مقاله فارسی تلخیص طرح توسعه و عمران (جامع)قوچان

موضوع: تلخیص طرح توسعه وعمران (جامع)
شهر قوچان
زیرنظراستادارجمند: سرکار خانم دکتر علیزاده
ارائه دهندگان: الهام مرادی منظری
سمیه حجری کلوخی
بهار1387
بنام نقش بند صفحه خاک
در آغاز از استاد گرانقدر سرکار خانم دکتر کتایون علیزاده که ما ودیگر دانشجویان را با مباحث شهر و برنامه ریزی شهری آشنا نمودند کمال تشکر را داریم .
حمایت درگاه احدیت همراهتان باد
دانشجویان, سمیه حجری والهام مرادی
همکاران پروژه طرح جامع قوچان:
مدیر کل پروژه: مهندس بهمن کلالی
برنامه ریز و هماهنگ کننده: مهندس محمدرضا مسعودی
مطالعات کالبدی و فیزیکی:
بهمن کلالی
محمد رضا مسعودی
محمود هراتی
جلال حسینی ثانی
فریبرز ذاکر
مطالعات جغرافیایی:
محمود معین زاده
آرامش تقی زاده
مطالعات جمعیتی:
ابوالقاسم دربندی
قربانعلی عباس زاده
مطالعات اقتصادی:
فاطمه پاسبان
ابوالقاسم دربندی
قربانعلی عباس زاده
مطالعات ترافیک:
مهدی نقیبی
رامین آهوی
محمدرضا مسعودی
ابراهیم اسماعیلیان
سیویل وتاسیسات زیربنایی:
علیرضا محمدی
بهزاد عسگری
مرحوم عباس واحدیان غفاری
طراحی وبرنامه ریزی شهری:
هوشنگ ختایی
بهمن کلالی
محمد حسن معتمدی
محمدرضا مسعودی
تهیه نقشه, تایپ وکارپردازی:
راحله بافتی
مرجانه بذرافشان
مراد خوشبختی
شبنم سجادی
محمد مرادیان دقیق
حسن قهرمان فرد
علی نگهبان
همکاران دفتر محلی قوچان:
آقایان : محسن بابا محمدی – علی سروقدی – علی قهوه پز- محمد رضا صادقی نژاد – حمید رضا سلمانی زاده
خانمها : روشنک صلواتی – بیتا سلیمانی – فرناز الهامی فر
با تشکر از جناب آقای مهندس علیرضا محمد پوران که در طول تهیه این طرح یار ویاور ما بودند.
مقدمه:
قرار داد طرح جامع شهر قوچان بین این مهندسان مشاور و سازمان مسکن وشهرسازی خراسان در مهر ماه 76 منعقد گردید. بلافاصله پس از ابلاغ این قرارداد مهندسان مشاور تیم مطالعاتی این پروژه را تشکیل داده و وظایف هر بخش بعهده کارشناس و مسئول ان گذاشته شد. نقشه های پایه این شهر نیز که با استفاده از عکسهای هوایی سال 1362 توسط سازمان نقشه برداری تهیه وبه صورت رقومی آماده شده بود دریافت وپس از بهنگام نمودن آن از طریق مدارک موجود و برداشتهای محلی به عنوان نقشه اصلی و پایه مورد استفاده قرار گرفت.
مطالعات طرح جامع قوچان درنه جلد تنظیم گردیده است که در هر جلد مطالعات وضع موجود تجزیه وتحلیل وپیشنهادات آن مبحث پس از آخرین اصلاحات و نقطه نظرات تصویب شده در جلسات کمیته فنی و. . . تنظیم گردیده است.
