مقاله کامل خربزه خراسان

مقدمه
خربزه از دیرباز تا کنون یکی از محصولات زراعی کشور به خصوص استان خراسان بوده است . اگر چه این محصولجالیزی در سایر مناطق ایران هم کشت م یگردد اما مهمترین منطقه کشت آن تا به امروز استان خراسان می باشد به طوری که در سفرنامه های مختلف جهانگردان معروف با گذر از منطقه خراسان از خربزه خاص این منطقه نام برده اند . لازم به ذکر است کلیه مطلب ذکر شده در این مجموعه در مورد توده های بومی خربزه خراسان می باشد . البته با توجه به شباهت انواع خربزه از این مجموعه در خصوص سایر موارد نیز می توان استفاده نمود .
خربزه یکی از محصولات جالیزی است . اگر چه جالیزکاری در سالهای اخیر دچار تغییرات شگرفی شده است و انواع گیاهان جالیزی با علم اصلاح نباتات به صورت گلخانه ای ، در انواع شکلها ، اندازه ها و رنگ های مختلف تولید میگردند ولی خربزه خراسان با شکل و طعم خاص خود دچار کمترین تغیرات شده و با جزیی تفاوت به همان شکل قدیمی کشت می گردد و از نظر ژنتیکی اصلاح چندانی بر روی آن صورت نگرفته است و جای کار بسیاری برای متخصصان داخلی دارد .
خربزه در بسیاری ازنقاط استان خراسان کشت می شود اما معروفترین نواحی خربزه کاری شامل جیم آباد در اطراف مشهد – تربت جام – تایباد و خواف می باشد . خربزه کشت شده در نواحی فوق دارای طعم و تردی خاص خود است . در سالهای اخیر با مصرف بی رویه ی کودهای شیمیای ، سموم دفع آفات و از سوی دیگر تغییرات جوی و افت میزان بارندگی ،
باعث تنزل شدید کیفیت ، طغیان آفات و امرا ضاین محصول و کاهش شدید برداشت از واحد سطحگردیده که این سیر نزولی همچنان ادامه دارد . لذا بر ا« شدیم تا با ارائه مجموعه حاضر گامیدر بهینه سازی کشت و حل مشکلات این محصول برداشته به تبع آن شاهد افزایش کمیت و کیفیت آن و بالا رفتن صادرات باشیم .
اهمیت اقتصادی خربزه
در منطقه خراسان به خصوص جنوب خراسان که از الحاظ صنعتی پیشرفت چندانی نداشته است کشت خربزه در اقتصاد منطقه اهمیت مضاعفی را دارد . تعداد زیادی از مردم این ناحی با کشت خربزه امرار معاش می نمایند بسیاری از مردم محلی و کارگران غیر محلی هر ساله در فصل کاشت و برداشت در زمینهای خربزه کاری مشغول به فعالیت می شوند و منطقه به محل جذب کارگران تبدیل می شود . در سالهای اخیر نیز شوراهای محلی با اخذ مالیات از کامیونهای حمل خربزه اقدام به کارهای عمرانی می نمایند .
کشت خربزه برای مالکین اهمیت به سزایی دارد زیرا در کشت این محصول مقداری از عملیات داشت با برداشت همزمان بود ه و تلاقی این دو مرحله موجب گردیه است که سرمایه ی مالکین خیلی سریعتر نسبت به سایر کشتها بازگشت نماید . تمام اجزاء خربزه اعم از بوته ، میوه های وازد و تخمهای خربزه می تواند به مصرف تغذیه دادم برسد و اصولا در فصل خربزه به طور طبیعی مقداری از غذای مصرفیدامهای محلی از همین مواد تامین می گرد .
گیاه شناسی خربزه
خربزه گیاهی است بوته ای و رونده از خانواده کدوئیان با نام علمی Cucumis melo یک پایه و دارای دو نوع گل ماده و نر ریشه مستقیم و ساقه طویل و خزنده ، برگهای پهن و پرزدار که به طور متناوب بر روی ساقه ها قرار گرفته تعداد ساقه های منشعب از ریشه پنج الی هشت عدد می باشد .
