مقاله در مورد رفاه سالمندان

/
موضوع
رفاه سالمندان
نام استاد
………………….
نام دانشجو
…………………….
پاییز 1401
فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه و طرح مسئله 1
نظام های رفاهی و تامین اجتماعی 2
سالمندان تحت پوشش خدمات در کشورهای منتخب 4
کشور سوئد 4
ایالت متحده آمریکا 5
کشور فرانسه 5
کشور ژاپن 6
کشور برزیل 7
کشور ترکیه 7
کشور چین 8
نتیجه گیری 9
منابع و مأخذ 12
چکیده
هدف: ایران با رشد جمعیت سالمند روبه روست؛ در این نوشتار کوشیده ایم کشورهای منتخب (سوئد، ایالات متحده آمریکا،فرانسه،ژاپن،برزیل،ترکیه، چین) را در ارائه خدمات رفاهی به سالمندان با تأکید بر بخش رسمی (تأمین اجتماعی) مقایسه کنیم تا چالشها و وجوه تمایز و اشتراکات سیاست های رفاهی سالمندان در ایران و سایر نظامهای رفاهی مشخص شود.
روش در مطالعه حاضر از روش پژوهش تطبیقی استفاده شده.است روش تطبیقی مبتنی بر مقایسه برای فهم مشابهت ها و تفاوت هاست.
یافته ها: کشورهای توسعه یافته بر گذار از مراقبت رسمی مؤسسه محور به مراقبت رسمی خانواده محور و جامعه محور تأکید دارند و در این راستا اقدامات عملیاتی هم انجام داده اند. پوشش خدمات رفاه اجتماعی نظیر مراقبت بلندمدت مراقبت از سالمندان در منزل در کشورهای توسعه یافته مورد مطالعه در حد مطلوب است؛ اما در کشورهای درحال توسعه بخش ناچیزی از سالمندان پوشش خدمات رفاهی دارند. پوشش معیشتی مستمری پایه و مستمری بیمه شدگان در کشورهای توسعه یافته سوئد، ژاپن، فرانسه، ایالت متحده آمریکا در حد گسترده ای ارائه می.شود در حالی که در کشورهای درحال توسعه و کمتر توسعه یافته بخشی از سالمندان شهری و بخش ناچیزی از سالمندان روستایی مستمری بازنشستگی می گیرند..
نتیجه گیری: سالمندان با چالش های جمعیت شناختی، تمرکزگرایی در ارائه خدمات، عدم توانمندسازی مطلوب سالمندان، مسائل ساختاری و سیاست گذاری و عدم ورود جدی به مراقبت های بلندمدت روبه رو هستند. در این مسئله میتوان از تجارب موفق کشورهای دیگر برای کاهش اثرات منفی اجتماعی و اقتصادی ناشی از گذار جمعیتی استفاده کرد.
مقدمه و طرح مسئله
تغییر و تحولات صورت گرفته در ساختار سنی جمعیت کشورهای جهان و افزایش سالمندان چالش های مختلفی را در بسیاری از کشورها پدید آورده است ایران دارای ساختار جمعیتی جوان است؛ به طوری که بیش از نیمی از جمعیت آن را طبق
سرشماری سال ۱۳۹۵، افراد زیر ۳۰ سال تشکیل میدهند مرور نتایج سرشماریها نشان میدهد درصد جمعیت بالای ۶۵ سال در سال ۱۳۵۵ برابر با ۳٫۵ است که این رقم در سال ۱۳۹۰ به ۵٫۷ و در سال ۱۳۹۵ به ۶٫۱ رسیده است. طبق برآوردهای جمعیتی کشور که تا سال ۱۴۲۸ توسط دفتر رشد و توسعه بین المللی ایالات متحده انجام شده، طی تقریباً ۴۰ سال به طور هنگفتی جمعیت سالمندان افزوده میشود و نسبت سالمندی تعداد افراد بالای ۶۵ سال به جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال کشور افزایش خواهد کرد؛ به طوری که سال ۱۳۹۵ نسبت سالمندی ۷٫۴ درصد بوده است سرشماری عمومی نفوس و مسکن (۱۳۹۵) و سال ۱۴۰۸ به 3/12 درصد و سال ۱۴۲۸ به 3/29 درصد خواهد رسید طبق پیش بینیها جمعیت ایران در سال ۱۴۲۸ به 855/۱۰۸/99 نفر خواهد رسید که 163/۴۸۹/17 نفر از آنها را افراد بالای ۶۵ سال تشکیل خواهند داد؛ یعنی حدود 6/17 درصد جمعیت کشور در سال ۱۴۲۸، سالمند خواهند بود. (شکوری، ۱۳۸۸). بنابراین تغییرات هرم جمعیتی در ایران بیان میکند که طی سه دهه آینده افزایش تعداد سالمندان و کاهش جوانان در کشور را تجربه خواهیم کرد و با پدیده ای به نام سالمندی مواجه خواهیم شد.