جلد اول : مطالعات منطقه
جلد دوم : مطالعات حوزه نفوذ مستقیم
جلد سوم : مطالعات تاریخی و جغرافیایی
جلد چهارم : مطالعات جمعیتی و اجتماعی
جلد پنجم : مطالعات اقتصادی
جلد ششم : مطالعات کالبدی
جلد هفتم : مطالعات ترافیک
جلد هشتم : ضوابط و مقررات ساختمانی
جلد نهم : تراز مالی – فیزیکی
مهر ماه 1378 _ مهندسان مشاور اوت
جلد اول – مطالعات منطقه
تعداد جمعیت و روند گذشته آن:
بدلیل اینکه شهرستان قوچان در شمال استان خراسان قرار گرفته و به شدت تحت تاثیر شرایط اجتماعی – اقتصادی این منطقه واقع شده در مطالعات جمعیتی تاکید بیشتری بر ویژگی های این منطقه خواهد شد. بر اساس نتایج به دست آمده از سرشماری سراسری نفوس ومسکن سال 1375 منطقه خراسان دارای 6047661 نفر جمعیت در قالب 1281874 خانواده با بعد 7/4 نفر بوده است که 7/10 درصد جمعیت کل کشور (60055488) میباشد. در سال 1375 جمعیت شمال خراسان 3420692 نفر بوده و لذا در طی سالهای 65 تا 75 از رشد سالیانه 99/1 درصد در سال برخوردار بوده است.
با توجه به وسعت منطقه شمال خراسان تراکم نسبی 61/59 نفر در هر کیلومتر مربع میباشد, که نسبت به تراکم نسبی استان خراسان (3/19 نفر) وکل کشور (43/36 نفر) از تراکم بالایی برخوردار میباشد که علت عمده آن وجود شهر پر جمعیت مشهد در این منطقه میباشد.
در سال 75 تعداد جمعیت شهرستان قوچان 236875 نفر و تعداد خانوار 68624 و بعد خانوار 8/4 میباشد.
جلد دوم – مطالعات حوزه نفوذ مستقیم
حوزه نفوذ شهر قوچان:
درمطالعات طرحهای جامع شهری , شناخت حوزه نفوذ شهر از اهمیت والایی برخوردار است. چرا که اصولا بخش عمده فعالیت ها وحیات شهرها بخصوص در شهرهای میانی ودر شهرستانها به وضعیت حوزه نفوذ شهر وابسته میباشد که حتی یکی از دلایل عمده حیات شهرها در مقیاس ناحیه ای به شمار میرود. شهرها خدمات وامکانات مورد نیاز روستا ها وحوزه نفوذ خود را تامین میکنند و حوزه نفوذ شهری منابع مورد نیاز شهرها همچون موادغذایی, مواد اولیه بعضی از صنایع و. . . را تامین مینمایند . می توان از شهرهای پر جمعیت خراسان نام برد که دارای حوزه نفوذ وسیع میباشند. بجنورد – سبزوار – نیشابو- تربت حیدریه – بیرجند و. . . از جمله این شهرها میباشند که از گذشته های دور کانون ارتباط بین مراکز شهری وروستاهای اطراف بوده وبدلیل اینکه در حال حاضر از حوزه نفوذ بیشتری برخوردار هستند نسبت به دیگر شهرها دارای جمعیت و بازار پررونقی میباشد .
محدوده حوزه نفوذ شهر قوچان :
در مطالعات حاضر محدوده حوزه نفوذ شهر قوچان – محدوده اداری- سیاسی شهرستان قوچان محسوب میشود که شامل سه نقطه شهری قوچان و فاروج وباجگیران و 333 آبادی مسکون در سال 1375 میباشد به همین جهت در ادامه گزارشات منظور از حوزه نفوذ شهر قوچان محدوده اداری سیاسی این شهرستان خواهد بود.
تاسیسات وتجهیزات زیربنایی :
تجهیزات زیربنایی تجهیزاتی هستند که نقش مهمی در جهت رفاه و آسایش مردم ایفا میکنند و یا به عبارتی میتوان گفت تاسیسات وتجهیزات زیربنایی دارای دو منظور میباشند که هم جنبه رفاهی و هم به نوعی درتولید نقش دارند.
برق :
بر اساس آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی معاونت عمران و صنایع روستایی جهاد سازندگی خراسان در سال1375 از مجموعه 333 روستای دارای سکنه این شهرستان 201 روستا36/60 درصد روستاها از نعمت برق برخوردار بوده اند. مجموع132 روستای فاقد برق 125 روستا دارای جمعیتی کمتر از 50 خانوار بوده اند وفقط 7 روستا فاقد برق دارای جمعیتی بیش از 50 خانوار میباشند که عمدتا شامل روستاهایی هستندکه دارای فاصله زیادی از شهر قوچان و شبکه برق میباشند .
