مقاله کامل جغرافيا ی شهر گلوگاه

1-4-1- ناحیه جلگه ای
2-4-1- ناحیه کوهستانی
1-4-1- توپوگرافی ناحیه جلگه ای:
ناحیه جلگه ای که در شمال محدوده مورد مطالعه واقع شده است، از سمت جنوب تا دامنه های البرز که از سطح دریا تا ارتفاعات 100 متری را در بر می گیرد، واقع شده است.
عرض متوسط این ناحیه در حدود 9 کیلومتر و دارای شیب متوسط 8/1 درصد می باشد، و از نظر عوارض توپوگرافی در این ناحیه بجز چند تپه های کوتاه و آب بندها که نقاط مرتفع را تشکیل می دهند عوارض دیگری به چشم نمی خورد، «این تپه ها دارای نامهای مختلفی می باشند و بنا به مطالعات انجام شده این تپه ها بقایای شهرها و یا دهات قدیمی بوده اند»
در دوره های گذشته قسمت زیادی از بخش جلگه ای پوشیده از جنگل بوده ولی از چند قرن پیش و حتی در چند دهه اخیر مقدار زیادی از این، گونه های درختی توسط انسانها واقع شده و تبدیل به اراضی زراعی و
چراگاه شده این ناحیه شامل اراضی بسیار حاصلخیز و مستعد کشاورزی می باشد و از نظر اقتصادی با ناحیه کوهستانی کاملاً متمایز می باشد. این جلگه از آبرفتهای رودهای متعددی که در این ناحیه جریان دارند و همچنین از عقب نشینی آب دریای خزر بوجود آمده و به عنوان بخشی از زمینهای پست ساحلی جنوبی دریای خزر و قسمتی از پیشرفتگی پستیهای آرالی، خزری محسوب می گردد که یک فرورفتگی رسوبی کامل دریایی را بوجود می آورند.
همچنین از اواخر دوران سوم رسوبات نرم فرسایشی به ضخامت بیش از 2000 متر در این ناحیه انباشته شده که می توان عنوان کرد بیشتر رسوبات خاکی و یا رسوبات دریایی و آبهای شیرین متعلق به دوران چهارم است»
2-4-1 – توپوگرافی ناحیه کوهستانی
همانطوری که در نقشه توپوگرافی ناحیه مورد مطالعه مشخص شده است این ناحیه در جنوب محدوده مورد مطالعه از دامنه ها شروع می
شود و تا ارتفاعات نزدیک به 1800 متری را در بر می گیرد، که این دامنه ها ارتفاعات البرز را تشکیل می دهد.
این ناحیه در دامنه ها دارای شیب متوسط 20% و در ارتفاعات دارای شیب بالایی می باشد و بدلیل وجود رطوبت مناسب و بارندگی کافی موجب رویش رستنیها و درختان در سطح ناحیه کوهستانی گردید که می توان از مهمترین گونه های آن به درختانی چون راش، افرا، انجیلی، ممرز و … اشاره کرد.
این منابع عظیم جنگلی زمینه فعالیتهای مختلفی چون جنگلبانی و جنگلکاری و کارخانه نئوپان و طرحهای تبدیلی صنایع چوب و کارخانه های متعدد نجاری و چوب بری گردیده و بالعکس مانع فعالیت های کشاورزی و استقرار سکونتگاهها شده است.
5-1 آب و هوا:
«دانسته های اقلیمی بعنوان فاکتور مهمی در اجرای اهداف علمی، اقتصادی و صنعتی و … خصوصاً در سالهای اخیر بکار گرفته می شوند.» و بطور کلی اقلیم در هر ناحیه تحت تأثیر عوامل متعدد همچون
عرض جغرافیایی، ارتفاعات، دوری و نزدیکی به دریا و جهت بادها و … قرار دارد و این عوامل نقش مهمی در بوجود آوردن تیپ های مختلف اقلیمی دارند.
با توجه به موارد ذکر شده اقلیم ناحیه مورد مطالعه نیز تحت تأثیر عوامل جغرافیایی می باشد و با تأثیرپذیری از شرایط توپوگرافی و رطوبت با اختلاف کمی در این ناحیه دو تیپ آب و هوا می توان تشخیص داد.
الف – آب و هوای ناحیه جلگه ای:
ب – آب و هوای ناحیه کوهستانی:
بطوریکه اختلاف دمای روزانه و سالیانه در ناحیه جلگه ای در مقایسه با ناحیه کوهستانی دارای تفاوت محسوسی می باشند و می توان عنوان کرد که شرایط آب و هوا در جلگه نسبت به کوهستان معقول تر می باشد زیرا در سطح جلگه گرما در تابستان و سرما در زمستان شدید نبوده و اختلاف درجه حرارت در شب و روز زیاد نمی باشد.
با استفاده از آمار و اطلاعات ایستگاه کیلماتولوژی روستای تیرتایش نتایج زیر از چگونگی دما، بارش و … بدست آمده است.
جدول شماره (5) میانگین حداکثر مطلق و حداقل مطلق، میانگین دمای حداکثر و حداقل و متوسط روزانه 30 ساله شهرستان گلوگاه از ایستگاه کلیماتولوژی تیرتاش را نشان می دهد.
