مقاله در مورد مقایسه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر و سبک های اسناد در بین افراد دیابتی و سالم

/
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی (M.A)
عنوان پژوهش:
مقایسه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر و سبک های اسناد در بین افراد دیابتی و سالم
استاد راهنما:
دکتر توکل موسی زاده
پژوهشگر:
نسیم سیاوشی فر
سالتحصیلی 94-93
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1 بیان مسئله 4
1-2 اهمیت وضرورت پژوهش 7
1- 3 اهداف پژوهش 7
1-3-1 هدف کلی 7
1-3-2 اهداف جزئی 8
1-4 فرضیه ها 8
1-5 تعریف نظری وعملیاتی متغیرها 9
فصل دوم
ادبیات و پیشینه پژوهش
2-1 مقدمه 12
2-2 دیابت 12
2-2-1 ديد کلی 12
2-2-2 تاريخچه 12
2-2-3 ديابت شيرين وابسته به انسولين 13
2-2-4 فنوتيپ و سير طبيعی دیابت شیرین وابسته به انسولین 13
2-2-5 اداره بيمار مبتلا به دیابت شیرین وابسته به انسولین 14
2-2-6 خطر توارث دیابت شیرین وابسته به انسولین 14
2-2-7 ديابت شيرين غير وابسته به انسولين 14
2-2-8 فنوتيپ و سير طبيعی ديابت شيرين غير وابسته به انسولين 15
2-2-9 اداره بيمار مبتلا به ديابت شيرين غير وابسته به انسولين 15
2-2-10 خطر توارث ديابت شيرين غير وابسته به انسولين 16
2-2-11 ديابت نوع يک 16
2-2-12 ديابت نوع دوم 16
2-2-13 ديابت بارداری 16
2-2-14 عوارض ديابت 17
2-2-15 ديابت در ايران 17
2-2-16 ديابت نوع 2 يا ديابت غير وابسته به انسولين 17
2-2-17 عوامل مؤثر بر ديابت 18
2-3 باورهای فراشناختی 18
2-3-1 فراشناخت 22
2-3-3 عناصر فراشناخت 23
2-3-3-1 دانش فراشناختی 23
2-3-3-2 کنترل فراشناختی 25
2-3-4 دانش و کنترل خود 25
2-3-4 دانش و کنترل فرآیند 26
2-3-4-1 انواع دانش موثر در فراشناخت 26
2-3-4-2 کنترل اجرایی رفتار 27
2-3-5 راهبردهای یادگیری 27
2-3-6 راهبردهای فراشناختی 29
2-3-7 تمایز راهبردهای شناختي و فراشناختي 31
2-3-8 ضرورت آموزش راهبردهای فراشناختی 32
2-4 راهبردهای کنترل فکر 33
2-4-1 فواید کنترل فکر 33
2-4-2 روش‌های اصلاح احساسات 35
2-4-2-1 آموزش ریلکسیشن (آرام‌تنی) 35
2-4-2-2 احساس بسازید 37
2-4-2-3 شاد باشید 38
2-4-2-4 رسیدن به آرامش درونی 39
2-4-2-5 مدیتیشن 40
2-4-2-6 حساسیت‌زدایی 41
2-4-2-7 بیرون بریزید 43
2-4-2-8 تخلیه 43
2-4-2-9 انرژی روانی را صرف اعمال سازنده کنید 45
2-4-2-10 پرت کردن حواس 46
2-4-2-11 محیط را عوض کنید و از تقویت‌کننده‌ها استفاده کنید 46
2-4-2-12 تمرین 46
2-4-2-13 مهارت 46
2-4-2-14 معکوس‌گرایی 46
2-4-2-15 دارو 47
2-4-2-16 سازگاری‌تدریجی 47
2-4-2-17 انجام کارهایی که دوست داریم 47
2-4-2-18 ارزش‌ها 47
2-5 سبک اسناد 47
2-5-1 اسناد و نظریه اسناد 47
2-5-2 نظریه های اسناد 48
2-5-3 اسناد و سوگیری ها 49
2-6 پیشینه پژوهش 52
2-6-1 پژوهش های خارجی 52
1-6-2-1 پیشینه پژوهش باورهای فراشناخت 52
2-6-2-2 پیشینه پژوهشی راهبردهای کنترل فکر 54
2-6-2-3 پیشینه پژوهشی سبک اسناد و دیابت 55
2-6-3 پژوهش های داخلی 55
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
3-2 جامعه آماری 59
3-3 حجم نمونه و روش نمونه گیری 59
3-4 روش گرد آوری اطلاعات 59
3-5 ابزارگرد آوری اطلاعات 60