راه روستایی :
راه روستایی مهمترین نوع تاسیسات روستایی به شمار میروند که باعث می شود تا ارتباطات روستائیان با مراکز دیگر به سهولت برقرار گردد. یکی از اولویت های اساسی در زمینه عمران روستایی توجه به راههای روستایی وکیفیت آنها به شمار میرود به همین جهت احداث راههای روستایی در شهرستان قوچان در سالهای اخیر توجه زیادی شده بطوریکه در حال حاضر از مجموع 333 روستای قوچان 205 روستا 93/61 درصد روستاها با کیفیت مناسب برخوردار هستند از نظر کیفیت ونوع راه روستایی از مجموع 8/85 کیلومتر راه روستایی 1/99 کیلومتر (5/11 درصد) آسفالت (8/38 درصد) شوسه 9/434 کیلومتر(6/50 درصد) به صورت دسترس میباشد.
آب لوله کشی :
آب سالم از اولویت بالایی برخوردار است در توسعه روستاها به طوریکه در سالهای اخیر یکی از اقدامات اولیه سازمان های عمرانی تامین آب شرب سالم روستاها وشهرهابوده . بر اساس آمار واطلاعات ارائه شده از سوی معاونت عمران و صنایع روستایی جهاد سازندگی خراسان در پایان سال 1375 ا مجموع333 روستای دارای سکنه تعداد 191 روستا (4/57 درصد) روستاهای شهرستان قوچان دارای لوله کشی آب بوده اند که در طی سالهای 1365 و 1375 , 46 روستا به تعداد 144 روستای دارای لوله کشی آب سال 1365 افزوده شده است که از رشد حدود 9/13 درصد برخوردار می باشد.
وضعیت مسکن :
شناخت نوع مسکن از جهات مختلف حائز اهمیت میباشد که لازم است مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده از سرشماری سراسری سال 1375 تعداد 48624 خانوار در شهرستان قوچان زندگی میکنند . خانوارهای دارای مالکیت ملکی (79/76 درصد)
خانوارهای دارای مالکیت اجاره ای (26/10 درصد) و خانوارهای دارای مالکیت دربرابر خدمت 23/1 درصد) و خانواده هایی که به صورت مجانی از محل سکونت خود استفاده کردند (4/10 درصد ) بوده اند.
مخابرات :
بر اساس آمار واطلاعات موجود در مورد وضعیت تلفن در شهرها وروستاها ی شهرستان قوچان علاوه بر شهرها 64 روستای این شهرستان دارای تلفن میباشند. از نظر میزان رشد در سالهای 1365 تا 1375 از 19 دفتر به 64 دفتر افزایش یافته که بیش از دو برابر رشد نشان میدهد.
پست :
بر اساس آمار واطلاعات موجود علاوه بر سه شهر قوچان- فاروج- باجگیران که دارای اداره پست میباشند 25 دفتر پستی یا نمایندگی پست در روستاها مستقر میباشدکه با توجه به 333 روستای دارای سکنه به ازای هر حدود 3/13 روستا یک دفتر پستی و یا نمایندگی پست در روستاها مستقر میباشد. این در حالی است که این تعداد در سال 1365 , 14 دفتر بوده است که نشان دهنده افزایش تعداد دفاتر پستی در طی سالهای 65 تا 75 میباشد.
خدمات آموزشی :
جمعیت ساکن در شهرها به خدمات آموزشی دسترسی دارند لیکن درروستاها به دلیل پراکندگی جمعیت و به حدنصاب نرسیدن جمعیت آنها بعضی از روستاها فاقد خدمات آموزشی در مقاطع مختلف هستند.
بر اساس آمار واطلاعات موجود در سال 75 از مجموع 333 روستای دارای سکنه شهرستان قوچان فقط 228 روستا (8/68 درصد روستاها) دارای دبستان , 61 روستا (42/18 درصد دارای مدرسه راهنمایی) و 2 روستا (6/0 درصد) دارای دبیرستان بوده اند. به همین دلیل تعداد بیشتری از دانش آموزان روستایی جهت ادامه تحصیل مجبور به مهاجرت فصلی ویا دائمی به شهرها میباشند.
خدمات بهداشتی – درمانی :
درپایان سال 1375 از مجموع 333 روستای دارای سکنه 151 روستا (3/45 درصد ) دارای حمام 110 روستا (33 درصد) دارای خانه بهداشت و29 روستا (7/8 درصد) دارای مرکز درمانی بوده اند که در آینده با فعالیتهای شبکه های بهداشت و درمان این واحدها گسترش بیشتری خواهند داشت.
