچنين ماگما صفحات را درجهت دور شدن از هم مي كشاند.
اين مرحله به عنوان گسترش كف اقيانوس شناخته مي شود . اين گسترش به طور مدوام تا زمانيكه باز شدگي ادامه دارد بطورپايان ناپذيري انجام مي شود.ومكاني كه اين اتفاق در آن مي افتد ، به عنوان خط الرأس گسترش دهنده شناخته مي شود.
صفحات متحرك به سمت يكديگر
انواع مختلفي از مرزها هنگام حركت دو صفحه به سمت يكديگر وجود دارد وچيزي كه در مرز آنها رخ مي دهد بستگي به نوع صفحات نزديك شونده دارد.
در يك مرز صفحه اي بين ليتوسفر اقيانوسي وقاره اي صفحه اقيانوسي به زير صفحه ديگر قاره اي رفته ويك گودال در سطح ايجاد مي شوند . همان طور كه صفحه بيشتر به درون گوشته فرو مي رود شروع به ذوب شدن مي كند. در اين مرزها كوهها روي صفحه رويي همانند پوسته فشرده شده ، شكل مي گيرند. برخي از كوهها آتشفشاني هستند كه در حين بالا آمدن ماگما از ليتوسفر تشكيل شده اند.
صفحه هاي اقيانوسي
گودال هاي عميق در مرزها جائي كه دو صفحه اقيانوسي به سمت هم حركت مي كنند، شكل مي گيرند . يكي ار صفحات با فشار زير ديگري مي رود واين صفحه حين رفتن به درون گوشته ذوب مي شود .يك خط از آتشفشان روي صفحه رويي نزديك مرز ، همانطور كه ماگما از گودال داخل ليتوسفر بالا مي آيد، تشكيل مي شود.
صفحه هاي قاره اي
در نواحي كه دو صفحه ليتوسفرقاره اي از سربه هم متصل هستند رشته كوه هاي بلندي شكل مي گيرند. در مرز ، پوسته قاره اي روي هر دو صفحه فشرده مي شود، ترك بر مي دارد وبا فشار صفحات چروكيده مي شود
همان طور كه صفحات حركت خود را به سمت يكديگر ادامه مي دهند، رشته كوه ها به دليل اينكه تمام منطقه دچار بالا آمدگي مي شود، بلند تر مي شود.
سرخوردگي صفحات
تمام صفحه ها ازهم دور نمي شوند و يا به هم نزديك نمي شوند، بلكه بعضي از صفحه ها در خلاف جهت يا به جهت يكسان ولي با سرعتهاي متفاوت در كنار هم سر مي خورند.در اين نوع مرز صفحه اي كه ممكن است روي زمين ( خشكي ) يا زير آب باشد هيچ ليتوسفر جديدي ساخته يا تخريب نمي شود.
گودال هاي اقيانوسي
گودال هايي كه در مرزها ايجاد مي شوند عميق ترين مكانهاي يافت شده روي سطح زمين مي باشند .گودال ها ماريانا در اقيانوس آرام ، بطور يقين ترين گودال مي

فایل : 35 صفحه

فرمت : Word