مقاله کامل بررسي تطبيقي علم قاضي در فقه و حقوق ايران و فرانسه

دانشگاه آزاد اسلامي واحد اردبيل
دانشکده علوم انسانی
پایان نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق، جزا و جرم شناسی
عنوان:
بررسي تطبيقي علم قاضي در فقه و حقوق ايران و فرانسه
استاد راهنما:
محمد علی جاهد
استاد مشاور:
هوشنگ شامبیاتی
نگارش:
رضا سعادتی
سال تحصیلی 90-91
تقدیم به
تمام تیز پروازان هشت سال دفاع مقدس از جمله شهید عباس دوران
تشکر
بر خود میدانم از زحمات بی شائبه جناب دکتر محمدعلی جاهد که در تهیه و تنظیم این پایان نامه با دلسوزی و با پرتو افکنی گوشه ای از علم خود مارا یاری کردند ، تقدیر و تشکر کرده و طول عمر با برکت برای ایشان و خانواده محترمشان را از درگاه ایزد منان خواستارم .
و نیز در ادامه از زحمات پدر و مادر دلسوزم که عمری است یاریم میکنند تشکر کنم و دستشان را میبوسم.
چكيده
نقش علم قاضي در اثبات دعاوي و جرايم به طور اعم و جرم قتل به طور اخص از مسايل مهمي است كه در فقه اماميه و مقررات كيفري درباره آن بحث شده است.
نظر مشهور فقهاي اماميه مبني بر حجيت علم قاضي به عنوان راهي در اثبات دعاوي حق اللهي و حق الناس مي باشد. در حقوق كيفري ايران نيز كه مبنا و پايه و اساس فقهي دارد، علم قاضي در دعاوي كيفري به عنوان دليل مستقل هم در حق الله و هم حق الناس مورد قبول واقع شده مشروط بر اينكه اين علم از طريق متعارف و عادي و مرسوم به دست آمده باشد.
در مورد مسايل موجود در پرونده هاي قتل، اگر قاضي بخواهد بر اساس علم خود مبادرت به صدور حكم كند وظيفه دارد طرق متعارف و عادي حصول علم خود را مستدلاً و مستنداً در حكم خود قيد كند.
در تحقيق حاضر كه در سه فصل تنظيم شده، بررسي علم قاضي در اثبات جرم قتل عمد در فقه اماميه و حقوق ايران و مقايسه و تطبيق آن با حقوق كشور فرانسه پرداخته شده است.
فهرست
چكيده 5
مقدمه 8
فصل اول…………………………………………………………………………………………………………………………..10
بيان مسئله 11
سوالهاي تحقيق 11
اهداف تحقيق 11
موانع و مشكلات 11
بخش اول: تعريف علم و قاضي 12
مبحث اول: مفهوم قاضي 13
مبحث دوم: مفهوم علم قاضي 13
بخش دوم: حجيّت و اعتبار علم قاضي 14
مبحث اول: حجيت و اعتبار علم قاضي از نظر فقهي و حقوق موضوعه 15
مبحث دوم: حجيت و اعتبار علم قاضي از منظر حقوق فرانسه 15
فصل دوم…………………………………………………………………………………………………………..20
سيستم دلايل قانوني 18
سيستم دلايل معنوي 18
بخش اول: ادله اثبات دعواي مدني 19
بخش دوم: ادله اثبات دعواي كيفري 19
مبحث اول: ادله اثبات دعواي كيفري در فقه و حقوق موضوعه 19
مبحث دوم: ادله اثبات دعواي كيفري در حقوق فرانسه 22
فصل سوم…………………………………………………………………………………………………………………………30
بخش اول: شرايط تمسك قاضي به علم خود در حقوق ايران 24
بخش دوم: شرايط تمسك قاضي به علم خود در حقوق فرانسه 26
مبحث اول: حفظ حقوق فردي 26
مبحث دوم: تامين و تضمين عدالت 27
بخش سوم: استثنائات و محدوديت هاي تمسك قاضي به علم خود 29
الف) موارد غيرمصرح در قانون با وجود مقام بيان 29
ب) برخي تخلفات ويژه 29
ج) لزوم احترام به ادله قانوني 30
مبحث دوم: استثنائات تمسك قاضي به علم خود در حقوق فرانسه 30
نتيجه گيري 32
پيشنهادها: 33
منابع و ماخذ 34
مقدمه
ارزش و اعتبار و اهميت اثبات حق بر كسي پوشيده نيست و دلايل اثبات دعوا، نقش بسيار مهمي در احراز حقانيت طرفين دعوا دارند. اما در اين ميان آنچه كه از اهميت بيشتري برخوردار است، دلايل اثبات در دعاوي كيفري است. اين دعاوي به علت اينكه با جان، مال، عرض، شرف، نسل و حيثيت و ناموس انسانها ارتباط مستقيمي دارند از اهميت شايان توجهي نسبت به ادله اثبات دعاوي مدني مثل دعواي مطالعه وجه- تخليه- خلع يد- حق ارتفاق و حق شفعه و … برخوردار مي باشند.
