مقاله کامل بررسی تولید و پرورش قارچ خوراکی (صدفی و دکمه ای)

تقسیم بندی قارچ:
1.قارچ ها را بر اساس ارزش مصرفی آن ها به سه گروه تقسیم می کنند
1-قارچ خوراکی 2-قارچ سمی 3-قارچ دارویی
1-قارچ های خوراکی:
از دیر باز خوردن قارچ بین ملل مختلف مرسوم بوده است هر منطقه ای یک یا چند نوع قارچ خوراکی ر ا که به صورت خودرو تنها در ایام محدودی از سال در آن منطقه رشد می یافته شناختند و مورد استفاده قرار می دادند. اما با گذشت زمان انسان ها توانسته اند قارچ ها را پرورش دهند و از آن به عنوان یک ماده غذایی ارزشمند در طول سال استفاده کنند. امروزه گونه های مختلفی از قارچ های خوراکی توسط انسان شناخته شده و به پرورش آنها می پردازند.مانند:قارچ صدفی،دکمه ای،کوپرینوس،گوش چوب،شی تاکد و قارچ جنگل،…
امروزه انسان برای استفاده بیشتر از قارچ خوراکی با موفق شده است که گونه های مختلف آن را در محیط های مصنوعی (گلخانه ای)پرورش دهد.
2-قارچ های دارویی:
بعضی از انواع قارچها به واسطه خاصیت دارویی ای که دارند در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار می گیرند.
رتین retine) ) یکی از ترکیبات ضدسرطانی است که در این ماده در گونه ای از قارچ وجود دارد و از آن برای ساخت داروهای ضر سرطانی استفاده می شود. برای تولید پنی سیلین که برای مبارزه با بیماریهای عفونی مورد استفاده قرار می گیرد از گونه های از قارچ ها که دارای مواد آنتی بیوتیک هستند استفاده می شود.
3-قارچ های سمی:گروهی از قارچ ها دارای سم همولیتیک می باشند که در صورت مصرف کردن آن ها مسمومیت های خطرناک را ایجاد می کند تاثیر این سموم د رانسان به سه صورت می باشد.
1-قارچ هایی که بر روی سیستم عصبی انسان اثر می گذارند:
قارچ آمانیتا موسکاریکا قرمز یا زرد از جمله قارچ های مخدر می باشند که برسیستم عصبی انسان اثر می گذارند و توهم زا می باشند. گونه ی دیگری از قارچ ها که در انسان حساسیت به الکل ایجاد می کنند که اگر همراه با الکل مصرف شوند کشنده می باشند مانند قارچ کوپرینوس ((coperinus و مورچلا (morchellu)
2-قارچ هایی که باعث از بین رفتن سلولها می شوند:
این قارچ به گلبولهای قرمز خون آسیب می رسانند مانندقارچ آمانیتا فالوئید.
3-قارچ هایی که بر روی دستگاه گوارش انسان اثر می گذارند.
قارچ صدفی«pelurotus ostreatus»
تاریخچه کشت قارچ صدفی در ایران و جهان:
قارچ صدفی پلوروتوس استراتوس برای اولین بار در سال 1900 میلادی در جهان توسط انسان مورد کشت وپرورش قرار گرفت. کشت و پرورش این قارچ د رایران برای اولین بار توسط دکتر مصطفوی یکی از کارشناسان دفع آفات و زراعت کشاورزی در سازمان تحقیقات کشاورزی در اوین کشت و پرورش داده شد.
2.آشنایی با قارچ صدفی
قارچ صدفی قارچی مقاوم است. کشت وپرورش قارچ صدفی در مقایسه با سایر قارچ ها کم هزینه و ارزان است و می توان آن را در مقیاس کوچک و کارگاهی کشت کرد.قارچ صدفی از جمله قارچ های خوراکی است که در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد مطلوبی دارد. راندمان بیولوژیکی این قارچ صد در صد می باشد که از نظر میزان تولید حداکثر میزان تولید محصول به این گونه قارچ می باشد.15 تا 35 درصد وزن خشک قارچ صدفی را پروتئین های اصلی و ضروری تشکیل می دهد علاوه بر پروتئین این قارچ دارای مقادیر قابل توجهی اسید آمینه آزاد می باشد.کربن و نیتروزن دو عنصر حیاتی برای قارچ می باشد قارچ ها کربن مورد نیاز خود را از مواد تشکیل دهنده سبز و نیتروژن را از مواد به دست می آورند.قارچ صدفی جزء توانایی تجزیه کردن مواد را دارد و می تواند از طریق تجزیه کردن مواد بستره ای مواد غذایی خود را به دست آورد که به این گروه از قارچ پروتروف یا تجزیه کننده اولیه می گویند.
