مقاله کامل تعريف طب سوزني از ديدگاه غرب

تعریف طب سوزنی از دیدگاه غرب
اصطلاح طب سوزنییا Acupuncture از دو كلمه لاتین گرفته شده است:
acus به معنای سوزن، نوك
pungere به معنای سوراخ كردن
بنابراین كلمه Acupunctureیا طب سوزنی به معنای فرو كردن سوزن به داخل نقاط خاص با اهداف درمانی میباشد.
نقاط طب سوزنی كلاسیك بر روی كانالهای خاص به نام نصفالنهار یا مریدین (meridian) واقع شدهاند.
تعریف طب سوزنی از دیدگاه طب سنتی چین
اصطلاح جداگانهای در زبان چینی برای طب سوزنی وجود ندارد ممكن است از عبارت «درمان بیمار با سوزن» استفاده شود (zhazhenGei Bing Ren) ولی اصطلاح مرسومی كه برای طب سوزنی به كار برده میشود زن جیو (Zhen Jiu) میباشد.
زن (Zhen) به معنای سوزن
جیو(Jiu) به معنای سوزاندن گیاه موكسا یا حرارت دهی موكسا
این واقعیت كه در زبان چینییك كلمه واحد برای طب سوزنی موجود نیست یك معنا دارد: طب سوزنی به تنهایییك روش درمانی نیست بلكه قسمتی از علم طب سنتی چین (Traditional Chinese Medicine = TCM) محسوب میشود.
علم طب سنتی چین نه تنها شامل روشهای طب سوزنی و موكسا درمانی بلكه شامل مواردی مثل درمان با گیاهان طبیعی، حیوانات، مواد معدنی و نیز ورزش، تغذیه، ماساژ و… می باشد.
طب سوزنی غربییا چینی؟
در درمان با طب سوزنی حداقل دو مكتب وجود دارد:
الف) روشی كه به نوع غربییا نقطه ای مشهور است و شامل مراحل زیر میباشد:
شناسایی علامت، شكایت یا بیماری فرد با دید طب غرب
تعیین نقاط طب سوزنی موثر در آن بیماری
تحریك نقاط طب سوزنی با روش های مختلف
ب) روش كلاسیك طب سوزنی با استفاده از روش علم طب سنتی چین شامل:
تشخیص با استفاده از ابزار علم طب سنتی چین (معاینه، شرح حال، مشاهده زبان،گرفتن نبض و…)
تعیین الگوی بیماری براساس علم طب سنتی چین
درمان الگوی بیماری شامل تحریك نقاط طب سوزنی ، گیاهان طبی، ورزش، ماساژ، تغییر روش زندگی و…
همانطور كه مشاهده میكنید روش دوم یك روش جامعنگر میباشد، در روش غربی سعی میشود با توجه به اثرات یك یا چند نقطه، علائم درمان شوند، در این حالت اثرات نقاط براساس نظر و تجربه و دانش شخص تعیین میشود یك متخصص ممكن است از یك سری نقطه و متخصص دیگری از نقاط دیگری استفاده كند.
در روش دوم یا كلاسیك، ممكن است براساس برنامه درمان و یا با هربار ویزیت و معاینه مجدد، نقاط طب سوزنی متفاوتی استفاده شود.
این كه كدام روش بهتر است، جای سئوال و بحث و تحقیق دارد، متخصصین طب سوزنی غربی براساس اثر و موثر درمان می كنند، در حالی كه متخصصین علم طب سنتی چین براساس علت و معلول درمان می كنند اگرچه قطعاً اثبات نشده است ولی به نظر می رسد كه روش دوم (علم طب سنتی چین) با موفقیت بیشتری همراه باشد.
لازم به توضیح است كه بسیاری از اساتید طب سوزنی در كشورهای اروپایی و آمریكا از روش كلاسیك یا علم طب سنتی چین استفاده می كنند.