ایران با رشد جمعیت سالمند روبه روست و باید بخشی از برنامه‌ها و خدمات رفاهی کشور به سالمندان معطوف شود؛ بنابراین ضروری است سیاستها و برنامههای رفاهی متناسب با انتقال جمعیتی مذکور بازنگری و اصلاح شوند برای مثال در حال حاضر نظام پرداخت مستمری بازنشستگی در ایران مبتنی بر رژیم توزیع است و این نظام مشکلاتی را در تأمین منابع مالی صندوق بازنشستگی کشور در آینده ایجاد خواهد کرد همچنین کم شدن نیروی فعال شاغل و رشد سالمندان این نسبت را کاهش و فشار را بر صندوق بازنشستگی کشوری وارد خواهد کرد از سوی دیگر روند روبه رشد جمعیت سالمندان در کشور توجه به مقوله سلامت این گروه سنی را بیش از پیش آشکار می کند و نیازمند توسعه بیمه‌های سلامت در کشور خواهد بود.
سازمانها و نهادهای مختلفی در کشور در سطوح ملی منطقه ای و محلی از جمله «وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، «سازمان تأمین اجتماعی»، «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، «سازمان بهزیستی» و «کمیته امداد امام خمینی (ره)» مسئولیت تأمین رفاه و بهزیستی گروه سالمندان را
بر عهده دارند در کنار بخش دولتی و رسمی بخش غیررسمی نیز حضور دارد و حمایتهای اجتماع محور و داوطلبانه را ارائه میدهد با در نظر داشتن روند افزایشی جمعیت سالمندان در جامعه و عليرغم وجود سازمان ها و نهادهای رسمی و غیررسمی و نیز ارائه خدمات رفاهی به گروه سالمندان، به نظر میرسد کمبودها و نواقصی در این حوزه وجود دارد و باید با جامع تر به این مسئله نگاه کرد.
از این رو با توجه به مسائل و چالشهای مهم در ارائه خدمات رفاهی به سالمندان با در نظر گرفتن ویژگی های گروه مذکور در ایران و انجام مداخلات و اقدامات توسعه ای و مؤثر در آینده به منظور کاهش اثرات اجتماعی و اقتصادی منفی ناشی از گذار جمعیتی اشاره شده لزوم انجام مطالعات تطبیقی و تحلیلی در این حوزه احساس می.شود با مطالعه جایگاه سالمندان در نظام رفاهی ایران و در نظامهای رفاهی کشورهای،دیگر میتوان به راهکارهایی تجربی و عملیاتی در سیاست گذاری و برنامه ریزی بهبود وضعیت سالمندان دست یافت. بنابراین در مقاله حاضر میکوشیم میان کشورهای منتخب در ارائه خدمات رفاهی به سالمندان با تأکید بر بخش رسمی (تأمین اجتماعی) مقایسه ای کنیم تا وجه تمایز و اشتراکات سیاستهای رفاهی سالمندان در ایران و دیگر نظامهای رفاهی مشخص شود. مقایسه مذکور فرصتها و چالشهای پیش رو در ارائه خدمات رفاهی به گروه هدف یعنی سالمندان را مشخص مینماید.