پس ادله اثبات در دعاوي كيفري وسيله اي جهت كشف حقيقت و احقاق حق و نهايتاً ايجاد امنيت و عدالت و انصاف قضايي هست و بحث ادله اثبات دعاوي كيفري هم مربوط به آئين دادرسي كيفري است و از اين رو گفته اند «چنانچه به كشوري بيگانه پا گذاشتيد و تمايل به آگاهي از حقوق و آزادي هاي فردي و ارزش و اعتباري كه جامعه براي آن قايل است باشيد كافي است كه به قانون آئين دادرسي كيفري آن كشور رجوع كنيد».
پس اداله اثبات دعوا در مسايل كيفري گناهكار را از بي گناه تفكيك كرده و مانع تضييع حقوق شرعي و قانوني مراجعين به مراجع قضايي مي شود.
دلايل اثباتي در خصوص جرم قتل عمد در حقوق ايران در ماده «231» ق.م.ا عبارتند از:
1-اقرار 2- شهادت 3- قسامه 4- علم قاضي
موارد فوق الذكر اهميت اساسي دارند زيرا كوچكترين لغزش و انحراف و خطاي قضايي در خصوص اثبات اين جرم يا منتفي شدن آن و صدور حكم برائت با تغيير سرنوشت يك انسان برابر مي باشد و در صورت اشتباه قضايي جبران آن سخت و در مواردی غيرممكن و محال مي باشد، و اين در موردي است كه انسان بيگناهي را به پاي چوبه دار بفرستيم. از اين رو دلايل اثباتي جرم قتل و بالاخص علم قاضي ارزش و اعتبار خاصي پيدا مي كند. محور اصلي كار تحقيقي حاضر مبحث «علم قاضي» در خصوص اثبات قتل عمد در فقه و حقوق ايران و تطبيق آن با حقوق كشور فرانسه است.
و تحقيق حقير با استفاده از روش كتابخانه اي (با مراجعه به كتب فقهي- حقوقي- پايان نامه ها) و روش «رايانه اي« با مطالعه مقالات موجود در سايت هاي حقوقي صورت گرفته، كه اميدوارم استاد بزرگوار، جناب آقاي دكتر محمد علی جاهد، كم و كاستي هاي آن را به ديده اغماض نگريسته و از اشتباهات دانشجوي مبتدي بگذرند و مورد قبول استاد بزرگوار واقع شود. انشاء الله
فصل اول
تعاريف، مباني و تحول تاريخي علم قاضي
بيان مسئله
تحقيق و بررسي در خصوص جايگاه علم قاضي در فقه و حقوق، در كتب مختلف فقهي و حقوقي و تطبيق و مقايسه آن با مقررات حقوقي كشور فرانسه و بيان جهات اشتراك و افتراق موجود.
سوالهاي تحقيق
سوالهايي كه مدنظر بنده در اين كار تحقيقي بوده عبارتند از:
1-منظور از علم چيست؟
2- قاضي كيست؟
3- منظور از علم قاضي چيست؟
4- علم قاضي تا چه اندازه در اثبات جرم قتل نقش دارد؟
5- جايگاه علم قاضي در بين ادله اثبات دعواي قتل كجاست؟
6- مقررات حقوقي كشور فرانسه با حقوق ايران (كه مبناي فقهي دارد) چه تفاوت ها و شباهتهايي دارد؟
اهداف تحقيق
اهداف كار تحقيقي حاضر عبارت است از اينكه مبحث علم قاضي تا چه حد مي تواند مشكلات حقوقي و قضايي را برطرف كند و موجب تسكين آلام جامعه و تامين عدالت و امنيت و حقوق افراد جامعه ما باشد و كاربرد و قلمرو آن چقدر مي باشد.
موانع و مشكلات
اين موانع عبارتند از: خصوصيات قاضي خوب، اينكه علم قاضي از طرق متعارف باشد، و مستنداً و مستدلاً باشد، مجهز به فنون و علوم عصر حاضر باشد و با استفاده از نظرهاي كارشناسان و اهل فن باشد، و همچنين علم قاضي از روي یقین و اقناع وجداني حاصل شده باشد. البته نكته اي كه ذكر آن شايان توجه است، اين است كه قانونگذار، متاسفانه تعريفي از طرق متعارف و يا غيرمتعارف ارائه نكرده است و اين ضعف قانون موجود مي باشد كه در اكثر موارد از تعريف مفاهيم خودداري كرده و در بعضي موارد و حتي اكثريت جرايم (مثل قتل عمد) به بيان مصاديق اكتفا كرده است.

فایل : 29 صفحه

فرمت : Word