– آیا طب سوزنی موثر است؟
یكی از بحثهای جالب در مورد تأثیر و اثربخشی طب سوزنی میباشد، هنوز افرادی هستند كه طب سوزنی را به طور كامل رد میكنند و آن را به تلقین و… نسبت میدهند، عدهای دیگر عقیده بر اثربخشی طب سوزنی در موارد خاص دارند مثلاً تأثیر نقطه P6 بر تهوع – استفراغ ناشی از حاملگی، شیمی درمانی و پس از عمل در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است.
اساتید طب سنتی چین عقیده دارد كه با علم طب سنتی چین حتی بیش از طب غربی میتوان بیماران را درمان كرد. نداشتن پلاسبوی مطمئن، یكسان نبودن تشخیص، یكسان نبودن درمان و… باعث میشود تا نتوان براحتی در این مقوله تحقیقات قوی علمی ارائه داد.
به هر حال تأثیر طب سوزنی در شرایط خاص به تدریج به اثبات میرسد، شاید اولین ارگان رسمی كه تأثیر طب سوزنی در تعداد زیادی بیماری گزارش كرد سازمان بهداشت جهانی(WHO) بود كه در سال 1996 براساس مطالعات كارآزمایی بالینی لیست بلند بالایی از بیماریهای قابل درمان یا كمك شونده با طب سوزنی را اعلام كرد، پس از آن در سال 1997 انجمن سلامت ملی ایالات متحده (National Insititue of Health, NIH) لیست دیگری از بیماری های قابل درمان توسط طب سوزنی را معرفی كرد.
جدول 1) براساس قابل قبول بودن طب سوزنیNIH, WHO تهیه شده است، جدول براساس لیست WHO می باشد و موارد مورد تایید NIH داخل پرانتز نوشته شده است.
جدول 1
جدول 2 مقدار تأثیر طب سوزنی در بیماری های مختلف را براساس بررسی مبتنی بر شواهد نشان می دهد.
مكانیسم اثر طب سوزنی براساس تئوریهای نوین
مكانیسم های احتمالی طب سوزنی را می توان به دو قسمت اصلی تقسیم كرد:
الف) مكانیسمهای موضعی و سگمنتال
ب) مكانیسمهای سیستمیك و غیرموضعی
الف) مكانیسمهای سگمنتال و موضعی
1) اثر ضدالتهابی بر روی بافت ها
در زمان سوزن زدن به بیماران گاهی متوجه نواحی قرمز رنگ در اطراف سوزن می شویم در واقع این حالت ممكن است یك رفلكس آكسونی باشد. با تحریك طب سوزنی، به دنبال یك رفلكس نروپپتیدهای وازواكتیو مثل ماده P و CRGP(Calcitonin Gn Related Peptid)آزاد می شود.
این مواد به دنبال تحریك رشته های سی (C) و یا A-دلتا آزاد می شوند و منجر به افزایش پرفیوژن در نواحی اطراف سوزن و احتمالاً بافت های زیر آن می شوند و این اثر حتی پس از درد آوردن سوزن باقی می ماند. این واسطه های بیوشیمیایی، دارای خواص تشدید رشد هم می باشند و باعث می شوند تا همراه با دیگر فاكتورها، بافت ها سریع تر ترمیم شوند.
CGR اگرچه خود متعلق به واسطه های التهابی می باشد، در مقادیر كم خواص ضد التهابی دارد و به نظر میرسد به دنبال تحریك با طب سوزنی و آزاد شدن مقادیر كم CGRP، اثرات ضد التهابی ظاهر شود.
آزاد شدن مخدرهای درونییا اندوژن در محیط نیز ممكن است
یك نقش ضدالتهابی و ضد دردی داشته باشد در شرایط درد در بافتها، این مواد درون سلول عصبی تولید شده و همراه با جریان های آكسوپلاسمیك به محل التهاب یا درد منتقل میشوند. با تجمع این مواد در محل التهاب و درد، خواص ضد التهابی و بی دردی ظاهر میشود به نظر میرسد كه طب سوزنی با آسیب مختصری كه ایجاد می كند، باعث شروع این مكانیسمهای تولیدكننده مخدر شود.