در ابتدا گلهای نر و سپس گلهای ماده بر روی ساقه ظاهر می شوند همچنین تعداد گلهای نر بیشتر از گلهای ماده می باشد . از نظر شکل ظاهری گلهای نر بر روی یک ساقه کوچک تشکیل می شوند و گلهای ماده بر روی یک خربزه کوچک که در اصل همان تخمدان گیاه است ه بعد از انجام تلقیح شروع به رشد کرده و خربزه را ایجاد می کند .
تخمدان یک خانه و سه برچه است و در داخل آن سه ردیف تخم تشکیل می شود . گرده افشانی عمدتا توسط حشرات گرده افشان و در درجه دوم به وسیله باد انجام ی شود . رسیدگی خربزه همان رسیددگی فیزیولوزیکی گیاه می باشد اما در بعضی موارد مشابه مانند خیار که بسیار شبیه خربزه است رسیدگی فیزیولوژیکی نبوده و اصل بازراپسندی مد نظر قرار می گیرد .
نیازگرده افشانی خربزه از جدول نیازگرده افشانی گیاهان
تنظیم از Free سال 1977
مواد تشکیل دهند
1 – آب 94%
2 – مواد خشک 6%
1-2- گوشت میوه 47%
2-2- پوست و تخمه 53%
قند 12-10% ریبوفلاوین 065/0 واحد درصدگرم
پروتئین 6/0گرم درصد گرم تیامین 045/0 واحد در صدگرم
کلسیم 17 میلی گرم درصد گرم ویتامین ث 30 واحد در صدگرم
ویتامین آ2400 واحد درصدگرم وزن 1000 دانه 35 تا 45گ رم
ویتامین ب 1 وحد در صد گرم
اثر عوامل محیطی
گیاه خربزه خود را با شرایط ویژه حاشیه کویر مانند هوای گرم و خشک ، تابستانهای طولانی و بالا بودن E.C آب آبیاری و خاک تطبیق داده و مراحل رشد خود را تکمیل می کند . بالا بودن املاح به جذب آب و خاک موجب می شود که گیاه با تغلیظ قند در داخل میوه ها اقدام به جذب آب مورد نیاز خود کند . لذا اگر خربزه بومی خراسان د رمناطق شمال کشور که شرایط آب و خاک متفاوت است کشت گردد عطر و طعم خد را از دست می دهد و درصد قند آن افت می کند همین امر موید این است که خربزه به شدت تحت تاثیر عوامل محیطی قرار داردهمچنین کسانی که در منطقه جنوب خراسان به منظور پیش رس کردن خربزه را زودتر از موعد در تونلهای پلاستیکی کشت می کنند با کوچک شدن اندازه خربزه مواجه می شوند .
خربزه در درجه حرارت 12تا 15 درجه سانتیگراد شروع به جوانه زنی کرده و رشدو نمو خود را در 25 تا 35 درجه سانتیگراد کامل می کند .
خاک شناسی
در مناطقه خربزه کاری خراسان خاکها قلیایی و pH بالای 7 می باشد و بافت خاک از شنی رسی تا رسی شنی متغیر است . خربزه در pH های زیر 7 هم رشد و نمو می کند ولی کیفیت خوبی از لحاظ محصول ن خواهد داشت .
ریشه ی خربزه برای جذب آب به اعماق خاک نفوذ کرده لذا احتیاج به خاکهایی با نفوذ پذیری بالا و عمق زیاد دارد . به همین منظور کشاورزان باید از مقدار کافی کودهای دامی جهت اصلاح بافت خاک د رمزارع خود استفاده کنند .
تناوب
با توجه به عمق نفوذ ریشه گیاه خربزه بهتر است با گیاهانی در تناوب قرار گیرد که ریشه آنها از قسمتهای سطحی خاک به جذب مواد غذایی می پردازند لذا می توان خرزه را با گیاهانی همچون گندم ، جو ، تریتیکاله در تناوب قرار داد . در مناطق تربت جام و تایباد اغلب بعد از برداشت گندم و جو در بهار آینده اقدام به کشت خربزه در زمین مذکور می نمایند .