3-6 روش تجزیه و تحلیل داده ها 61
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
4-1 ويژگي هاي جمعيت شناختي 63
4-2 يافته هاي توصيفي 64
4-3 يافته هاي استنباطي 66
فصل پنجم
بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات
5-1 مقدمه 75
5-2 بحث و نتیجه گیری 75
5-3 نتیجه گیری کلی 77
5-4 محدودیت ها 77
5-5 پیشنهادات پژوهش 78
5-5 پیشنهادات کاربردی 78
منابع 79
ضمائم 87
فهرست جداول
جدول 1-1 مولفه های فراشناخت براساس دیدگاه فلاول (1979)……………………………….. 20
جدول 4-1جنسيت در بين گروه هاي مورد مطالعه……………………………………………………. 63
جدول 4-2 وضعيت تاهل در بين گروه هاي مورد مطالعه………………………………………….. 63
جدول 4-3 ميانگين و انحراف معيار سن در گروه هاي مورد مطالعه……………………………. 63
جدول 4-4 ميانگين و انحراف معیار ابعاد سیک اسنادی در گروه هاي مورد مطالعه………. 64
جدول 4-5 ميانگين و انحراف معیار ابعاد کنترل فکر در گروه هاي مورد مطالعه…………… 65
جدول 4-6 ميانگين و انحراف معیار ابعاد فراشناخت در گروه هاي مورد مطالعه…………… 66
جدول 4-7 نتایج آزمون لوین براي ابعاد سبک اسنادی………………………………………………. 67
جدول 4-8 نتایج آزمون معناداری تحلیل واریانس چند متغیره ابعاد سبک های اسنادی….. 67
جدول 4-9 نتایج آزمون لوین براي ابعاد باورهای فراشناختی……………………………………… 68
جدول 4-10 نتایج آزمون معناداری تحلیل واریانس چند متغیره فراشناخت ها……………… 69
جدول 4-11 نتایج آزمون تحلیل واریانس چند متغیره (مانوا) بر روی متغیر فراشناخت ها 70
جدول 4-12 نتایج آزمون لوین براي ابعاد کنترل فکر…………………………………………………. 71
جدول4-13 نتایج آزمون معناداری تحلیل واریانس چند متغیره کنترل افکار…………………… 72
جدول 4-14 نتایج تحلیل پایایی گویه های مربوط به پرسشنامه های پژوهش………………. 72
جدول 4-15 آزمون نرمال بودن (kolmogorov-smirnov test) توزیع متغیرهای مورد بررسی………………………………………………………………………………………………………………….. 73
چکیده
هدف از پژوهش حاضر مقایسه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر و سبک های اسناد در بین افراد دیابتی و سالم می باشد. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان ها و مطب های تخصصی شهر اردبیل در نیمه اول سال 1394 می باشد. روش تحقیق حاضر علی مقایسه می باشد و روش نمونه گیری به صورت در دسترس می باشد. به این صورت که در مرحله اول از میان بیماران دیابتی مراجعه کننده به بیمارستان ها و مطب های تخصصی شهر اردبیل تعداد 35 نفر و از میان افراد سالم تعداد 35 نفر انتخاب شد. برای گردآوری داده از پرسشنامه های پرسش‌نامه سبک اسنادی (ASQ)، پرسشنامه فراشناخت (MCQ) و پرسشنامه کنترل فکر در این پژوهش استفاده شد. برای بررسی فرضیه پژوهش از آزمون مانوا استفاده شد. یافته این تحقیق نشان داد که بين مولفه های باورهای فراشناختی در بین دو گروه بیماران مبتلا به دیابت و افراد سالم تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0<p) و میانگین نمرات متغیرهای مفروض در بين نمونه هاي گروه دیابتی بيشتر از گروه سالم است و تنها در بعد خودآگاهی شناختی بین دو گروه تفاوت وجود ندارد. می توان نتیجه گرفت که افراد مبتلا به دیابت به علت نیاز به آموزش برای افزایش باورهای فراشناختی خود دارند.