2) آزاد شدن نقاط ماشهای(Trigger points)در عضلات
یكی از كاربردهای طب سوزنی درمان درد میوفاشیال میباشد، درد میوفاشیال با وجود نقاط دردناك ماشه در رشته -های عضلانی سفت شده (taut band) مشخص می شود.
تعدادی از نقاط طب سوزنی جزء نقاط ماشه می باشند، برخلاف عقاید قبلی (ملزاك 1997) تنها درصد كمی از نقاط طب سوزنی بر نقاط ماشه منطبق می باشند نقاط موضعی ماشه را نقاط آشی(Ashi) مینامند. این نقاط با فشردن دچار درد می شوند گاهی برای درمان از تزریق هوشبر موضعی در این نقاط و گاهی فقط از سوزن به تنهایی استفاده می شود كه به آن سوزن زنی خشك یا Dry needling می گویند.
یك پاسخ انقباض عضلانی در این نقاط میتواند بیانگر درمان آنها باشد و به نظر می رسد بر اثر تحریك پایانه عصبی حركتی ایجاد شود.
افزایش خونرسانی محیط
بررسی انتشار گرمای بدن با كمك دماسنجی، روشی برای محاسبه تغییرات خونرسانی محیطی محسوب می شود.
در زمان استفاده از طب سوزنی در ناحیه اطراف سوزن، به طور موقت ممكن است خونرسانی كاهش یابد ولی در درازمدت نه تنها در اندام مربوطه بلكه در نواحی دیگر بدن هم، پرفیوژن افزایش مییابد و سپس بیشترین خونرسانی را در زمان زدن سوزن خواهیم داشت! این افزایش خونرسانی موضعی ممكن است باعث بهبود زخم در جراحی پلاستیك شود.
در اختلالات تنظیم خونرسانی محیطی مثل پدیده رینود، اثرات مثبت طب سوزنی و نیز TENS به اثبات رسیده است.
ممكن است اثرات سگمانی طب سوزنی در بهبود خونرسانی محیطی تأثیر بگذارد ولی تغییرات بافتی مثل CGRP هم نقش بازی می كنند.
مهار رشتههای آوران درد در شاخ خلفی
تأثیر طب سوزنی بر طناب نخاعی بسته به نوع تحریك (مختصری دردناك یا بدون درد) متفاوت خواهد بود.
1- 4) مهار طولانی مدت سیناپس در اعصاب شاخ خلفی
تحریك دردناك باعث فعال شدن رشتههایA – دلتا می شود فعالیت این گروه از رشتهها با تحریك طب سوزنی ،حداقل در درد حاد حیوانات آزمایشگاهی باعث بیدردی شده است.
احساس سنگینی كه گاهی با زدن سوزن ایجاد می شود، در واقع با این رشته های عصبی منتقل می شوند.
در واقع رشته هایA-دلتا ممكن است باعث مهار طولانی مدت انتقال سیناپسی ایمپالس های درد در اعصاب شاخ خلفی شوند و طول مهار درد به طور بارزی بیش از مدت تحریك آوران خواهد بود. یك توضیح برای این پدیده ممكن است تغییرات انطباق پذیری (پلاستیسیتی) در نواحی شاخ خلفی باشد كه منجر به كاهش قدرت انتقال ایمپالس ها می شود و این به خصوص در
درمان درد مزمن اهمیت دارد چرا كه در درد مزمن به دلیل یك حساسیتزایی ثابت و مداوم در سیستم عصبی درد، تغییرات انطباق پذیری (حافظه درد) رخ داده و باعث افزایش در انتقال پالسهای دردناك شده است.
اطلاعات آزمایشگاهی متفاوت پیشنهاد می كنند كه این تغییرات حداقل تا قسمتی با تحریك رشته های عصبیA-دلتا، قابل برگشت میباشند.