آثار باستانی واماکن مقدس شهرستان قوچان :
از آثار به جا مانده از شهر قوچان قدیم شهر کهنه خطی در فاصله 10 کیلومتری شهر قمچان خطی بنای مزمن امامزاده ابراهیم بن علی بن موسی الرضا(ع) میباشد که بازسازی و
نگهداری می شود. دیگر آثار به جا مانده شهر قوچان خرابه هایی است که به صورت تپه های متروک درآمده و در سالیان گذشته آثار آنها به وسیله غارت گران عتیقه به یغما رفته است. مثل تپه یام در شمال فاروج که به اعتقاد باستان شناسان از آثار شهرهای قدیمی است . تپه ها و آثار باستانی که واجد ارزش تاریخی هستند عبارتند از:
تپه زوباران
تپه زیر فرودگاه در قوچان
تپه در مغرب پادگان قوچان
تپه داغیان
مشخصات جمعیتی شهرستان قوچان :
تعداد جمعیت شهرستان قوچان روند گذشته وتوزیع جمعیت :
بر اساس نتایج به دست آمده از سرشماری سراسری سال 1375 مرکز آمار ایران شهرستان قوچان در این سال دارای 236875 نفر جمعیت بوده است که رشد سالیانه آن 66/0 درصد بوده است . مطالعه روند گذشته جمعیت قوچان نشان میدهد این شهرستان د سرشماری عمومی سال 1345 دارای 151164 نفر جمعیت بوده است که در سال 1355 به 170901 نفر افزایش یافته و در طی سالهای 1345 تا 1355 از رشد سالیانه 23/1 درصد برخوردار بوده است که نشان دهنده رشد پایین جمعیت شهرستان قوچان می باشد.
بررسی رشد جمعیت شهرستان قوچان نشان میدهد که این شهرستان به دلیل مهاجرت فرصتی شدید از رشد پایینی در سالهای گذشته برخوردار بوده بطوریکه رشد جمعیت استان در طی این مدت 2 برابر رشد جمعیت شهرستان میباشد.
وضع زناشویی :
بر اساس نتایج به دست آمده از سزشماری عمومی نفوس ومسکن سال 1375 از مجموع 85750 نفر جمعیت شهر قوچان ( 78/74 درصد) 10 ساله و بیشتر بوده اند که از این تعداد 07/52 درصد دارای همسر و 93/47 درصد بدون همسر بوده اند که از این تعداد (5/91 ) هرگز ازدواج نکرده و 39/6 درصد فوت, (73 0/0 ) همسران خود را طلاق داده اند .
(71/0 درصد) مشخص نمی باشد. بر اساس جدول گروههای سنی 30 تا 50 ساله دارای بالاترین میزان زناشویی و گروه سنی 14-10 ساله دارای پایین ترین میزان زناشویی میباشد .
میزانهای حیاتی و رشد طبیعی جمعیت شهر قوچان :
بطور طبیعی رشد و تحول جمعیت در هر منطقه تحت تاثیر دو عامل اساسی زاد وولد و مرگ ومیر در آن میباشد که از تفاوت آن رشد طبیعی جمعیت حاصل میشود آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی اداره کل ثبت احوال خراسان نشان میدهد:
الف) میزان موالید :
تعداد موالید ثبت شده در سال 66 -75 , 25056 نفر بوده است که یطور متوسط درهر 2505 نفر بدنیا آمده اند. دلیل عمده کاهش میزان ولادت در این شهر , اجرای سیاستهای کنترل جمعیت میباشد که این شهر از شهرهای موفق در زمینه کنترل جمعیت استان خراسان محسوب میشود . میزان موالید استان خراسان در سال 1375 , 20 در هزار بوده است.
ب) میزان باروری :
میزان باروری شهرستان قوچان بر اساس آمار و اطلاعات بدست آمده در سال1375 تعداد افراد کمتر از یکسال جمعیت شهری قوچان 2700 نفر و تعداد زنان واقع درسن باروری
(15 تا 50 سال) 15664 نفر بوده است.
میزات باروری عمومی جمعیت شهری قوچان با توجه به تعداد 1528 نفر موالید و21100 نفر زنان واقع در سن باروری میزان باروری به دست آمده 4/72 در هزار میباشد.
