مقاله کامل تعامل فناوریهای نوين ارتباطي در جهت تقويت زبان فارسي

تعامل فناوریهای نوین ارتباطی در جهت تقویت زبان فارسی
چکیده
توسعه یافتن فناوری اطلاعات و ارتباطات وانواع شبکه‌های ارتباطات الکترونیکی در سطح جهان و به تبع آن در ایران، برنفوذ یا انتشار فرهنگی، برخورد زبانی (Linguistic contact)، وام گیری واژگانی و مانند آن افزوده است. گرچه در گذشته نیز چنین واقعیتهای زبانی، با توجه به ویژگی اجتماعی بودن زبان وجود داشته، اكنون به دلیل حجم زیاد واهمیت آنها افزایش یافته است.
هدف این مقاله بررسی ابعاد گوناگون تاثیر فناوریهای نوین ارتباطی بر زبان فارسی، باتمركز برتاثیر واژگانی آن می باشد كه این فناوری چه فرصتهایی را برای تقویت و پیشرفت زبان فارسی و فارسی زبانان فراهم كرده است و در عین حال زبان فارسی چه قابلیتها و ظرفیتهایی برای تعامل با این فناوریها به صورت بالقوه و بالفعل دارد كه باید بیش از گذشته از آنها سود برد، و چنانچه تهدیدهایی از این رهگذر متوجه زبان فارسی شده، چه بوده و چگونه می توان آنها را تبدیل بهفرصت كرد یا دست كم از دایرۀ گسترش و نفوذشان كاست.
کلیدواژه‌ها: فناوریهای نوین ارتباطی، زبان فارسی، واژگان، فناوری اطلاعات و ارتباطات
مقدمه
زبان فارسی در نزد ایرانیان مقامی بس ارجمند و مقدس دارد، از آن روی كه آنان را با گذشته تاریخی و ملی شان پیوند می دهد و حلقۀ واسطی است كه پیوستگی آنها را با دلبستگی ها و علاقه های دینی و مذهبی تضمین می كند. ضمن آنکه بازتاب دهندۀ ذوق سرشار ایرانی در خلق آثار ادبی و هنری تاریخ كهن این قوم است و آنان را سرمست از زیبایی
های آن می سازد و سرانجام اینکه یکی از مهمترین رشتۀ پیوستگی و عامل همبستگی ایرانیان است.
اصل وجود فناوریهای نوین ارتباطی، به خودی خود زمینه ساز تقویت و گسترش مطالعات زبانیو گسترشحوزه نفوذ زبان است، البته به شرط فراهم آمدن تمهیدات لازم، با استفادهازاین فناوریها می توان اقداماتی در خصوص حوزه نفوذ زبان و نیز تقویت پژوهش زبانی انجام داد كه تا پیش از اینامکان عملی كمتری داشت، بسیار زمان بر و نیازمند صرف هزینه‌های فراوان بود، در حالی كه اكنون با وجود رایانه، انواع شبکه‌های الکترونیکی، اینترنت، ماهواره و مانند آن، به آسانی و كمترین هزینه و حداقل امکانات مادی و معنوی، امکان عملی یافته و انجام دادن آنها بیش از گذشته مقرون به صرفه شده است.
پیشینه تحقیق
پدیده‌های قرضی در زبان فارسی عنوان مقاله ای است از محمد رضا باطنی در كتابی با نام زبان وتفکر به چاپ رسیده است. وی در ابتدا ضمن اشاره به اینکه زبان پدیده ای اجتماعی است آن را متشکل از سه دستگاه دانست، شامل دستگاه صوتی یا فونولوژی، دستگاه دستوری یا گرامر و دستگاه واژگان.
علی محمد حق شناس در مقاله « بلوای واژه سازی» به هجوم مفاهیم نو به جامعۀ ایران در چند دهۀ اخیر و كمبود واژه های فارسی در برابر آنها اشاره میكند.
واژه های قرضی (loan words) در زبان فارسی، عنوان بخشی از كتاب گفتارهایی در زبان شناسی، تالیف كوروش صفوی است.این بخش از كتاب با بحث درمورد ویژگی اجتماعی زبان وبرخورد زبانی آغاز می شود و سپس به موضوع قرض گیری در موقعیت های مختلف برخورد زبانی می پردازد.
ابوالحسن نجفی درمقالۀ «آیا زبان فارسی در خطر است؟» نخست به هشدار ادیبان وگویندگان «دربرابر هجوم روز افزون واژه های بیگانه به زبان فارسی» و لزوم چاره اندیشی برای آن، اشاره می كند و سپس به داد و ستد زبان ها با یکدیگر می پردازد.
نگار داوری اردكانی در مقاله « جایگاه واژه گزینی در نظریۀ برنامه ریزی»، ضمن طرح مبانی نظری در خصوص برنامه ریزی زبان و سیاست زبان، اصطلاح زبان، مسائل زبان، درمان زبان، استاندارد سازی و زبان های استاندارد، نگرش ها و انگیزه ها، تکثر گرایی زبانی وناهمگونی زبانی، سره گرایی، بین المللی كردن، بومی كردن، زبان وهویت ملی، ومقاصد و اهداف برنامهریزی زبان در ژاپن و موفقیت های این كشور در این خصوص اشاره می كندو آنگاه به تجربه برنامه ریزی زبان در ایران می پردازد.
روش تحقیق
