مقاله فارسی سویا

دانه ی سویا
در واپسين سالهاي قرن بيستم شايد بتوان سويا را منبع اساسي و عمده پروتئين مصرفي و مردمان قرن آينده خواند. امروزه سويا به عنوان يک کالاي استراتژيک نه تنها پاسخگوي مصارف غذايي متنوع و متعدد در زنجيره غذايي است،بلکه مصارف صنعتي فراواني نيز يافته است. گفته هاو مطالبي که در آثار ادبي و ژنتيکي آمده گوياي اين واقعيت است که سويا يا لوبياي روغني از نباتات قديمي و بومي آسياست که در سال 2838 قبل از ميلاد در نواحي شمال شرقي چين شناسايي و کشت آن
مرسوم شد. همچنين سويا يکي از پنج دانه مقدس(برنج،گندم ،جو،ارزن،سويا) محسوب
کشت آن توسط مردم قديم چين شروع شد و مرحله دوم با آغاز دهه دوم قرن بيستم هنگامي که سويا بصورت يکي از صادرات مهم آسياي شرقي درآمد آغاز گرديد و مرحله سوم از حدود سي سال پيش با ابداع روشهاي مدرن کاشت،داشت و برداشت سويا شروع شد و با توليد ارقام سازگار با شرايط محيطي متفاوت و همچنين پيشرفت صنايع فرآورده هاي غذايي زمينه مناسبي را براي افزايش سريع سطح زير کشت اين گياه فراهم شد.
هم اکنون کشور آمريکا يکي از بزرگترين توليدکنندگان سويا در جهان است بطوريکه در سال 1970 ميلادي در حدود 31 ميليون تن توليد سويا داشته است و در همين زمان چين کمونيست با9/6 ميليون تن مقام دوم و برزيل با 4/1 ميليون تن مقام سوم را به خود اختصاص داده اند .در ايران نخستين بار در سال 1317 مقداري بذر سوياي خوراکي براي ناحيه گيلان و نيز مقداري بذر سويا ي علوفه اي براي ناحيه کرج وارد گرديد و در سال 1341 با واردات بذر سويا از ژاپن و عقد قرارداد با زارعين در جهت بالا بردن سطح زير کشت و توسعه آن اقدام شد.تا جايي که در سال 1353 حدود 20 هزار هکتار زير کشت اين گياه قرار گرفت و در سال 1355 اين رقم به حدود 60 هزار هکتار رسيد و محصول آن بالغ بر هزار تن شد. کشت سويا هم در زراعت بهاره و هم در زراعت تابستانه صورت
مي گيرد که کشت دوم آن در ايران بعد از محصولاتي چون گندم،جو،سيب زميني،کاهو
و باقلا انجام مي شود و بدين لحاظ نياز به اختصاص زميني خاص جهت کشت ندارد. مهمترين مناطق کشت سويا در استانهاي گلستان و مازندران
(گرگان،گنبد،ساري)و در استانهاي لرستان و آذربايجان شرقي (دشت مغان) است. اين گياه از خانواده بقولات است و مي توان آن را به عنوان منبع ازت جهت تقويت خاک براي کشت بعدي بکار برد.همچنين بدليل مصارف متنوع دانه سويا افزايش توليد آن ضروري به نظر مي رسد. البته دانه سويا بطور متوسط حاوي 18 درصد روغن و 44 درصد پروتئين است که مي تواند مهمترين ماده اوليه صنايع روغنکشي و توليد فرآورده هاي پروتئيني و خوراک دام باشد.
 