ج) میزان مرگ ومیر :
آمار واطلاعات ارائه شده از سوی اداره کل ثبت احوال استان خراسان نشان میدهد تعداد مرگ ومیر ثبت شده شهر قوچان 1375 , 15098 نفر است که بطور متوسط میانگین وفات ثبت شده شهر قوچان د هر سال 1509 نفر میباشد که میزان مرگ ومیر به دست آمده برای سال 1375 , 59/17 در هزار بوده است واین آمار از سوی اداره کل ثبت احوال از دقت لازم برخوردار نبوده است. ودلایل آن هم از قبیل کوپن , شرایط اجتماعی وفرهنگی و. . . ثبت وفات افراد به موقع انجام نمیشده است.
نتیجه گیری نهایی : در بررسی وضعیت میزان های حیاتی شهر قوچان نشان میدهد میزان موالید شهر قوچان 5/23 , میزان باروری عمومی این شهر 4/72 درهزار , میزان باروری کل شهر قوچان 23/3 نفر و میزان مرگ ومیر عمومی این شهر 1/7 در هزار میباشد ورشد طبیعی بدست آمده برای شهر قوچان در سال 1375, 64/1 درصد در سال است .
وضعیت سواد :
بر اساس نتایج به دست آمده از سرشماری سال 55- 65 – 75 وضعیت سواد شهرستان قوچان از افزایش خوبی برخوردارشده است . در سرشماری سال 75 از 6 ساله و بالاتر 203660 , تعداد باسوادان 153649 که درصد باسوادی این شهرستان 4/75 که بر این اساس شهرستان قوچان در طی 2 سال 4/41 درصد میزان باسوادی آن افزایش یافته است.
وضعیت مهاجرت :
مهاجرت یکی از مهمترین پدیده های جمعیت در هر منطقه است که اثرات مثبت ومنفی فراوانی به دنبال دارد . که مهاجرت درمناطق روستایی از شدت بیشتری برخوردار بوده بطوریکه در سالهای 65 تا 75 , 41/0 – درصد بوده است . متاسفانه این شهرستان در طی سالهای گذشته همیشه یکی از مناطق مهاجر فرست به شمار میرفته است .
وضع فعالیت :
از جمعیت فعال 3/95 درصد شاغل و 7/4 درصد نیز بیکار هستند .
خصوصیات اقتصادی :
در طرح حاضر مهمترین ویزگی های اقتصادی حوزه نفوذ شهر قوچان که میتواند در توسعه شهر واقع شود مورد مطالعه قرار میگیرد . وضعیت مهمترین ویژگی های اقتصادی حوزه نفوذ شهر قوچان به شرح ذیل ارائه میشود .
وضیت اشتغال :
وضعیت اشتغال در شهرستان قوچان در سال 75 نشان میدهد روستاها بیشترین تعداد شاغلین به ترتیب در کشاورزی وصنعت و خدمات بوده و در نقاط شهری , اول خدمات , دوم صنعت و سوم کشاورزی بوده است.
الف) بخش کشاورزی :
بخش کشاورزی شهرستان قوچان مهمترین بخش اقتصادی به شمار میرود 4/41 شاغلین را به خود جذب کرده است که از توان تولیدی بالایی برخوردار است که وضعیت منابع و وضعیت تولید در بخش های زراعت , باغداری و دامداری است.
ب) بخش صنعت :
شهرستان قوچان به دلیل برخورداری از دو عامل اساسی وجود مواد اولیه صنعتی و موقعیت مناسب ارتباطی با داخل وخارج کشور از شرایط مناسبی برای فعاتیتهای صنعتی برخوردار است., و دارای کارگاههای متعدد بسته بندی مواد غذایی و منسوجات بوده است و در حال حاضر نیز دارای کارخانه های متعدد صنهتی در زمینه های مختلف میباشد که در تولید مواد غذایی 9/10 درصد, تولید منسوجات 75 درصد , کانی غیر فلزی9/10 , ماشین آلات و تجهیزات8/0 درصد, تولید مبلمان وسایر مصنوعات 6/1 اختصاص یافته است .
ج) بخش معدن :
بر اساس آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی اداره کل معادن استان خراسان در پایان سال 1375 هیچ معدن فعالی در این شهرستان وجود نداشته است .