قارچ صدفی یه رنگ های سفید،خاکستری ، آبی، طلایی،صورتی و … وجود دارد.یکی از ویژگیهای این نوع قارچ این است که توانایی تولید مواد ضدنماند را دارد.
مشکلاتی که در پرورش قارچ صدفی وجود دارد:
1-این قارچ زود فاسد می شود و نمی توان آن را پیش از چند روز نگهداری کرد.
2-به علت پخش گسترده اسپورهای قارچ در فضای سالن کشت و پرورش سلامت کارگرانی را که به اسپورها حساسیت دارند به خطر می افتد.
3-حشرات زیادی به سالن پرورش قارچ صدفی جذب می شوند.
« انواع قارچ های صدفی»
1-پلوروتوس فلوریدا:یکی از قارچ های پر محصول می باشد که ساقه ی آن چون نرم است قابل استفاده می باشد اندازه کلاهک آن کوچک است بین 3 تا 5 سانتی متر شکل ظاهری آن شبیه پلوروتوس استراتوس است و مهمترین اختلاف این دو گونه نیاز حرارتی یک فلوریدا برای اندام زایی است.
2-پلوروتوس استراتوس (صدف درخت):این گونه از قارچ صدفی نسبت سایر گونه ها در برابر سرما مقاوم تر است و یکی از بهترین گونه های صدفی می باشد و به نام های قارچ صوفی،تپه صدفی،صدف درخت و حصیری شناخته شده است.کلاهک آن ابتدا محدود بوده به تدریج که قارچ رشد می کند از میزان تحدب آن کاسته می شود و در نهایت پهن می گردد.پلوروتوس استراتوس ماده ای به نام لواستانین تولید می کند از این ماده برای کنترل کلسترول خون استفاده می شود.
3-قارچ صدفی خرمایی:به نام های هندی و خرما نیز معروف است، کلاهک آن ابتدا محدب و یا رشد قارچ پهن می شود رنگ آن سفید مایل به خاکستری است این قارچ دارای 14 تا 27 درصد پروتئین،2درصد چربی،51درصد وزن خشک آن کربوهیدرات دارد.
4-قارچ صدفی سالمون:این گونه به نام های صورتی ،ژاپنی،توت فرنگی و فلامینگو نیز نامیده می شود و رنگ آن صورتی است و دارای طعم خوبی می باشد و دمای 27 تا 29 درجه سانتی گراد برای پرورش آن مناسب می باشد و به شکل قیف باز است.
5-قارچ صدفی طلایی:این قارچ به رنگ زرد و لیمویی است در حالت خام طعم تلخ و تند دارد پس از بخت بوی گردو می دهد .بسیار ترد و شکننده است و حمل و نقل آن بسیار مشکل می باشد این قارچ می تواند دمای بالا را تحمل کند اگر دما
از 18 کمتر باشد اندام باردهی قارچ ظاهر نخواهد شد. این قارچ برای درمان تورم ریه مفید می باشد.
6-قارچ صدفی پلوروتوس ارینجی (شاه صدف):
این قارچ به علت داشتن بوی دلپذیر و کیفیت پخت مناسب جزء مرغوبترین گونه های پلوروتوس به حساب می آید.قارچی مقاوم و خوش طعم است و دمای مناسب برای پرورش آن 18 تا 24 درجه سانتی گراد می باشد کلاهک آن ابتدا محدب می باشد و با رشد قارچ قیفی شکل و در نهایت مسطح می شود.
7-قارچ صدفی پلوروتوس ساجر کاجو (هندی):این قارچ دارای مزه خوب و باردهی بسیار عالی و رشد و پرورش آسان می باشد.محصول آن نسبت به سایر گونه ها زودتر به دست می آید رنگ آن در هوای گرم سفید و در هوای سرد و خاکستری می شود. برای پرورش به دمای 27 تا 29 درجه سانتی گراد مناسب می باشد.
3. «اصول و تهیه بستر قارچ صدفی»
آماده سازی مواد اولیه تهیه بستر کشت قارچ صدفی شامل مراحل ذیل می باشد:
1-انتخاب کلش مورد استفاده:برای تهیه بستر می توان از ساقه خشک شده غلات مانند:کلش گندم ،جو،برنج و یا خاک اره استفاده کرده:کلش گندم چون بلندتر است دارای نشاسته بیشتری است به همین دلیل نسبت به سایر کلش ها مناسب تر می باشد. خاک اره چون از قسمت درونی چوب تهیه می شود نسبت به پوشال از نظر داشتن موادغذایی غنی تر است بنابر این در مقایسه خاک اره و پوشال بهتر است از خاک اره استفاده شود .در تهیه کلش باید دقت شود ه کلش های سبز وجود نداشته باشد. در انتخاب مواد دو عاما را باید در نظر داشت اول در دسترس
بودن دوم اقتصادی بودن.با توجه به این دو عامل و امتیازات هر کدام یک کلش را انتخاب و تهیه می کنیم.
