مقاله کامل بررسی تاثیر فاصلۀ روي ردیف بر زیست توده و عملکرد راش گندم

بررسی تاثیر فاصلۀ روی ردیف بر زیست توده و عملکرد راش گندم
مجید پوریوسف، علیرضا یوسفی
چکیده
به منظور بررسی تاثیر فاصلۀ روی ردیف، بر زیست توده و عملکرد دانه راش گندم، پژوهشی در بهار سال 1389در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام شد. آزمایش بصورت طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش تأثیر فاصلۀ بوته ها روی ردیف در 6 سطح شامل 5/2، 5 و 5/7، 10، 5/12 و 15 سانتی متر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی شامل عملکرد دانه و زیست توده در واحد سطح و همچنین عملکرد دانه و زیست تودة تک بوته بطور معنی داری تحت تاثیر فاصلۀ روی ردیف قرار گرفتند. با کاهش فاصلۀ روی ردیف عملکرد دانه و زیست تودة تک بوته بطور معنی داری کاهش یافتند. بیشترین عملکرد دانه و زیست تودة تک بوته از فاصلۀ روی ردیف 15 سانتی متر حاصل شد. با کاهش فاصلۀ روی ردیف، عملکرد زیست توده در هکتار افزایش یافت در صورتیکه عملکرد دانه با کاهش فاصلۀ روی ردیف تا 5 سانتی متر افزایش و پس از آن کاهش پیدا کرد.
کلمات کلیدی: راش گندم، تراکم گیاهی، عملکرد دانه، زیست توده.
مقدمه
راش گندم (Fagopyrum esculentum Moench ) گیاهی یکساله و متعلق به خانوادة علف هفت بند می باشد. چین اولین کشوری است که راش گندم از آنجا منشا و در آنجا کشت و کار شده است به دلیل کاربردهایمتعدد از جمله استفاده های دارویی، خوراکی، تولید عسل، کود سبز و اصلاح خاك، استفاده به عنوان محصول خفه کننده علف های هرز و غذای حیوانات اهلی، در بسیاری از کشورها از جمله روسیه، ژاپن، چین و استرالیا بطور وسیعی کشت می شود (امید بیگی و همکاران ،2002).تراکم گیاهی، یکی از عوامل مهم و مؤثر بر عملکرد گیاهان زراعی میباشد. کارایی و عملکرد کل ماده خشک یک جامعه گیاهی وابسته به استفاده از تشعشع خورشید در طول فصل رشد است و در شرایط مطلوب زراعی که هیچ عامل محدود کننده دیگری موجود نباشد، میزان نور جذب شده توسط گیاه در طی فصل رشد تعیین کنندهترین عامل تولید ماده خشک است (Shirtliffe and Johnston,2003).. به همین دلیل این جامعه گیاهی احتیاج به سطح برگ کافی با توزیع یکنواخت دارد تا سطح زمین را در مدت کمی به طور کامل بپوشاند. یکی از راهکارها برایرسیدن به این هدف
تغییر تراکم است. توزیع یکنواخت بوته بر توزیع تشعشع در درون پوشش گیاهی مؤثر است، لذا اثر اصلی تراکم و آرایش کاشت بر تولید محصول عمدتاً به دلیل تفاوت در چگونگی توزیع انرژی خورشیدی است که نهایتاً منجر به افزایش جذب تشعشع و عملکرد میشود. بنابراین مطالعه اثرات تراکم بوته بر خصوصیات رشدی و مورفولوژیک گیاه میتواند ما را در تحلیل و تجزیه عملکرد دانه یاری کند (0991 ,.(Morrison et al. در تراکمهای بالا به دلیل اینکه گیاهان به نحو مناسبتری سطح مزرعه را پوشش داده و پوشش گیاهی بستهای را تشکیل میدهند، از حداکثر عوامل و منابع محیطی استفاده میکنند. در نتیجه میزان شاخص سطح برگ بیشتری در واحد سطح تولید میکنند که به دنبال آن جذب تشعشع فعال فتوسنتزی در پوشش گیاهی بالا رفته و میزان فتوسنتز افزایش مییابد. به همین دلیل میزان تجمع مادهی خشک و سرعت رشد گیاه افزایش مییابد. (مظاهری و همکاران ،1381). بال و همکاران (2000) گزارش دادند که افزایش تراکم گیاهی عملکرد تک بوته را کاهش، اما عملکرد در واحد سطح را افزایش میدهد. با توجه به اینکه در مورد جنبه های به زراعی گندم سیاه مطالعات بسیار محدودی صورت گرفته و اطلاعات موجود در مورد این گیاه در کشور بسیار محدود می باشند ،هدف از تحقیق حاضر بررسی تغییرات صفات عملکرد دانه و زیست تودة راش گندم، تحت فاصلۀ بوته در روی ردیف مختلف بود.
مواد و روش ها
این پژوهش در بهار سال 1389 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان واقع در کیلومتر 5 جاده زنجان- تبریز انجام شد. زنجان دارای آب و هوای مدیترانهای با زمستان سرد و تابستان ملایم تا نسبتاً گرم است که در عرض شمالی ´41 و º36و طول شرقی´29 و º48و ارتفاع 1663 متر از سطح دریا قرار دارد.خاك مزرعه محل آزمایش از نوع لومی رسی بوده که برخی از مشخصات آن در جدول 1 آورده شده است. آزمایش بصورت طرح بلوكهای کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در این آزمایش تأثیر فاصلۀ بوته ها روی ردیف در 6 سطح شامل 5/2، 5 و 5/7، 10، 5/12 و 15 سانتی متر و فاصلۀ بین ردیف ثابت 25 سانتی متر مورد بررسی قرار گرفت. طول کرتها 3 و عرض آن 2 متر و هر کرت شامل 8 ردیف کاشت بود. بذور در عمق حدود 3- 4 سانتیمتری و به صورت کپهای و هیرمکاری کشت شده و بلافاصله پس از کاشت اقدام به آبیاری شد. عمل تنک کردن در مرحلۀ 3- 4برگی گیاهان انجام شد. و آبیاری بصورت هفتگی صورت گرفت. در طول فصل رشد، کنترل علفهای هرز در کرت‌های کنترل به صورت وجین دستی انجام شد.
نمونهبرداری در مرحله رسیدگی کامل بعد از حذف حاشیهها از ردیفهای میانی کرتها صورت گرفته و نحوهی نمونهبرداری بدین صورت بود که کلیه بوتهها در سطح معین (2متر مربع) برداشت شده و پس از قرار دادن نمونه ها در آون 75 درجۀ سانتی گراد به مدت 48 ساعت عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در واحد سطح و همچنین در بوته در آن اندازهگیری شد. محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارهایSAS وMSTAT-C انجام گرفت ضمن آنکه رسم جداول آماری نیز توسط نرم افزار Word صورت گرفت. میانگین صفات مورد مطالعه با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح 5% مورد مقایسه قرار گرفتند.
جدول1- خصوصیات خاك محل اجرای آزمایش

فایل : 6 صفحه

فرمت : Word