بخش خدمات :
سومین بخش از فعالیتهای اقتصادی شهر قوچان است که بر اساس سرشماری نفوس ومسکن سال 1375 تعداد 17464 نفر یعنی ( 29 درصد ) در بخش خدمات فعالیت دارند .
امکانات و پتانسیل های اقتصادی :
شهرستان قوچان از پتانسیل های رشد وتوسعه اقتصادی برخوردار است که مهمترین آنها :
بهینه سازی امکانات بالفعل در بخش کشاورزی که حداکثر از 50 درصد توان بخش زراعت بهره برداری میشود.
گسترش صنایع دستی در روستاها .
گسترش فعالیتهای بخش خدمات و بازرگانی بخصوص در زمینه حمل ونقل وتجارت .
توسعه فعالیتهای مربوط به بخش توریسم با عنایت به شرایط مناسب ارتباطی.
توسعه صنایع ماشینی وابسته به بخش کشاورزی و دیگر صنایع .
موانع عمده توسعه اقتصادی :
موانع جدی در زمینه توسعه اقتصادی مواجه است که مهمترین آنها عبارتند از :
پایین بودن سطح آموزش ومهارتهای عمومی .
بالا بودن میزان مهاجرت بخصوص نیروی جوان کارآمد تحصیل کرده .
خروج سرمایه از شهرستان که عمدتا سرمایه داران بخش عمده سرمایه خود را در خارج از شهرستان مثل مشهد و تهران و… سرمایه گذاری میکنند .
انتقال بخش عمده درآمد روستائیان به شهرها جهت ادامه تحصیل فرزندان – خرید خانه وغیره .
ضعف مدیریت منابع تولید در سطح شهرستان قوچان .
برنامه های عمرانی حوزه نفوذ :
مهمترین برنامه های عمرانی حوزه نفوذ شهرستان قوچان عبارتند از :
اجرای طرح سطح بندی خدماتی روستاها که به موجب این طرح خدمات مورد نیاز هر یک از روستاها با توجه به جمعیت و حوزه نفوذ آن ارائه خواهد شد .
احداث سد بر روی رودخانه اترک – احداث این سد علاوه بر تامین آب شرب شهر قوچان تاثیر زیادی در تامین آب مورد نیاز کشاورزی شهرستان قوچان خواهد داشت .
احداث آزاد راه – آزادشهر – قوچان از طرحهای در دست مطالعه میباشد .
4- اصلاح وتکمیل راه مرزی باجگیران – قوچان , که تاثیر زیادی در رونق تجارت و
خدمات شهر قوچان خواهد داشت .
5- توسعه بازارچه مرزی وگمرک باجگیران .
6- اجرای طرحهای از قبیل توسعه کشت دیم – آبخیز داری حوضه اترک – اصلاح مراتع
و… که این مسئله باعث بهبود وضعیت روستاهای شهرستان وتثبیت جمعیت روستاها
میشود .
سیستم حرکت آبهای سطحی (باران) و موقعیت مسیل ها درشهر:
روان آبهای سطحی ناشی از بارندگی در سطح شهر به وسیله جویها و کانالهای تعبیه شده در حاشیه خیابان ها به سمت خیابان های اصلی شهر هدایت شده و پس از آن بطرف دو مسیلی که تقریبا از مرکز شهر عبور مینماید میریزند .
رودخانه اترک در قسمت شمالی شهر که از جهت شرق به غرب جریان دارد یکی از مسیل های شهر است که بطور دائم دارای دبی بسیار کم است اما در فصول بارندگی دبی آن بطور قابل توجهی افزایش یافته و حتی بعضا از این قسمت خطر سیل شهر را تهدید میکند د بخش قابل توجهی از این مسیل دیواره ساحلی احداث شده ودر قسمتهای دیگر آن نیز در حال احداث میباشد .
مسیل دیگر شهر به نام قره جوی در حد فاصل خیابان شرقی – غربی مرکز شهر وجاده ارتباطی مشهد – قوچان واقع گردیده است .
از سمت جنوب نیز شهر در خطر تهدید سیل قرار دارد و با ایجاد یک سیل بند در امتداد شرقی – غربی تا حدودی جلوی روان آبهای سطحی که از ارتفاعات جنوبی به طرف شهر هدایت شده را منحرف نموده ونهایتا به سمت غرب شهر هدایت میشود .
