بررسی اثر نوع حسابرسی بر مربوط بودن ارزش سود حسابداری در شرکت های پذیرفته شده در بورس

پروژه جهت دریافت مدرک کارشناسی حسابداری
موضوع :
بررسی تاثیر نوع حسابرسی بر مربوط بودن ارزش سود حسابداری در شرکت های پذیرفته شده در بورس
استاد راهنما :
نسیم تیمور زاده
تهیه و تنظیم :
کرامت رجبی
913591191
زمستان 92
تقدیم به پدر عزیزم
که وجودش تکیه گاه امن من و سخنانش روشنگر راه من و زندگی ام حاصل جوانی اوست و با ایثار و گذشت تمام مصائب و مشکلات زندگی را به دوش کشیده تا میوه باغ زندگی اش ثمر بخشد.
تقدیم به تو نازنینم مادر
در تنهاترین لحظات زندگی در اوج غربت، اسم مقدس تو در ذهنم شعله ور می گردد و نام تو آرامش دهنده فکر خسته و تن رنجور من است. با تو بودن یعنی بهشت را زیر پا گذاشتن، در کنار تو و با دعایت تو می توان در اوج آسمان پرواز کرد و کمترین چیز در برابر نامت، وجودت و فداکاریت بهشت است و بهشت است و بهشت.
چون هستی من از هستی اوست تا هستم و هست دارمش دوست
قدردانی و سپاس
پروردگار متعال را شاکر و سپاسگذارم که توانستم این مرحله از تحصیل را با راهنمایی های اساتید بزرگوارمان به پایان برسانم.
بر خود لازم می دانم که از استاد راهنمای ارجمندم سرکار خانم نسیم تیمورزاده که با راهنمایی های دقیق و ارزنده خویش در طول تحصیل و اجرای این پروژه همواره مرا یاری نموده و حق استادی را بر من تمام کردند سپاسگذاری کنم.

فهرست مطالب

مقدمه. 8

بیان مسأله. 9

هداف و فرضیات پژوهش.. 11

مفهوم بورس.. 21

وظایف بورس.. 21

فواید بورس برای سرمایه گذاران. 24

تأثیر گزارش حسابرسی بر بازده سهام 28

نقش حرفه حسابرسی در جامعه. 29

1-مدل شبه قضایی. 30

2-مدل مسئولیت اجتماعی. 31

3- نظریه مباشرت و نظارت.. 31

هدف حسابرسی و انواع اظهار نظر حسابرسی. 32

تاثیر اظهار نظرحسابرس بر فعالیت شرکتها 34

اطلاعات حسابداري و قيمت سهام 35

ارتباط بين سود و ارزش سهم در شرايط اطمينان و بازار كامل. 36

ارتباط بين سود و ارزش سهام در شرايط عدم اطمينان و بازار ناقص… 36

تاثير اظهار نظر حسابرسان بر قيمت سهام 38

پیشینه پژوهش.. 40

روش تحقيق. 47

بررسي تحليلي مطالعات.. 50

مالي. 50

بررسي هاي آماري.. 54

فصل اول

کلیات

مقدمه

بازار بورس اوراق بهادار نقش مهمي را در جذب سرمايه هاي اندك مردم و تأمين مالي شركت ها فراهم مي آورد . از آنجا كه اين بازارها در تخصيص منابع و سرمايه ملي نقش سازنده اي دارند، بنابراين مطلوبيت آن ها در جهت توسعه اقتصادي جامعه خواهد بود . افراد سعي مي كنند تا با كسب اطلاعات در شركت هاي پذيرفته شده در بور س نسبت به خريد و يا فروش سهام اقدام كنند . بنابراين اطلاعات نقش تعيين كننده اي براي آن ها ايفا خواهد كرد.

با گسترش فناوري و دسترسي راحت و سريع به اطلاعات از طريق رايانه ها و شبكه هاي انتقال اطلاعات، موضوع استفاده از اطلاعات در تصميم گيري، ابعاد تازه اي به خ ود گرفته است. از يك طرف شركت ها و افراد به شيوه اي راحت تر به تبادل اطلاعات مي پردازند و از طرف ديگر دست اندركاران بازار سرمايه سريع تر به نيازهاي اطلاعاتي افراد پاسخ مي دهند .