واژگان کلیدی: فراشناخت، کنترل فکر، سبک های اسناد، افراد دیابتی
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
دیابت یا بیماری قند، یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلفی است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود (گوگوئن و گیلبرت، 2014). در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند. خود مراقبتی دیابت به عنوان مجموعه ای از رفتارها (تنظیم برنامه غذایی، انجام ورزش، مصرف داروها، خود پایشی سطوح قند خون یا ادرار و مراقبت از پاها) آنها تعریف شده است که بیماران مبتلا به دیابت، را به طور روزانه برای دستیابی به کنترل دیابت انجام می دهند (رحیمیان بوگار و همکاران، 2010). این رفتارها موجب پیشگیری از عوارض
زودرس و دیررس بیماری گردیده و زندگی طولانی مدت را برای بیمار تضمین می کنند (آدامز و همکاران، 2013). بیماری دیابت در قلب مسائل رفتاری است و عوامل روانشناختی و اجتماعی نقش حیاتی در مدیریت آن دارند (سنوک و همکاران، 2005)، تا جایی که برخی صاحب نظران همچون گلاسگو آن را در حقیقت یک مسأله رفتاری و یک بیماری خود-مراقبتی قلمداد می کنند (سنوک و همکاران، 2006).
فراشناخت در روان‌شناسی واژه‌ای است که به صورت «شناختنِ شناختن» و یا «دانستنِ دانستن» تعریف شده است. تاملی که انسان بر روی فرایندهای ذهنی خود می‌کند، و اندیشیدن درباره تفکر را فراشناخت می‌نامند. این مفهوم از مفاهیم نظریه ذهن به شمار می‌آید، که به صورت عمومی دارای دو مولفه است: یکی دانش درباره شناخت، و دیگری قاعده بخشیدن به شناخت. کودک انسان تا پیش از دبستان هنوز مجهز به فراشناخت نیست و توانایی درک نظر و افکار و احساسات دیگران را ندارد، از چهار سالگی به بعد است که می‌فهمد که افکار و باورهای دیگران بر رفتارشان تاثیر می‌گذارد و این‌که حتی ممکن است آن‌ها از واقعیت به دور نیز باشد. بیماران مبتلا به اوتیسم فاقد نظریه ذهن می‌باشند، آدم‌ها را به مانند هر نوع شی دیگری می‌بینند، در نتیجه به دنیای درون خود پناه می‌برند (رفیعی، 1392).
فراشناخت را می توان به سه حیطه دانش فراشناختی، تجربه های فراشناختی و راهبردهای فراشناختی تقسیم کرد. دانش فراشناختی به باورها و نظریه هایی اطلاق می شود که افراد درباره تفکر خود دارند. تجربه های فراشناختی شامل ارزیابی ها و احساس هایی است که افراد در موقعیت های مختلف درباره ی وضعیت روانی خود دارند و راهبردهای فراشناختی پاسخهایی هستند که برای کنترل و تغییر تفکر به کار گرفته می شوند و به خودتنظیمی هیجانی و شناختی کمک می کنند (ولز، 2013).
راهبردهاي كنترل فكر پاسخ هايي هستند كه افراد براي كنترل فعاليت هاي نظام فراشناختي خود نشان مي دهند. ولز و ماتيوس اختلال هيجاني را با راهبرد كنترل تهديد مشخص مي كنند (ولز و ماتیوس،1994). افراد براي كنترل افكار ناخواسته يا اضطراب زاي خود از طيف وسيعي از راهبردها استفاده مي كنند. در يك مطالعه ي تحليل عاملي، ولز و ديويس، پنج راهبرد كنترل را مشخص كردند كه از طريق پرسشنامه ي كنترل فكر (TCQ) سنجيده مي شود. اين راهبردها ارزيابي مجدد، تنبيه، كنترل اجتماعي، نگراني و توجهبرگرداني را شامل مي شوند (ولز، 2013). هدف از پژوهش حاضر مقایسه باورهای فراشناختی و راهبردهای کنترل فکر و سبک های اسناد در بین افراد دیابتی و سالم که شامل تمامی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان ها و مطب های تخصصی شهر اردبیل در نیمه اول سال 1394 می باشد.