در مطالعه حاضر از روش پژوهش تطبیقی استفاده شده است روش تطبیقی مبتنی بر مقایسه برای فهم مشابهتها و تفاوتهاست (مک کی و مارش ۱۳۸۴: 287) در این روش، چند واحد تحلیل را می توان در قالب واحدهای کلان میانی و خرد مقایسه کرد و تعداد واحد تحلیل حائز اهمیت است. معمولاً با بزرگتر و گسترده تر شدن واحد تحلیل از تعداد آن کاسته میشود (گلدستون، ۱۳۹۲: ۲۰). مطالعه حاضر واحد تحلیل خدمات رفاهی سالمندان در کشورها است از آنجاکه واحد تحلیل کلان است، تعداد آن کم است در مطالعات تطبیقی از نمونههای در دسترس یا نمونه های هدفمند استفاده میشود. در مطالعه حاضر از نمونه هدفمند استفاده می.شود نمونه گیری هدفمند زمانی صورت می گیرد که نمونه ها به سبب ویژگیهای مهمی که دارند انتخاب شوند. (امامی ۱۳۹۵: ۴۱۱). با توجه گونه شناسیهای
مختلفی که از نظامهای رفاهی در جهان وجود دارد سعی شد تا از هرگونه، یک کشور و در مجموع ۷ کشور به صورت هدفمند مورد مطالعه قرار گیرند. ایالات متحده آمریکا (نظام رفاهی لیبرال) فرانسه (نظام رفاهی محافظه کار شراکتی) سوئد (نظام رفاهی سوسیال دموکرات)، ژاپن (نمونه موفق آسیایی) برزیل (در حال توسعه آمریکای لاتین) ترکیه (در حال توسعه خاورمیانه ای) و چین (در حال توسعه و با اقتصاد قوی)
نظام های رفاهی و تامین اجتماعی
بهطورکلی پنج زمینه اصلی که دولت رفاه به مفهوم قرن بیستمی را شاملمیشود عبارتند از: حمایتاز سالمندان، بیمه اجتماعی، تأمین اجتماعی خانواده،زمینهسازی گسترشفرصتهای شغلی و مراقبتهای پزشکی (زاهدی، 306: 1393)، بنابراین اصل حمایت از سالمندان یکی از مه یترین زمینه‌هایشکلگیری دولت رفاه بوده و از سوی دیگر سایرزمینه‌هایشکلگیری دولت رفاه نیزبیارتباط با مسائل سالمندان نیست. تأمین اجتماعیخانواده‌هایی که سالمندانبهنوعی عضو آن هستند، با سالمندی در ارتباط است. بیمه اجتماعی ومراقبتهای پزشکی نیز با سالمندان در ارتباط نیست، زیرا یکی ازدغدغه‌های افراد سالمند برخورداری ازمراقبتهای پزشکی ویژه و نیز داشتنبیمه‌هایی است که بتواند قسمتی ازهزینه‌های پزشکی را جبران کند (همان، 306).بهطورکلیدولتها با هر رویکرد و رهیافت رفاهیبهطور مستقیی و غیرمستقیی به موضوع سالمندیمیپردازند؛بااینحال الگوی رفاهی دولت، کمیت و کیفیتخدمات رفاهی و اجتماعی به سالمندان را تعیینمیکند.