خصوصیات اجتماعی شهر و محلات مختلف آن و چگونگی تاثیر آنها در توسعه کالبدی شهر :
خصوصیات اجتماعی هر شهری زاییده نوع زندگی – بینش – فرهنگ – سطح سواد – نوع معیشت – روابط بین افراد و… جمعیت ساکن در آن شهر در طی زمان است .
مطالعات وبررسی های انجام شده در زمینه خصوصیات اجتماعی شهر قوچان نشان میدهد که این خصوصیات تحت تاثیر علل وعوامل زیر قرار داشته اند :
موقعیت جغرافیایی شهر قوچان .
برخورداری از شرایط مناسب طبیعی باعث شده تا شهر قوچان و نواحی اطراف آن از کانون های جاذب جمعیت در شمال خراسان به شمار آیند .
سابقه تاریخی شهر قوچان که از مهمترین شهرهای شمال خراسان بشمار میرود.
موقعیت تجاری شهر قوچان در گذشته باعث جذب بازرگانان , تجار و… در این شهر شده است .
سکونت گروههای قومی مختلف در این شهر که از ویژگی های خاص این شهر به شمار میرود .
موقعیت سیاسی شهر قوچان که در طی زمان باعث تئجه حکومت های مرکزی بوده است .
موقعیت اداری ونظامی شهر قوچان که این شهر از گذشته های دور مرکز اداری شمال خراسان و شهرستان قوچان بوده و استقرار یک تیپ نظامی در این شهر تاثیر زیادی در شکل گیری خصوصیات اجتماعی شهر داشته است .
جلد پنجم- مطالعات اقتصادی
برآورد ناخالص داخلی شهر قوچان وسهم بخشهای مختلف اقتصادی به قیمت ثابت سال 86
-در سال 1375 به ترتیب خدمات عمومی , اجتماعی ورفاهی 36درصد,بازرگانی,هتل ورستوران با 3/23درصد,حمل و نقل ,انبارداری و ارتباطات با3/9 درصدوخدمات مالی,بیمه وبانکها با2/1 درصد تولید ناخالص داخلی شهر را به خود اختصاص داده اند . –بعد از بخش خدمات بخش صنعت در درجه دوم اقتصادی قرار دارد بطوری که تولید ناخالص داخلی شهر در سال 1375 , 5/20 درصد است. تولید در بخش صنعت درسال 1375,50230میلیون ریال است.
تولید بخش کشاورزی در سال 1375,24028 میلیون ریال بوده است.- سهم شهر قوچان از تولید ناخالص داخلی شهرستان 5/29 درصد و از تولید ناخالص داخلی استان خراسان 12/1درصد در سال 1275 می باشد.
وضعیت اقتصادی شهر بر اساس تعداد کارگاهها
نواحی اقتصادی شهر قوچان 3947واحد کارگاه است که به امور خدماتی,تولیدی فرهنگی وآموزشی میپردازند.
برمبنای دادههای عمومی سرشمری صنعت ومعدن سال 1373 از کارگاههای شهر به ترتیب کارگاههای عمده فروشی,خرده فروشی و تعمیرگاه 2/58درصد, صنعت با8/17درصد, خدمات عمومی, اجتماعی ودفاعی 28/17,هتل ورستوران با1/3 درصد,ساختمان با2/1درصد,حمل ونقل وانبارداری وارتباطات با 1/1 درصد,کشاورزی با 48/0 درصد وبرق وگاز وآب با 2/0 درصد,کارگاههای شهر را به خود اختصاص داده است.
جمعیت فعال وغیر فعال
در سر شماری 1375 از مجموع جمعیت 10 ساله وبیشتر این شهر که 64132 نفر است. 20249نفر آن فعال گزارش داده شده است که 6/31درصد جمعیت ده ساله وبیشتر را به خود اختصاص داده است این درصد نسبت به سال 1355(8/37درصد),و سال 1365(1/38درصد) روند کاهشی داشته است.
از کل جمعیت ده ساله و بیشتر شهر قوچان در سال1375, 1/29درصد آن شاغل و5/2درصد آن بیکار می با شند.