چون ريشه سويا تا عمق 5/1 متري زمين نفوذ مي کند،لذا اين گياه در خاکهاي عميق رشد بيشتري داشته و محصول بهتري مي دهد.بهترين خاک
براي کشت سويا خاک رسي شني مي باشد و در صورتيکه داراي هوموس باشد به مراتب بهتر است. براي تهيه زمين سويا بايستي زمين را در پاييز شخم زد تا بقاياي گياهان پوسيده شده و شفيره آفات از بين برود. سپس در صورت موجود بودن آب کافي زمين را در زمستان يخ آب داد که خود موجب از بين رفتن و نابودي حشرات شده و از طرف ديگر ذخيره آب را در خاک بالا مي برد. در اواخر زمستان يا بهار زمين را شخم سطحي زده و دو يا سه بار ديسک عمود بر هم ميزنند و سپس با ماله کشيدن زمين را مسطح مي کنند. در اراضي رسي و سنگين تهيه زمين مستلزم دقت بيشتري است. زيرا زمانيکه زمين آملده کار مي باشد وباصطلاح گاورو است خيلي کوتاه مي باشد . در اين نوع خاکها بايستي در مواقعي که خاک بيش از حد لازم خيس و يا خشک است از کار در زمين خودداري نمودچون ريشه سويا در خاک بوسيله غده هاي باکتري ازت توليد مي کند. لذا مقدار کمي کود اوره معادل 50 گرم يا معدل 100 کيلوگرم فسفات آمونيوم مي توان به زمين اضافه کرد. البته لازم به ذکر است که در هر نوع خاک بلافاصله قبل از کشت بذر با باکتري مخصوص سويا آغشته شود و سپس کشت مي شود ميزان کود فسفر مورد نياز برابر 150 کيلوگرم سوپر فسفات مي باشد و مقدار کود پتاسه مورد نياز برابر 50 کيلوگرم سولفات
پتاسيم است. کود حيواني نيز بايستي به زمين داده شود. مشکل اساسي سويا ،سيز شدن آن مي باشد زيرا سويا به سله و خشکي سطح خاک
حساسيت فوق العاده اي دارد و زمينهاي کلوخ دار باعث عدم جوانه زدن بسياري از دانه ها مي گردد بنابراين در اين مرحله بايد مواظبت هاي لازم بعمل آيد و در صورت امکان عمليات سله شکني انجام شده و تا سبز شدن کامل رطوبت خاک بوسيله آبياري نگهداري شود. زمان کاشت سويا معمولا در بهار پس از رفع خطر سرماي بهاره مي باشد. و در نقاطي که پنبه کشت مي شود . بطور کلي تعيين يک تاريخ کاشت براي تمام ارقام سويا و براي تمام شرايط غير ممکن است ولي مي توان گفت که براي تمام ارقام اعم از زودرس يا ميانه رس يا دير رس کاشت زود در بهار پس از رفع خطر سرما پيشنهاد مي گردد. سويا را حتما بايستي بصورت خطي و براي سهولت آبياري روي پشته کاشته و در کشت از بذر پاش استفاده نمود.اما مهمترين دليل کاشت خطي اين است که ميتوان بذر را در عمق مناسبي با رطوبت قرار داد . سويا در دو مرحله رشد احتياج به آب فراوان دارد.يکي موقع گل دادن که اگر در آبياري غفلت شود ريزش گلها افزايش مي يابد و ديگري موقع دانه بستن که در اين موقع نيز عدم آبياري به موقع موجب ريز شدن دانه ها مي شود. گرچه سويا گياهي مقاوم به خشکي نيست ولي احتياجات آبي آن نيز زياد نمي باشد. معمولا هر 10 الي 15 روز يکمرتبه آبياري با توجه به شدت گرما و فصل نمو گياه کافي خواهد بود . از بين بردن علفهاي هرز نيز در افزايش توليد محصول اهميت بسزايي دارد و اگر سويا با بذر
پاش کاشته شود و يکنواخت سبز گردد خيلي زود شاخ و برگ و بوته ها زمين را مي پوشانند و از سبز شدن علفهاي هرز جلوگيري بعمل مي آيد.
تنگ کردن براي تنظيم مقدار بوته هاي روي خطوط لازم است و معمولا فواصل بوته ها را دو الي هشت سانتيمتر در نظر مي گيرند.يکي از بهترين تناوبهاي زراعي براي سئيا عبارت از غلات ،سويا،آفتابگردان يا گلرنگ- غلات و يا پنبه يا چغندر قند- آفتابگردان يا گلرنگ ،گنم،سويا،پنبه يا چغندر قند خواهد بود. وقتي که غلافها قهوه اي زرد يا سفيد استخواني شدند و رنگ سبز غلافها تغيير کرد سويا رسيده است. در اين موقع دانه سويا سخت است و شيري نمي باشد . در بعضي از ارقام در صورتيکه برداشت تاخير شود غلافها باز شده و دانه هاي سويا مي ريزد و در ارقام ديگر که غلاف باز نمي شود اگر هوا مرطوب باشد قارچها به غلاف حمله مي کنند و دانه ها سياه مي گردد. در صورتيکه در مواقع برداشت بارندگي شود بايستي تا خاتمه از برداشت خودداري نمود. در موقع برداشت نبايستي سويا را از ريشه کند و بايستي آنرا با داس قطع نمود تا موقع خرمنکوبي به شن و خاک آلوده نشود .

برداشت سويا را نمي توان در نقاط مرطوب با کمباين انجام داد زيرا رطوبت بوته ها در اين مناطق بالاست و از طرف ديگرچون غلافهاي سويا نزديک سطح زمين مي باشد مقداري در حدود 150-200 کيلوگرم از محصول در زمين مانده و تلف مي شود . لذا بهتر است اول سويا را بريده و پس از خشک شدن با کمباين کوبيد. دور کمباين بايستي حدود 300 دور يا حتي 400 دور در دقيقه باشد. چون برداشت محصول سويا مخصوصا ارقام دير رس مصادف با بارانهاي پاييزه مي باشد به همين جهت اغلب
بلافاصله پس از برداشت رطوبت در دانه ها فوق العاده زياد ميشود که گاهي به 20 تا 30 درصد نيز ميرسد. بنابراين بايستي قبل از خرمنکوبي محصول را در آفتاب و يا با وسائل ديگر خشک نمود. اگر تراکتورهاي کوچک و يا تراکتورهاي بزرگ با چرخهاي باريک موجود باشد که بتوان با اين تراکتورها عمليات کوليتواتور را انجام داد ،بهتر است فواصل بين خطوط حدود 50 سانتيمتر در نظر گرفته شود که در اين شرايط عملکرد بيشتر مي شود و در غير اينصورت فاصله 60 الي 70 سانتيمتر پيشنهاد مي گردد که در اگر عمق کاشت زياد باشد امکان پوسيده شدن بذر زياد بوده و اگر عمق کاشت کم باشد رطوبت زود از بين رفته و سبز شدن بذر دچار اشکال مي شود . سويا را در زراعتهاي آبي بهتر است هرم کاري نمود يعني زمين را اول آبياري نمود و پس از گاورو شدن شخم زده و با توجه به رطوبت عمق کاشت را تعيين نمود .ميزان بذر مورد نياز براي کاشت يک هکتار سويا 60 الي 80 کيلوگرم مي باشد و براي اين مقدار بذر مصرف 5 کيلو گرم باکتري کافي است .عمليات آبياري و وجين معمولا مهمترين عامل در توليد محصول زياد و مرغوب مي باشد که در اکثر نقاط کشور سويا را بايستي آبياري نمود و فقط در قسمتي از مازندران و گلستان مي توان سويا را بصورت ديم کاشت. مقدار محصول سويا در يک مزرعه خوب بين 2500 الي 3000 کيلوگرم مي باشد. معروفترين ارقام سويا بشرح زير

فایل : 9 صفحه

فرمت : Word