در اين ميان نقش محققين و جامعه دانشگاهي در پيشرفت هرچه بهتر و بيشتر امور، غيرقاب لانكار است . آن ها تلاش مي كنند تا با مشاهده پديده هاي بازار و ارايه نظرها و پيشنهادهاي خود به پويايي و بهينه سازي بازار كمك كنند. از زمان تأسيس بورس اوراق بهادار در ايران تا امروز تحقيقات زيادي در رابطه با ابعاد مختلف و متنوع بورس انجام شده است . بيشتر اين تحقيقات در قالب پايان نامه هاي دانشگاهي و بعضًا به صورت مقالات منتشر شده در مجلات صورت گرفته است . در اين مقاله تلاش مي شود تا تحقيقات(در دسترس ) انجام گرفته تاكنون جمع آوري و سپس در طبقه هاي مشابه قرار گيرد . به عبارت ديگر، موضوع اصلي در اين مقاله بررسي مو ضوعاتي است كه تاكنون در بورس اوراق بهادار به آن پرداخته شده است . اين كار از دو جنبه

ضروري به نظر مي رسد: اول آن كه مشخص مي شود تاكنون محققين بر روي چه موضوعاتي كار كرده اند و به احتمال به چه موضوعاتي بيشتر پرداخته اند . دوم آن كه با اين دورنما زمينه براي ان جام تحقيقات آتي تسهيل مي شود . بنابراين، آن هايي كه تمايل به بررسي مطالعات پيشين دارند با مراجعه به آن مطالعات از موضوعات و نتايج تحقيق آن ها مطلع شده و به احتمال آن ها را ادامه خواهند داد . از طرف ديگر مشخص خواهد شد كه بازار بورس در چه زمينه هايي به تحقيق و مطالعه بيشتر نياز دارد.

چنين به نظر مي رسد كه ايجاد يك بانك اطلاعاتي جامع، كه در برگيرنده تحقيقات بازار سرمايه از لحاظ موضوعي و محتوايي باشد، ضروري است . تاكنون چنين مجموعه اي طراحي و ساخته نشده است. بنابراين هدف ديگر اين تحقيق، ارايه بانك اطلاعاتي است كه در حد امكان مجموعه تحقيقات بررسي شده در اين مقاله را در بر بگيرد . اميد است در آينده و با افزايش تحقيقات بازار سرمايه، بر جامعيت اين مجموعه افزوده شود . بقيه بخش هاي اين مقاله به اين ترتيب است؛ در بخش دوم مطالعات انجام شده پيشين در زمينه بررسي تحقيقات بازار سرمايه مرور مي شود . در بخش سوم روش گردآوري و طبقه بندي در اين تحقيق تشريح مي شود . در بخش چهارم بررسي تحليلي مطالعات پيشين انجام مي شود، و بخش پاياني به نتيجه گيري اختصاص دارد.

بیان مسأله

پژوهش های اندکی در زمینه مدیریت سود در ایران انجام گرفته است.در بیشتر پژوهش های انجام شده بدون توجه به ارتباط اعداد حسابداری با مدیریت سود به جنبه های دیگر آن تأکید شده است.

در ایران تنها سه پژوهش در زمینه هموارسازی سود انجام شده است.دو پژوهش در زمینه مدیریتی می باشد که در یکی(حاجی وند، 1380)هموارسازی سود تنها در شرکت های سیمان سازی و تنها برای بازده سه سال(1372- 1374)مورد بررسی قرار گرفته است و در دومی(معتصمی، 1382)نیز اثرات هموارسازی سود بر بازار سهام در 39 شرکت و برای سال های 1370-1372 مورد ارزیابی قرار گرفته است.یافته های این پژوهش ها نشان می دهد که شرکت ها به هموارسازی سود پرداخته اند.اعتبار این دو پژوهش بسیار پایین می باشد، چرا که تنها در تعداد اندکی از شرکت ها و آن هم برای زمان کوتاه بازدهی صورت گرفته است.به علاوه این که دو پژوهش یاد شده تنها از شاخص های مدیریتی استفاده کرده اند.