جدول شماره 1. بررسی تطبیقی نظام های رفاهی
رژیم رفاهیدولتها،سیاستها واستراتژیهای خدمات رفاهی وبهطور ویژه میزان و نحوۀ مداخلهخدماترسانی به سالمندان، تأمین مالیخدمترسانی به سالمندان و… را تعیینمیکنند. در نظامهای رفاهیسوسیالدموکرات، لیبرال ومحافظهکار به سالمندانبهعنوان یک شهروند مستحق استفاده از خدمات رفاهی مینگرند، هرچند بین رژی یهای رفاهی در زمینه نحوه تأمین هزینه، نحوه ارائه خدمات، گستره پوشش سالمندانتفاوتهایی وجود دارد.به طوریکه در رژیم رفاهیسوسیالدموکراتگروه‌هاي مختلف شهروندان ازجمله
سالمندان،صرفنظر از پایگاه اجتماعي و شغلي، سطح درآمد و غیره، به طور برابر از خدمات رفاهی و اجتماعی و بهداشتی بهره مند میشوند. رژیم رفاهی لیبرال بر حمایت مؤسسات خیریه و خانواده در ارائه خدمات به سالمندان نیازمند تأکید دارد. در این رژیم رفاهی، مؤسسات خیریه مراقبت بلندمدت از سالمندان به صورت گسترده دایر میشوند و در راستای خدمت رسانی به سالمندان فعالیت می.کنند در رژیم رفاهی محافظه کار دولت مسئولیت رفاه کل سالمندان را بر عهده میگیرد و این تعهد به رفاه همگانی در ساختار رژیم رفاهی نهادینه شده است. همچنین در رژیم رفاهی محافظه کار خانواده اهمیت بنیادی دارد و حفظ خانواده و حضور سالمند در خانواده به عنوان عضوی از خانواده اهمیت مییابد رژیم رفاهی توسعه گرایی نظام فوق العاده ای از پوشش بازنشستگی در میان سالمندان دارد؛ به طوری که نزدیک به ۸۵ درصد از سالمندان به نوعی از حقوق بازنشستگی برخوردارند رژیم رفاهی بدون نفت شبه مدیترانه ای سطح بالایی از هزینه کرد در حوزه سلامت سالمندان دارد. رژیم رفاهی کمتر پیشرفته لیبرالی و محافظه کار خدمات اجتماعی و بهداشتی کمی به سالمندان ارائه میکنند همچنین در این رژیم تفاوت بنیادی میان سالمندان شهری و روستایی وجود دارد.
سالمندان تحت پوشش خدمات در کشورهای منتخب
ارائه خدمات رفاهی به سالمندان را میتوان به بخش خدمات اقتصادی در قالب مستمری پایه (مختص عموم سالمندان) و مستمری اجباری (مختص سالمندان بیمه شده) خدمات سلامت در قالب خدمات پزشکی بیمارستانی دارویی و مراقبتهای بلندمدت دسته بندی کرد نظام های رفاهی و دولتها با توجه به زمینه های، اقتصادی اجتماعی و انسانی خود سیاستها و برنامه های متفاوتی در ارائه پوشش خدمات به سالمندان دارند.
کشور سوئد
در سیستم بیمه بازنشستگی سوئد دو نوع مستمری وجود دارد و در کنار آن دو نوع مستمری مکمل هم میتوان پرداخت کرد:
مستمری مبتنی بر درآمد: در این مستمری کل درآمد اشخاص در طول زندگی آنها مبنای مستمری قرار میگیرد. هر فردی
حق دارد از سن ۱۶ سالگی بر مبنای درآمد سالانه خود به این بخش وارد شود.
مستمری مبتنی بر حق بیمه: بازنشستگی و برقراری مستمری از سن ۶۱ سالگی قابل پرداخت است و سقفی برای دریافت مستمری تعیین نشده است. مستمری تضمینی برای افرادی که درآمد کمی دارند و یا فاقد درآمد هستند، مستمری تضمینی تنها از سن ۶۵ سالگی قابل پرداخت است و این مستمری برای افرادی که فقط از مستمری مبتنی بر درآمد استفاده می، کنند قابل دریافت است.
طرح بیمه های مکمل بیشتر سالمندان و زنان بیوه شاغل در بخش خصوصی را در برمی گردد و بیشتر مردم تحت پوشش بیمه مکمل مبتنی بر قراردادهای گروهی نیز قرار میگیرند.
مبنای پوشش شهروندی و اقامت در کشور سوئد بوده و تقریباً ۱۰۰ درصد جمعیت سالمندان ساکن در سوئد تحت پوشش خدمات رفاهی و اجتماعی قرار دارند ارائه خدمات پزشکی و اجتماعی بر پایه سه اصل است اصل کرامت انسانی؛ یعنی تمامی افراد از ارزش یکسان و حقوق برابر صرف نظر از ویژگیهای فردی و موقعیت اجتماعی آنان برخوردار هستند اصل نیاز و همبستگی؛ یعنی منابع و خدمات باید به نحوی توزیع شود که نیازمندترین افراد از بیشترین خدمات برخوردار گردند. اصل هزینه اثربخشی؛ یعنی هنگام برنامه ریزی و اجرا باید یک ارتباط منطقی میان هزینه و اثربخشی هر عملکرد برقرار باشد تا با صرف منابع محدود سطح مناسبی از زندگی و رضایتمندی را برای دریافت کننده خدمات ایجاد نماید (مسعودی اصل و اخوان، ۱۳۹۴: ۴۱۹).
