مقاله پدافند غير عامل
پدافند غير عامل
پدافند غیرعامل(Passive Defense) مجموعه اقداماتی است که انجام میشود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خود برسد
به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانهای که موجب کاهش آسیبپذیری نیرویانسانی، ساختمانها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریانهای کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل گفته میشود.
هدف از اجرای طرحهای پدافند غیرعامل کاستن از آسیبپذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علیرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیتها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است.
به عنوان مثال، از پدافند غیرعامل میتوان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد.
در پدافند عامل مثل سیستمهای ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند. در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمانها، صنایع و حتی مردم عادی میتوانند نقش مؤثری بر عهده گیرند.
تصاویر زیر نشان میدهد که چگونه یکی از کارخانجات مهم هواپیماسازی در آمریکا (متعلق به شرکت لاکهید) در جریان جنگ جهانی دوم برای در امان ماندن از تیررس هواپیماهای ژاپنی مورد اختفا قرار گرفته به طوری که از بالا شبیه یک دهکده متروک به نظر می رسد:
قبل از استتار
بعد از استتار
اصول پدافند غیرعامل
در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول و یا موضوعات پدافند غیرعامل شامل 6 الی 7 اقدام میباشد، که در طراحی و برنامهریزیها و اقدامات اجرایی دقیقاً میبایست مورد توجه قرار گیرد.
1. استتار Camouflage 2. اختفاء Concealment 3. پوشش Cover 4. فریب Deception 5. تفرقه و پراکندگی Separation & Dispersion 6. مقاومسازی و استحکامات Hardening 7. اعلام خبر Early Warning
انجام اقدامات دفاع غیرعامل، در جنگهای نامتقارن امروزی در جهت مقابله با تهاجمات خصمانه و تقلیل خسارت ناشی از حملاتهوایی، زمینی و دریایی کشور مهاجم، موضوعی بنیادی است که وسعت و گستره آن تمامی زیرساختها و مراکز حیاتی و حساس نظامی و غیرنظامی، سیاسی، ارتباطی، مواصلاتی نظیر بنادر، فرودگاهها، و پلها، زیر ساختهای محصولات کلیدی نظیر پالایشگاهها، نیروگاهها، مجتمعهای بزرگ صنعتی، مراکز هدایت و فرماندهی و جمعیت مردمی کشور را در برمیگیرد تا حدی که حفظ امنیت ملی و اقتصادی، شکستناپذیری در جنگ، به نحو چشمگیری وابسته به برنامهریزی و ساماندهی همه جانبه در موضوع حیاتی دفاع غیرعامل میباشد.
به مجموعه اقداماتي اطلاق ميگردد كه مستلزم بكارگيري جنگ افراز نبوده و با اجراي آن ميتوان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غير نظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد.
دفاع غير نظامي (Civil Defsnse)
دفاع غيرنظامي تقليل خسارات مالي و صدمات جاني وارده بر غير نظاميان در جنگ يا در اثر حوادث طبيعي نظير سيل، زلزله، طوفان، آتشفشان، آتشسوزي و خشكسالي ميباشد، در منابع خارجي، وظايف دفاع غير نظامي شامل چهار عنوان ذيل ميباشد:
1- اقدامات پيشگيرانه و كاهش دهنده (Mitigation)
2- آماده سازي و امداد رساني (Preparation)
3- هشدار و اخطار (Response)
4- باز سازي مجدد (Recovery)
نكته:
ارائه تعريف دفاع غير نظامي در اين نوشتار در حوزه پدافند غير عامل نبوده و بيشتر در جهت آگاهي مخاطبين در تميز بين پدافند غيرعامل و دفاع غير نظامي ميباشد زيرا به دليل عدم شناخت جامع
در بسياري از كتب، مقالات، و يا نوشتارهاي داخلي مشاهده گرديده است كه دو مفهوم ياد شده با همديگر اشتباه گرفته ميشود.
* مراكز حياتي و مراكز ثقل (Vital and Gravity Centers)
مراكز و تاسيسات حياتي و پر اهميت كشور ميباشند كه در صورت حمله و بمباران و انهدام آنها صدمات جدي به نظام اجتماعي، سياسي و نظامي كشور وارد شده، آنها را در يك مخاطره و بحران جدي قرار ميدهد.
مراكز حياتي (Vita Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل توجه در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثيرگذاري در سراسر كشور گردد.
*مراكز حساس (Critical Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابلتوجهي در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري منطقهاي در كشور گردد.
* مراكز مهم (Important Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز آسيب و صدمات محدود در نظام سياسي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري محلي در كشور گردد.
* استتار و اختفاء (Camouflage & Concealment)
فن و هنري است كه با استفاده از وسائل طبيعي يا مصنوعي، امكان كشف و شناسائي نيروها، تجهيزات و تاسيسات را از ديده باني، تجسس و عكسبرداري دشمن تقليل داده و يا مخفي داشته و حفاظت نمايد.
مفهوم كلي استتار، همرنگ و همشكل كردن تاسيسات، تجهيزات و نيروها با محيط اطراف ميباشد.
اختفا، حفاظت در برابر ديد دشمن را تامين مينمايد و استتار امكان كشف يا شناسايي نيروها، تجهيزات و تاسيسات و فعاليتهاي را تقليل ميدهد