تنها پژوهش حسابداری انجام شده در این راستا، پژوهشی در خصوص بررسی هموارسازی سود از طریق زمان بندی فروش دارایی ها(کوچکی، 1381)می باشد، که در شرکت های بورسی به عمل آمده است.این پژوهش نیز به غیر از استفاده از معیار سود حاصل از فروش دارایی ها به عنوان ابزار هموارسازی، اندازه جامعی از معیارهای مورد استفاده در مدیریت سود را در اختیار محقق قرار نداده است.ازاین رو در پژوهش حاضر، اکثر شاخص های درگیر در مدیریت سود در کلیه صنایع سازمان بورس اوراق بهادار برای بازده ای 15 ساله مورد مطالعه قرار گرفته است.

پژوهش حاضر، در راستای احساس نیاز به غنی تر نمودن پژوهش های حسابداری در این خصوص و همچنین آگاهی بخشیدن به سرمایه گذاران و صاحبان سود، در مورد این موضوع است که آیا مدیران شرکت های پذیرفته شده در بورس مدیریت سود را اجرا می کنند؟این اولین پژوهشی است که در ایران به بررسی مدیریت سود براساس روش جونز می پردازد.

پرسش های پژوهش عبارتند از:

1-  آیا نوع حسابرسی بر ارزش سود حسابداری در شرکت های پذیرفته شده در بورس تاثیر دارد.

2-آیا با افزایش نسبت بدهی به سرمایه شرکت، تمایل مدیریت به انتخاب روش های هموارسازی سود مثبت (افزاینده)، افزایش می یابد؟

3-آیا با بزرگتر شدن اندازه یک شرکت، تمایل مدیریت به استفاده از روش های هموارسازی سود مثبت(افزاینده)، افزایش می یابد؟

4-آیا با افزایش نرخ مؤثر مالیات، تمایل مدیریت به استفاده از روش های منفی(کاهنده)هموارسازی سود، افزایش می یابد؟

هداف و فرضیات پژوهش

پژوهش های زیادی در مورد عامل های تأثیرگذار بر اقلام تعهدی حسابداری در کشورهای گوناگون انجام گرفته است.برخی از این عامل ها عبارتند از:نسبت بدهی به سرمایه، اندازه شرکت و پاداش.

از دیگر متغیرهایی که ممکن است اقلام تعهدی را تحت تأثیر قرار دهند، نرخ مالیات مؤثری است که شرکت ها با آن رویاروی هستند.

یکی از دلیل هایی که شرکت ها به سبب آن، رو به مدیریت سود می آورند، بالا بودن نسبت بدهی به سرمایه شان است(گوان 7 ، (2001)).هرچه این نسبت بدهی به سرمایه بالاتر باشد، مدیریت، روش های افزاینده سود بیشتری را انتخاب می کند.بر این اساس یکی از فرضیاتی که جهت بررسی مدیریت سود شرکت ها مورد بررسی قرار می گیرد، به شرح زیر است

1-    آیا  افزایش نسبت بدهی به سرمایه، مدیریت سود مثبت(افزاینده)بیشتر خواهد شد.

از دیگر عامل هایی که در مدیریت سود شرکت ها مؤثر است، اندازه ی شرکت هاست.هرچه شرکتی بزرگ تر باشد، بیشتر زیر ذره بین سیاست قرار دارد(بیشتر مورد توجه دولت و عموم قرار دارد)، زیرا نقش تعیین کننده ای در اقتصاد کشور بازی می کند.یکی از مثال های بارز این مورد، شرکت مایکروسافت در ایالات متحده آمریکاست که مشکلاتی با تشکل های قانونی این کشور دارد.