کشت
کشت خربزه شامل مراحل خاک ورزی ، بذرکاری ، اضافه نمودن کودهای لازم و ایجاد جویهای آبیاری است .
از آنجایی که مناطق کشت خربزه در خراسان اغلب خشک و کم باران هستند بهتر است برای کشت آن ابتدا یک شخم خیلی عمیق در پاییز زده شود بعد از آن کود سوپرفسفات تریبل به زمین اضافه گردد . میزان کود لازم با توجه به آزمایش خاک توصیه می شود اما به طور معمول در هر هکتار حدود 100 تا 150 کیلگرم توصیه می شود . دادن کود فسفاته به زمین قبل از کشت به علت دیرحل بودن کود است در این حالت کود فرصت لازم جهت تجزیه شدن داشته و در زمان کشت مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین در طول فصل زمستان بارشهای فصلی به اعماق خاک نفوذ می کند و ذخیره ی مناسبی را برای فصل خشک در اختیار گیاه قرار می دهد .
در صورت انجام شخم پاییزه احتیاج به شخم مجدد در بهار نخواهد بود . ولی اگر شخم پاییزه انجام نگرفته باش باید برای شروع کشت در اواخر زمستان زمین شخم عمیق زده شود و در همان زمان کود سوپرفسفات به زمین اضافه شود . البته در این حالت کود مورد استفاده جوانه های اولیه قرار نگرفته اما در طول دوره رسیدگی مورد استفاده میوه ها قرار خ واهد گرفت . امروزه در بین کشاورزان مرسوم است که بعد از کشت و ایجاد ردیفهای آبیاری اقدام به پاشیدن کود فسفاته آمونیم در بین فاروها به مقدار زیاد می کنند که این عمل توصیه نمی شود .
با توجه به اینکه دانه های فسفر در نهایت شعاع 1 الی 2 سانتیمتری اطراف خود را تغذیه می کند یعنی در اصل کود ریشه است . لذا به همین دلیل مورد استفاده ریشه گیاه که به اعماق نفوذ می کند قرا رنمی گیرد و رشدی که بعد از کودپاشی به چشم می خورد مربوط به
آمونیم موجود د رکود است . به هنگام شخم پاییزه نیز کود فسفات آمونیم توصیه نمی شود زیرا در اثر ابشویی آمونیمموجود در کود شسته شده و فقط فسفات باقی می ماند . بهتراست در این مرحله کود فسفات به زمین اضافه شود و بعد برای اینکه جوانه ها رشد جهشی داشته باشند کود اوره را به صورت سرک پاشی بعد از کشت و زمان اولین آبیاری اضافه شود .
کود دیگری که برای خربزه توصیه می گردد انواع کودهای پتاسه است . اغلب زمینهای خرزه کاری در خراسان کمبود پتاس را نشان می دهند . لازم به ذکر است کود سولفات پتاسیم قبل از کاشت به خاک اضافه می شود ولی در صورت استفاده از کروروپتاسیم عملیات کودهی باید به صورت سرک و در زمان آبیاری انجام گیرد . استفاده از کودهای پتاسه باید با آزمایش خاک توصیه شود اما به طور کلی حداقل پنجاه کیلوگرم کود پتاسه و در یک مرحله به صورت ریشه یا سرک توصیه می گردد .
بهتر است در زمینهای شور ا زکود سولفات پتاسیم استفاده شود زیرا کلرورپتاسیم باعث تشدید شوری خاک می گردد .
کودهای ریزمغذی
با کشت پیاپی خربزه در زمینهای خربزه کاری زمینها معمولا از نظر مواد غذایی و عناصر میکروالمنت تهی شده و در طول رشد علائم کمبود در گیاه ظاهر می گردد .
در صورت استفاده از کودهای ریزمغذی قبل از کاشت می توان از کود کامل میکرو با توجه به آزمایش خاک استفاده کرد در شرایطی که خاک آزمایش نشده باشد معمولامقدار 15 کیلوگرمدر هر هکتار کود به خاک اضافه می شود که این مقدار برای 2 تا 3 سال

فایل : 31 صفحه

فرمت : Word