نمودار شماره (4) میانگین سالانه و میانگین دو ساله دمای ایستگاه کلیماتولوژی تیرتاش 86-1377
الف: بارندگی
به دلیل وجود رشته کوههای البرز با جهت غربی – شرقی بعنوان یک سدی در مقابل رطوبت ناشی از دریای خزر و مدیترانه و همچنین وزش بادهای غربی اقلیم مرطوب را در ناحیه به همراه داشته و باعث بارش سالیانه به میزان 650 میلیمتر گردید.
جدول شماره (3) میانگین بارش ماهانه و تعداد روزهای بارانی در ناحیه مورد مطالعه
با توجه به جدول فوق از نظر توزیع مکانی و زمانی بارندگی در سطح ناحیه متفاوت می باشد، بطوریکه از نظر مکانی بارندگی بیشتر در ارتفاعات و از نظر زمانی بیشترین ریزش جوی در فصل پائیز و زمستان و کمترین آن در فصل تابستان می باشد که بیشترین ریزش جوی در آذرماه با 82 میلی متر و کمترین آن در خرداد ماه با 2/26 میلی متر می باشد.
با توجه به مطالب عنوان شده اکثر بارش در فصول سرد سال می بارد که این فصول منطبق با زمان کشت کشاورزی نمی باشند و باعث کمبود
آب در ماههای (تیر، مرداد، خرداد) می گردد، بهمین جهت کشاورزان برای تأمین آب مورد نیاز در مواقع کشاورزی خصوصاً در بخش جلگه ای از آب بندانها و چاهها و حتی از آب قنوات استفاده می کنند.
ب: دما
برای تعیین متوسط سالیانه دما ناحیه مورد مطالعه از آمارهای ده ساله ایستگاه کلیماتولوژی انستیتوتوتون ایران – تیرتاش استفاده شده که در جدول شماره (4) آمده است.
همچنین نمودار شماره (5) بر اساس جدول شماره (4) رسم شده است بدین صورت که محور عمودی را دما برحسب درجه سانتی گراد و محور افقی بر اساس سالهای موجود تقسیم بندی شده، همانطوری که در نمودار آمبروترمیک پیداست بالاترین متوسط دمای سالانه مربوط به سال 1380 که برابر با 3/17 درجه سانتی گراد و کمترین مقدار را سال 1383 برابر با 7/15 درجه سانتی گراد می باشد.
با نگاه به مطالب فوق الذکر می توان عنوان کرد که بطور کلی اختلاف سالانه متوسط دما در ایستگاه تیرتاش خیلی ناچیز می باشد که برابر 6/1
درجه سانتی گراد است که دلیل عمده آن مرطوب بودن هوا در این ناحیه می باشد.
جدول شماره (4) دمای متوسط سالانه و دو ساله ناحیه مورد مطالعه را در سالهای 86-1377 نشان می دهد.
نمودار شماره (2) مقدار بارندگی در ماههای مختلف سال را در ناحیه مورد مطالعه نشان می دهد.
با توجه به جداول و نمودارها مربوط به مباحث بارندگی به این نتیجه می رسیم که از غرب به شرق میزان بارندگی و رطوبت نسبی هوا کاهش یافته و به میزان دما افزوده می گردد.
6-1- منابع آب:
منابع شهرستان گلوگاه به دو بخش منابع سطحی یعنی رودخانه ها و منابع زیرزمینی یعنی چشمه ها و چاهها تقسیم می گردد که به تفصیل مورد بررسی قرار می گیرد.
1-6-1 – آبهای سطحی:
همانطور که در مباحث قبل اشاره گردیده شهرستان گلوگاه شامل دو ناحیه کوهستانی و جلگه ای می باشد که وجود بارش فراوان و ریزش برف در ارتفاعات
منجر به جاری شدن رودخانه هایی در سطح ناحیه گردید، در زیر مهمترین رودخانه های ناحیه مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.
الف – رودخانه گلوگاه: این رودخانه از خط الرأس کوه جهان مورا در جنوب گلوگاه از ارتفاعات بالای 1800 متری سرچشمه گرفته و از جنوب به شمال با در بر گرفتن شعب فرعی در جریان می باشد و پس از طی مسافتی به خلیج گرگان می ریزد و در صورت انجام مطالعات بر روی آن رود در زمینه ایجاد سد و بند به منظور ذخیره و جمع آوری اضافه بارش خصوصاً در فصول پائیز و زمستان می توان از آب این رود استفاده بهتر و بهینه ای انجام داد.
ب- رود خورشید کلا: این رودخانه از دامنه شمالی جهان مورا سرچشمه گرفته و پس از گذشت از غرب روستای خورشید کلا وارد خلیج گرگان می گردد از آب این رود جهت آبیاری اراضی استفاده می شود.
ج – رودخانه ریحان آباد: این رودخانه از جنوب و له موزو سرچشمه گرفته و با عبور از شرق روستای وله موزو و غرب روستای ریحان آباد وارد خلیج گرگان می گردد.
3-6-1- منابع آب زیرزمینی:

فایل : 138 صفحه

فرمت : Word