البته نباید از نظر دور داشت که متغیراندازه شرکتمی تواند نشان دهنده تأثیرهای دیگری به غیر از حساسیت سیاسی باشد.برای مثال شرکت های کوچکتر، دارای ویژگی هایی نظیر خطرپذیری کمتر هستند، که به میزان زیادی متفاوت از ویژگی حساسیت سیاسی است(گوان، (2001)).ازاین رو، تأثیرهای اندازه بر مدیریت سود و گزینش روش های تعهدی با فرضیه زیر مورد بررسی قرار می گیرد:

2- با بزرگ شدن اندازه شرکت، مدیریت سود مثبت(افزاینده)بیشتر خواهد شد.

از دیگر عامل های تأثیرگذار بر مدیریت سود، نرخ مؤثر مالیات است.مدیران شرکت های بزرگ از اقلام تعهدی برای کمتر کردن مالیات شرکت هایشان استفاده می نمایند.انگیزه ی استفاده از مدیریت سود با استفاده از مالیات را می توان به نرخ های مالیاتی نسبت داد.هرچه این نرخ بالاتر باشد، تمایل به استفاده از روش های کاهنده سود، توسط مدیران شرکت ها بیشتر می شود(گوان، (2001)).از آنجا که تعیین نرخ«واقعی»مالیات(تعیین نرخ مالیات بدون در نظر گرفتن مدیریت سود)امکان پذیر نمی باشد، از میانگین نرخ مؤثر مالیاتی که براساس کل مالیات پرداختنی شرکت و کل درآمد مشمول مالیات شرکت محاسبه می شود، استفاده نمودیم.این ادعا را با فرضیه زیر مورد آزمون قرار خواهیم داد:

3-  افزایش نرخ مؤثر مالیات، مدیریت سود منفی(کاهنده)بیشتر خواهد شد.

4- مدیریت سود

فلسفه مدیریت سود، بهره گیری از انعطاف پذیری روش های استاندارد و اصول پذیرفته شده حسابداری می باشد. البته تفسیرهای گوناگونی که می توان از روش های اجرایی یک استاندارد حسابداری برداشت کرد، از دیگر دلایل وجود مدیریت سود می باشد.این انعطاف پذیری دلیل اصلی تنوع موجود در روش های حسابداری است.در زمانی که تفسیر یک استاندارد بسیار انعطاف پذیر است، یکپارچگی داده ها ارائه شده در صورت های مالی کمتر می شود.اصول تطابق و محافظه کاری نیز می تواند باعث مدیریت سود شود.بنابر گفته گتشو 8 (1986)، شرکت کار باید 9 ، سود سه ماهه نخست سال مالی خود را بدون اضافه نمودن به موجودی نقد و تنها با استفاده از روش های تعهدی حسابداری استهلاک، معافیت های مالیاتی سرمایه گذاری ها و به حساب دارایی بردن بهره، افزایش داد.مدیران شرکت تأکید کرده اند که این کار برای ارائه ی صورت های مالی واقعی تر و قابل مقایسه کردن صورت های مالی شرکت، با سایر شرکت های در صنعت مشابه، صورت گرفته است.تحلیل گران مالی و حسابرسان از این پدیده به عنوان«ترفند حسابداری»نام می برند.این در حالی است که تمامی این اقدامات در چارچوب اصول پذیرفته شده حسابداری صورت گرفته است.پژوهش ها نشان می دهد که مدیران شرکت ها از روی قصد، سودهای گزارش شده را با استفاده از انتخاب سیاست های حسابداری خاص خود تغییر در برآوردهای حسابداری و اقلام تعهدی، دستکاری می کنند تا به هدف های موردنظر خود برسند.(میلر و جون 10 ، 402:(2001)).

تحلیل گران مالی انتظار دارند که شرکت ها به پیش بینی های انجام گرفته برسند و مغایرتی نداشته باشند، این مهم برای شرکت هایی که قابل اتکاءتر هستند، بیشتر صادق است.تحلیل گران مالی و سرمایه گذاران از انحراف میان مقادیر پیش بینی شده و واقعی بسیار ناخشنود خواهند شد(کولینگ وود 11 ، (2001)).