یکی از اصول مهم سیاستهای سوئد در حوزه سالمندان تأکید بر مراقبت از سالمندان در منزل است. زمانی که سالمندان به مراقبتهای بهداشتی گسترده نیاز دارند و امکان دسترسی آنها به خدمات درمانی و پزشکی کم، است مراقبت در منزل راهکار مناسبی برای ارائه خدمات است. درواقع یکی از اهداف مراقبت سالمندی کمک به سالمندان است تا بتوانند عادی و مستقل و تا آنجا که امکان دارد در منزل خودشان زندگی می کنند اصول اولیه خدمات سالمندی سوئد این است که هر فردی تمایل به باقی ماندن در خانه داشته باشد علیرغم بیماری باید تحت پوشش قرار گیرد. خدمات کمکی در منزل ۲۴ ساعته ارائه و شامل نظافت، آشپزی شستوشو و بهداشت فردی برای افراد سالمند است (زارع و
آزادی، ۱۳۸۸: ۲۶) تلاشهای گسترده ای صورت گرفته تا در خانه از سالمندان و افراد معلول و بیماران مراقبت شود؛ بدین ترتیب که پرستاران خاص در،خانه بیماران را ملاقات و مراقبتهای ضروری را در طول روز برای آنها فراهم.کنند خدمات رفاه اجتماعی شامل خرید، نظافت، آشپزی، شست وشو و بهداشت فردی است که این خدمات را برای سالمندانی که در خانه هایشان نمیتوانند از عهده فعالیتهای روزمره برآیند تأمین میکنند. (مسعودی اصل و اخوان، ۱۳۹۴: ۲۳۸).
ایالت متحده آمریکا
به طور کلی در ایالات متحده امریکا خدمات تحت پوشش شامل خدمات بیمارستانی و آسایشگاهی و خدمات سطوح پیشگیری است که افراد ۶۵ سال به بالاتر مقیم آمریکا را شامل میشود.
«وزارت سلامت و منابع انسانی» آمریکا بزرگترین سازمان دولتی کشور است که وظیفه حفظ و ارتقای سلامت تمامی افراد جامعه آمریکا را بر عهده دارد. همچنین خدمات اساسی را برای رفاه اجتماعی آن دسته از افراد که قادر به مراقبت خود نیستند فراهم می آورد سیاست گذاری در حوزه سالمندان بر عهده وزارت سلامت و خدمات انسانی است و به لحاظ ساختار سازمانی دفتر امور سالمندان مسئول سازمان دهی آن است مرکز خدمات مدیکر و مدیکید و دفتر سالمندی در حوزه سالمندان فعالیت میکند. مدیکید مختص خدمات رسانی به افراد کم درآمد از کارافتادگان و سالمندان است و طرحهای بیمه افراد تحت پوشش از هر چهار نفر آمریکایی یک نفر را تحت پوشش خود دارد را که شامل بیمه سلامتی برای حدود ۴۲ میلیون فرد سالمند و از کارافتاده است اجرا میکند. «مدیکر» یک برنامه بیمه سلامتی کشوری با سطوح مختلف است که افراد ۶۵ سال و بالاتر، افراد زیر ۶۵ سال با معلولیت های مشخص و افراد خاص در همه سنین که مثلا پیوند کلیه داشته و نیازمند دیالیز هستند را تحت پوشش دارد هزینه این برنامه توسط مالیات کارکنان حق بیمه افراد تحت پوشش و بعضی پرداختهای عمومی تأمین میگردد. افراد بدون توجه به سطح درآمدشان می توانند عضو مدیکر شوند. افراد تحت پوشش میتوانند در طول سالهای کارشان مالیات لازم را برای بهره مندی از برنامه یادشده در سطح اول بعد از رسیدن

فایل : 28 صفحه

فرمت : Word