2- 4) مكانیسم كنترل دروازه (Gate‐Control)
حتی تحریك غیردردناك طب سوزنی می تواند اثرات مهاری روی رشته های عصبی درد در طناب نخاعی داشته باشد. ولی مدت این بی دردی آشكارا، كمتر از تحریك دردناك طب سوزنی میباشد.
مهار درد با تحریك غیردردناك بدنی حسی، پدیده ای است كه هركدام از ما ممكن است تجربه كرده باشیم.
با مالش سریع روییك ناحیه دردناك بدن، درد ممكن است كاهش یابد و این پدیدهای است كه با تئوری كنترل دروازه ای و مهار سگمانی در بافتهای دردناك توسط رشتههایA-بتا توجیه میشود.
برخلاف فعال شدن رشته هایA-دلتا، مدت مهار درد در این حالت كوتاهتر است.
به طور خلاصه هر دو مكانیسم ذكر شده در بالا، علاوه بر اثرات سگمانی، دارای تأثیر بر روی راه های نزولی هم میباشند.
انتقال تحریك رشتههای دردآوران با مهار سیناپسی، تضعیف میشوند این مهار می تواند با جریانهای آوران در سطح سگمانی اعمال شود و یا توسط راه های نزولی ایجاد شود.
به نظر میرسد كه هر دو مكانیسم، در مهار درد توسط طب سوزنی نقش بازی كنند.
5) رفلكسهای بدنی احشایی
در طناب نخاعی در رشته های آوران كه از پوست و ارگانهای داخلی به سطح نخاعی می روند یك همگرایی وجود دارد و این منجر به پدیده درد ارجاعی(referred pain) و احساس اشتباه درك محل درد میشود، و این در واقع منجر به رفلكسهای احشایی جلدی و وازوموتور در نواحی مشخص شده مغز (مناطق راسییا head zone) و تغییرات در خونرسانی و تون عضله و بافت زیر جلد میشود به همان روش كه یك تحریك دردناك در احشاء میتواند بر روی اعصاب نباتی وابران پوست تأثیر بگذارد، ممكن است تحریك دردناك در سطح پوست باعث تغییر سیستم وایران نباتی احشایی شود و استفاده ازاین مفهوم یك تكنیك عملی در درمان اختلالات احشایی توسط نقاط طب سوزنی محسوب می شود. نقاطی كه به آنها نقاط مو (mu) گفته می شود ودر قدام تنه قرار دارند اغلب با مناطق راسی مطابقت دارند.
البته یك سری نقطه هم به نام نقاط شو (shu) در پشت تنه وجود دارند این نقاط نیز بر تنظیم سیستم عصبی نباتی از طریق رفلكسهای جلدی احشایی تأثیر میگذارند.
نشان داده شده است كه در زنان دچار نازایی با تحریك یك سری نقاط طب سوزنی، خونرسانی رحم بهتر می شود و این موضوع را را در رابطه با رفلكس های بالا ذكر میكنند.
ب) اثرات غیرناحیه اییا سیستمیك
1) فعال شدن سیستم مهاری راههای نزولی در نخاع
بعضی از محققین یكی از مكانیسم های اصلی ضددرد طب سوزنی را مهار توسط راه های نزولی ذكر می كنند.
این مكانیسم اشاره به اثرات راه های نزولی از ساختمان های مختلف ساقه مغز (مثل لوكوس سرالوس و ماده خاكستری اطراف مجرا) ,میكند.
این راهها، خاصیت مهاری بر روی سیستم عصبی درد دارند بنابراین یك جزء اصلی در كنترل درد بدن محسوب میشوند فعال شدن این راهها، به خصوص به دنبال استرسهای فیزیكییا روانییا تحریك دردناك رخ میدهد.