2-خرد کردن کلش ها:پس از اینکه کلش مناسب را انتخاب و تهیه کردیم باید کلش ها را به طول قطعات 5 الی 7 سانتی متر خرد کنیم.این عملیات را به سه منظور انجام می دهیم. 1-افزایش قدرت جذب آب در کلش 2-افزایش سطح تماس میسیلیوم قارچ با بستر 3-سهولت پرکردن کیسه ها :
اگر اندازه قطعات کلش بیشتر از 8 سانتی متر باشد در طویت سریعتر از بین برود و دیرتر به کمپوست تبدیل شود زیرا در چنین شرایطی عمل تخمیر به کندی صورت می گیرد.
3-سیراب کردن کلش ها:کلش ها را به مدت 12 ساعت در ظرف یا حوضچه حاوی آب قرار می دهیم به طوریکه کاملا سطح کلش را آب گرفته باشد.با این عمل کلش متورم می شود و فضای مناسب برای گسترش میسیلیوم ها ایجاد می شود دیگر اینکه نشاسته موجود در ساقه گندم فعال می شود.
4-پاستوریزه کردن کاه و کلش:برای پاستوریزه کردن مواد بستره ای می توان از روش های گوناگونی استفاده کرد.از جمله جوشاندن در آب،پاستوریزه کردن با بخار آب داغ و استفاده از مواد شیمیایی در مقیاس کوچک روش جوشانیدن بهترین روش می باشد. پاستوریزه کردن به روش جوشانیدن:بعد از آماده کردن مواد اولیه،مواد را داخل گونیهای کنفی می ریزیم در گونی را می بندیم چند سوراخ کوچک د روری گونی ایجاد می کنیم بعد از اینکه آب جوش آمد گونی های حاوی کلش را در آب جوش قرار می دهیم به طوری که زیاد فشرده نشود به مدت 45 تا 60 دقیقه در آب در حال جوشیدن بماند تا پاستوریزاسیون انجام شود بعد از اتمام زمان مناسب گونی ها را از ظرف خارج می کنیم و بدون اینکه در گونی ها
را باز کنیم در اتاق کشت آویزان می کنیم تا آب اضافی خارج شود و خنک شود پس از سرد شدن و قبل از عمل کاشت باید کلش ها رطوبتی معادل 72% داشته باشد.باید دقت کرد که وزن مواد بستره ای بعد از پاستوریزاسیون 3برابر وزن اولیه مواد شده باشد یعنی هریک کیلو کاه خشک 3 کیلو پاستوریزه شده باشد.در مرحله پاستوریزاسیون برای جلوگیری از تجمع مواد باز دارنده رشد در ظرفی که عمل جوشاندن را در آن انجام می دهیم باید بعد از هربار جوشاندن آب ظرف را عوض کرد. برای افزایش محصول می توان مکملهای غذایی مانند سبوس گندم و برنج،آرد نخودچی،سویا،پودر یونجه و … اضافه کرد اضافه کردن سبوس گندم یا برنج حدود 10 الی 15 درصد محصول را افزایش می دهد.
5.سالن کشت و پرورش:برای پرورش قارچ صدفی به محیط سر پوشیده ای که امکان هوا دهی خوب در آن وجود داشته باشد و همچنین رطوبت را در خود نگه دارد و نیاز است وسعت سالن نسبت مستقیم با مقدار کشت دارد میزان کشت باید به قدری باشد که به راحتی بتوان اعمال حفظ و نگهداری ،مانند سم پاشی،مواد دهی،برداشت و… را به آسانی انجام داد.در مناطق گرمسیری بهتر است سقف و دیوارهای سالن را به وسیله نایلون پوشاند تا از تبخیر رطوبت جلوگیری شود.ارتفاع سالن نباید بیشتر از 3 متر باشد.عرض آن باید به اندازه ای باشد که بتوان در آن راهروهایی را ایجاد کرد که به راحتی بتوان از آن ها عبور کرد و به بستر قارچ دسترسی داشت عرض راهرو ها در روش کشت کیسه ای حداقل باید 70 سانتیمتر باشد.
دیوارهای سالن:
دیوارها باید عایق گرما،سرما،و رطوبت باشند با قرار دادن پشم شیشه با عایق های دیگر می توان این شرایط را به وجود آورد.دیوارها بهتر است از داخل دارای

فایل : 18صفحه

فرمت : Word