از آنجا كه این تحقیق در پی شناسایی و توصیف روابط موجود بر زبان فارسی، به منزلۀ متغیر وابسته، و مواجهه یاتعامل آن با فناوری های نوین ارتباطی، به منزلۀ متغیر مستقل است، با توجه به دو متغیر بالا و برخی مفاهیم كلیدی مثل ویژگی اجتماعی بودن زبان، رابطۀ تفکر و زبان، زبان واجتماع، وام گیری زبانی، واژه سازی، معادل گزینی، برخورد فرهنگی، فرهنگ پذیری و همچنین پرسش های زیر، به تشریح وضعیت موجود و ارائه چشم انداز آینده می پردازد:
ـ زبان فارسی دارای چه امکانات و ظرفیت هایی برای مواجهه یا تعامل با فناوری های نوین ارتباطی و به تبع آن واژگان و مفاهیم جدید مرتبط با آنهاست؟
ـ چه راهکارهایی برای مواجهۀ بهتر و تعامل سودمندتر زبان فارسی و فارسی زبانان با فناوری اطلاعات و ارتباطات
و به تبع آن ورود پرشمار واژگان و مفاهیم جدید مرتبط با آن وجود دارد؟
این تحقیق را از نظر هدف بایداز نوع تحقیقات كاربردی دانست كه یافته ها، نتایج و راهبرد های پیشنهادی آن به توسعه دانش كاربردی در زمینۀ مطالعات و پژوهش های زبانی، به ویژه مطالعه در سطح واژگانی زبان، می انجامد. نتایج و پیشنهادهای تحقیق حاضر را می توان در برنامه ریزی های راهبردی، برنامه های اجرایی و برنامه ریزی زبانی به كاربرد. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی (غیر آزمایشی) انجام شده كه وضعیت موجود زبان فارسی را با تاكید بر مقولات عمده آن بررسی میکند.
تاثیر فناوری های نوین ارتباطی بر زبان فارسی
نظریۀ «اجتماعی بودن» زبان، یکی از نظریه های مهم و مطرح در زبان شناسی است كه بر پایۀ آن فراگیری زبان جز با برقراری ارتباط معنایی مستمر میان یک فرد و دیگر افراد اجتماع امکان پذیر نیست و زبان به منزلۀ یک نهاد اجتماعی و نظام وابسته به فرهنگ جامعه، از دگرگونی اجتماعی تاثیر می پذیرد و در برابر عوامل اجتماعی برون زبانی نیز واكنش نشان می دهد.
افزون بر این، زبان شناسان، زبان را موجودی زنده تلقی و تاكید می كنند كه ماندگاری و پویایی آن مستلزم ارتباط بادیگر واقعیتها و پدیده های اجتماعی و برقراری تعامل وارتباط با دیگر جوامع زبانی است. بنابر آنچه گفته شد، یافته های تحقیق در مورد تاثیر فناوری های نوین ارتباطی بر زبان فارسی با توجه به هدف اصلی تحقیق، با تاكید بر تاثیر واژگانی آن وبر مبنای نظریۀ «اجتماعی بودن زبان» و قطعی بودن «برخورد زبانی» بررسی و تحلیل می شود. بر این اساس، طبقه بندی این یافته ها بر پایه الگوی بیان شده در زمینه واژه های قرضی ضروری (وام واژه ها) و واژه
های غیر ضروری و انواع فرایندهای معادل یابی و معادل سازی در مواجهه با این پدیدۀ مسلم زبانی است. وام واژه ها به دو صورت مستقیم و غیر مستقیم وارد زبان قرض گیرنده می شوند كه ممکن است به هنگام ورود به زبان قرض گیرنده، صورت اصلی خود را حفظ كنند، یا اینکهدر صورت اصلی آنها تغییراتی ایجاد شود.
در حال حاضر، با بررسی زبان گفتاری و نوشتاری فارسی به واژه هایی بر می خوریم كه عیناً از زبان انگلیسی و دیگر زبان های بیگانه وارد زبان فارسی شده اند، بخشی از واژه ها و مفاهیم جدید، گرچه به زبان فارسی ترجمه شده و معادل هایی نیز یافته اند، گویش وران فارسی ترجیح می دهند كه صورت اصلی این واژه ها رادر گفتار و نوشتار خود به كار ببرند، كه البته دلایل و زمینه های آن خود نیازمند تحقیقی جداگانه است.
نکته دیگری كه باید در اینجا بدان اشاره شود، این است كه بسیاری از وام واژه ها، واژه های قرضی ضروری هستند كه معادلی در زبان فارسی ندارند و قاعدتاً ماندگاری آنها در زبان فارسی بیشتر است و احیانًاً شمار زیادی از انها در این زبان خواهند ماند و سرانجام در اثر تغییر و تحولات زبانی، جذب زبان فارسی خواهند شد، چنانکه تعداد بی شماری از وام واژه های عربی، كه جزو واژه های ضروری بودند، مانند حج، خمس، زكات، جهاد و شهادت در زبان فارسی مانده و جزو واژگان این زبان شده اند و امکان بیرون كردن آنها از زبان فارسی، تقریباً غیر ممکن است. حتی بسیاری از واژه های قرض انگلیسی، المانی و روسی در یکصد سال اخیر وارد زبان فارسی شده و مورد پذیرش گویندگان این زبان قرار گرفته اند كه سعی در نادیده گرفتن و بیرون كردن آنها از زبان فارسی منطقی وعملی به نظر نمی رسد. دراین زمینه می توان به واژه هایی چون

فایل : 12 صفحه

فرمت : Word