1-1) بی دردی ناشی از استرس
یك نوع از مهار نزولی به نام بیدردی ناشی از استرس شناخته میشود این حالت به دنبال آزاد شدن اندورفین رخ میدهد.
فایدة اصلی این مكانیسم ممكن است در شروع واكنش جنگ یا فرار در موقعیت های تهدیدكننده جان باشد. ارتباط این مكانیسم با طب سوزنی مورد شك است، به خصوص كه طب سوزنی استرس را هم از بین میبرد ولی ممكن است تأثیر مهاری راه های نزولی با طب سوزنی تشدید شود و این باعث تحمل بهتر درد گردد.
Diffuse noxious inhibitory control) DNICكنترل مهاری درد منتشر یا1) درد در یك ناحیه بدن ممكن است باعث مهار ایجاد درد در تمام نواحی دیگر بدن شود. در این حالت هرچقدر تمایز و تفاوت بین دردها بیشتر باشد قدرت مهار درد هم بیشتر خواهد بود، یعنی هرچقدر یك تحریك دردناك- تر باشد DNIC بیشتری ایجاد خواهد شد.
تحریك طب سوزنی می تواند دردناك و لذا باعث تحریك DNIC شود ولی با توجه به اثر طولانی مدت درمان طب سوزنی، احتمالاً DNIC تنها نقش كوچكی در مكانیسم های طب سوزنی بازی می كند، در غیر این صورت با قطع تحریك انتظار می رفت كه اثر درمانی و بی دردی طب سوزنی هم از بین برود.
1-1) اندورفین
نقش اندورفینها در آزمایشات پایه ثابت شده؛ با زدن سوزن، سطح اندورفین خون و سیستم عصبی بالا می رود، اغلب این
آزمایشات توسط گروه پرفسور هان (Han) در پكن انجام شده است. جالب آن است كه آزاد شدن اندورفین های مختلف، به فركانس تحریك الكتریكی سوزن نیز وابسته بوده است. متوجه شده اند كه تحریك الكتریكی با فركانس پایین باعث آزاد شدن بتا اندورفین و انكفالین در مغز و طناب نخاعی می شود در حالی كهتحریك الكتریكی با فركانس بالا، باعث آزاد شدن دینورفین در طناب نخاعی می شود.
فعال شدن سیستم آزادكننده اندورفین، با طب سوزنی، یكی از توصیههای اولیه برای اثر طب سوزنی بوده است، امروزه نیز اغلب نویسندگان به آن به عنوان مكانیسم اصلی كنترل درد در طب سوزنی اشاره می كنند و این موضوع با اغلب مطالعات آزمایشگاهی همخوانی دارد ولی به دلایل متعدد می توان آزاد شدن اندورفین را در كلینیك برای طب سوزنی زیر سئوال برد.
اول از همه آنكه، نوع و شدت تحریك طب سوزنی در اغلب مطالعات با آنچه در كلینیك انجام می شود متفاوت است و برخلاف آنچه در كلینیك انجام میشود در مطالعات و آزمایشات انجام شده شدت تحریك بسیار بیشتر بوده است. به علاوه در اكثر مطالعات از تحریك با تحریك الكتریكی طب سوزنی به جای تحریك دستی طب سوزنی استفاده شده است.
اندازه سوزن به كار رفته برای حیوان آزمایشگاهی نیز اصلاح نشده و اغلب نامتناسب انتخاب شده است. به علاوه در بعضی مطالعات آزمایشگاهی تحریك مستقیم یك عصب محیطی را معادل تحریك طب سوزنی فرض كرده- اند. اثر بی دردی ناشی از آزاد شدن اندورفین را در بخشهای قبلی و بی دردی ناشی از استرس ذكر شد. ولی این هم نمیتواند توضیحی برای اثر درمانی طولانی مدت (هفته ها تا ماه ها) طب سوزنی باشد، چرا كه بی دردی ناشی از استرس تنها در طول استرس وجود دارد.

فایل : 19 صفحه

فرمت : Word