از این مغایرت ها در خصوص با مدیریت سود، بیشتر استفاده می شود.در مغایرت منفی، صاحبان سود، مدیریت سود را تقلب می دانند درحالی که در مغایرت مثبت، مدیریت سود را اقدامی بدون مشکل و طبق صلاحدید مدیریت قلمداد می نمایند(فریدسون و آلوارز 12 ، 11:2002).«برخلاف اینکه، اکثر افراد هموارسازی را سوءاستفاده از انعطاف پذیری در گزارشگری می دانند، به نظر ما، مدیران با خرد که هدفشان افزایش ارزش شرکت هایشان می باشد، در چارچوب الزامات قانونی و حسابداری اقدام به بیشتر کردن ارزش شرکت تحت نظر خود، استفاده می نمایند.» (کیرشنهایتر و ملومند 13 ، 2002).در مقابل، اگر داده های آورده شده در صورت های مالی به زیان صاحبان سود تغییر کند، تقلب مدیریت در جهت مقاصد فردی اش محسوب می گردد.

هانت، مویر و شلوین 14 (1997)، بررسی کرده اند که آیا صلاحدید مدیریت که در مدیریت سود اعمال می شود، بر ارزش شرکت اثری دارد یا خیر.یافته های پژوهش های آنها نشان داد که نشان دادن رقم پایین تری برای سود حاصل از اقلام معوق، باعث افزایش ارزش بازار سرمایه می شود.آشکار است هنگامی که نظرات شخصی مدیریت باعث کاهش سود می شود، یکپارچگی داده های ارائه شده در صورت های مالی تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

بازی با«ارقام مالی»(نامی که گاهی اوقات برای مدیریت سود به کار می رود)، می تواند تأثیر کاملا منفی، در هنگام کشف شدن باقی گذارد.«با استفاده از حسابداری مدیریت سود، مدیریت می تواند تصورات سایرین نسبت به عملکرد شرکت اش را تغییر دهد.ارزیابی قدرت سودآوری شرکت ممکن است به اشتباه تعبیر شود و باعث تعیین نامناسب قیمت اوراق بدهی و سرمایه شود.هنگامی که اشتباهاتی کشف می شود، شرکت دیگر اطمینان بازار را به دست نخواهد آورد.و این باعث کاهش شدید قیمت اوراق بدهی و سرمایه اش خواهد شد.»(مافورد و کومیسکی 15 ، 8:2002)

تعریف مدیریت سود:شیپر 16 (92:1989):«مدیریت سود، دخالت عمدی در فرآیند گزارشگری مالی خارجی با قصد به دست آوردن سود است).

هیلی و وهلن(368:1999):«مدیریت سود هنگامی رخ می دهد که مدیران از قضاوت های شخصی خود در گزارشگری مالی استفاده کنند و ساختار معاملات را جهت تغییر گزارشگری مالی دست کاری می نمایند.این هدف یا به قصد گمراه نمودن برخی از صاحبان سود در خصوص عملکرد اقتصادی شرکت یا تأثیر بر نتایج قراردادهایی است که انعقاد آنها منوط به دستیابی به سود شخصی می باشد، صورت می گیرد.

هرچند این که تعریف ها در سطح وسیع مورد پذیرش است، اما کاربرد عملیاتی این تعریف ها، کمی دشوار است، زیرا قصد و نیت مدیریت، شواهد عینی در اختیار نمی گذارد.

در ادبیات حسابداری ارائه ی تعریف روشن از مدیریت سود مشکل است، زیرا مرز میان مدیریت سود و تقلب های مالی مشخص نمی باشد.تقلب مالی، حذف یا دست کاری عمدی واقعیات اصلی یا داده های حسابداری است که در کنار سایر داده های موجود، باعث تغییر قضاوت و یا تصمیم گیری استفاده کننده از داده ها خواهد شد.

فایل : 63 صفحه

فرمت : Word