1-1 بیان مسئله
دیابت یکی از بیماریهای شایع و مهم است که افراد را در سنین مختلف گرفتار می کند (امیر، 1997) و عوارض ناشی از آن یکی از دلایل اصلی مرگ و میر و ناخوشی است (واینر، 1985). ديابت، از بيماري هاي مزمن و شايعي است كه مي تواند بر عملكرد فيزيكي و
جسمي، توسعه عوارض بيماري، وضعيت روحي و رواني، ارتباطات فردي، خانوادگي و اجتماعي، عملكرد جنسي ودرك از سلامتي تاثير گذار باشد (شیرین زاده دستگیری، 2008). طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی طی 25 سال آینده تعداد افراد مبتلا به دیابت دو برابر خواهد شد، به طوري که از171 میلیون نفر در سال 2000، به 366 میلیون نفر در سال 2030 خواهد رسید. انجمن دیابت ایران آمار بیماران دیابتی را در سال 1388 بالغ بر 2 میلیون و700 هزار نفر برآورد کرده است که در گروه سنی 15 تا 65 سال هستند و سه میلیون نفر به اختلال تحمل گلوکز مبتلا هستند که متاسفانه از بیماری خود اطلاع ندارند. ایران با شیوع 8 درصد، جزء مناطقی است که بیشترین درصد دیابت را در جهان به خود اختصاص داده است. دیابت نهمین علت مرگ و میر مردان ایرانی است و ششمین علت مرگ در ایالات متحده و حدود 18 درصد مرگ افراد بالای 25 سال را تشکیل می دهد (رینولد و ولز، 1999). در دیابت، سرعت و توانایی بدن در استفاده و سوخت و ساز کامل گلوکز کاهش می‌یابد از این‌رو میزان قند خون افزایش یافته که به‌آن هایپرگلیسمی می‌گویند. وقتی این افزایش قند در دراز مدت در بدن وجود داشته باشد عوارض میکروواسکولار دیابت یا تخریب رگ‌های بسیار ریز در بدن ایجاد می‌شوند که می‌توانند اعضای مختلف بدن همچون کلیه، چشم و اعصاب را درگیر کنند. همچنین دیابت با افزایش ریسک بیماری‌های قلبی عروقی ارتباط مستقیمی دارد. لذا غربالگری و تشخیص زودرس این بیماری در افراد با ریسک بالا می‌تواند در پیشگیری از این عوارض موثر باشد. تشخیص و همچنین غربالگری دیابت با انجام آزمایش قند خون میسر است (مک فارلان و همکاران، 2015).
یکی از حوزه های جدید در علم روانشناسی مبحث فراشناخت می باشد روانشناسي فراشناخت، حوزه انديشه گري نويني است كه پيشينه آن به دهه 1970 ميرسد. فلاول (1979) نخستين كسي بود كه در سال 1979 اصطلاح فراشناخت را مطرح كرد. به نظر مي رسد فراشناخت هم شامل فرايندهاي شناختي و هم شامل تجارب يا تنظيم شناختي است. دانش فراشناختي به اكتساب دانش پيرامون فرايندهاي شناختي و دانش درباره نحوه استفاده از فرايندهاي كنترل شناختي اشاره دارد. فراشناخت عبارت است از هر نوع دانش يا فرآيند شناختي كه در آن ارزيابي، نظارت يا كنترل شناختي وجود داشته باشد (لبان و همکاران، 2002) . نتایج پژوهش های انجام شده در این زمینه نشان می دهد راهبرد های فراشناختی بر اضطراب بیماران فشار خون تاثیر دارد (بختیاری و همکاران، 1391).
راهبردهاي كنترل فكر پاسخ هايي هستند كه افراد براي كنترل فعاليت هاي نظام فراشناختي خود نشان مي دهند. ولز و ماتيوس اختلال هيجاني را با راهبرد كنترل تهديد مشخص مي كنند (ولز و ماتیوس،1994). افراد براي كنترل افكار ناخواسته يا اضطراب زاي خود از طيف وسيعي از راهبردها استفاده مي كنند. در يك مطالعه ي تحليل عاملي، ولز و ديويس، پنج راهبرد كنترل را مشخص كردند كه از طريق پرسشنامه ي كنترل فكر (TCQ) سنجيده مي شود. اين راهبردها ارزيابي مجدد، تنبيه، كنترل اجتماعي، نگراني و توجهبرگرداني را شامل مي شوند (ولز و دیویس، 2003). با توجه به تعریفی که از راهبردهای کنترل فکر صورت گرفت می توان به این مطلب اشاره کرد افراد مبتلا به دیابت با کنترل افکار (مثبت یا منفی) می توانند به بهبودی خود کمک کنند.
افراد در موقعیت های گوناگون واکنش ها و رفتارهای متفاوتی از خود نشان می دهند و آن را به عواملی ربط می دهند که به این عمل اسناد گفته می شود. سبک اسنادی عبارت است از نسبت دادن علت های که فرد، برای رویدادها یا نتایج اعمالش برمی گزیند و جنبه استنباطی شخصی دارد. سبک های اسنادی، می توانند درونی یا بیرونی باشند. یعنی اینکه فردی نتیجه یا علت کاری را به خودش یا عوامل بیرونی نسبت دهد (سرای زاده، 1387).

فایل : 82 صفحه

فرمت : Word