ترتیب جمعیت غیر فعال شهر درسال 1375 شامل 5/33درصد محصل ودانشجو,6/27درصد خانه دارو2/5درصد سایرین نسبت به کل جمعیت ده ساله وبیشتر شهر میباشد.
سهم شهر قوچان از کل جمعیت فعال استان2/1 درصد است . علاوه بر این سهم شهر قوچان از کل جمعیت غیر فعال استان 6/1 درصد است که سهم جمعیت محصل شهر از استان 9/1 درصد است که بالاترین درصد جمعیت غیر فعال می باشد.
میزان اشتغال وبیکاری
در سال 1375نرخ اشتغال و بیکاری در کل استان خراسان به ترتیب 93و 7است که در نقاط شهری آن نرخ اشتغال 7/92 ونرخ بیکاری 3/7درصد است. که در مقایسه با شهر قوچان در می یابیم نرخ بیکاری در شهر قوچان در مقایسه با کل استان و نقاط شهری آن بیشتر می باشد . این امر نشان می دهد که برای ایجاد اشتغال در این شهر باید برنامه ریزی های اصولی صورت بگیرد.
تعیین عملکرد ونقش غالب اقتصادی شهر در وضع موجود
از نظر کمی ساخت اقتصادی شهر قوچان طی بیست سال گذشته خدماتی بوده است بطوریکه در سالهای مورد برسی سهم بخش کشاورزی از تولید ناخالص داخلی از 5/1درصد سال1355و2/6 درصد درسال1365 به 8/9 درصد درسال1375 رسیده است. سهم بخش صنعت نیز از5/17درصد درسال1355و2/16درصد درسال1365به5/20درصددرسال1375 بالغ شده است. سهم بخش خدمات نیز از 81 درصد درسال 1355و8/77درصد درسال 1365 به8/69درصد درسال 1375 رسیده است. همانطور که مشاهده می شود. نقش غالب شهر خدماتی است. بخش خدمات بیشترین درصد کل کارگاههای شهر قوچان را به خود اختصاص داده است که فروش هتل ورستوران با اختصاص 3/61 درصد از کل کارگاههای شهر بیشترین سهم را داراست.
پیش بینی نقش وروند توسعه اقتصادی شهر در آینده
بر اساس مطالعات انجام شده در بخش جمعیتی پیش بینی می شود که جمعیت 10ساله و بیشتر شهر قوچان در سال1372 به 82376نفر ودر سال 1387 به 93986 نفر می رسد. با فرض اینکه توزیع جمعیت 10 ساله و بیشتر بر اساس توزیع 1375 باشد می توان انتظار داشت که 32 درصد جمعیت 10 ساله و بیشتر شهر را جمیت فعال تشکیل می دهد که در سال 1382 , 26360نفر ودرسال 1387,30076 نفر جمعیت ده ساله وبیشتر شهر قوچان را جمعیت فعال تشکیل میدهد.
پیش بینی جمعیت شاغلین شهر قوچان بر حسب ناتکفل خالص
پیش بینی شاغلین به تفکیک بخش های اقتصادی
پیش بینی خوش بینیانه شهر بر اساس روش دگرسیونی
پتانسیل ها وامکانات بالقوه این شهر به شرح زیر می باشد:
موقعیت ارتباطی شهرستان قوچان با توجه به موقعیت ویژه این شهر می توان انتظار داشت که معبر عبور صدور وورود کالاها از کشورهای تازه استقلال یافته (از طریق باجگیران) باشد که این خود زمینه ساز ایجاد مشاغل خدماتی و تولیدی در شهر را فراهم می سازد.
فاصله کم با مرکز استان (مشهد) وبر خورداری ازراههای ارتباطی مناسب ( دارا بودن زیر بناهای مناسب برای توسعه)
جلد ششم- مطالعات کالبدی مهر ماه 1378
نحوه استفاده از اراضی شهر
محدوده بلا فصل شهری قوچان در حال حاضر دارای مساحتی بالغ بر 1200هکتار می باشد که از این میزان 95/32 درصد آن به کاربری مسکونی 14/22درصد آن به شبکه معابر 23/10 درصد آن زمینهای زراعی و53/16درصد آن نیز به صورت بایر بوده و بقیه آن به کاربری های خدماتی اعم از آموزشی- ورزشی- فرهنگی – مذهبی و…. اختصاص یافته است.
کاربری مسکونی
به طور کلی در وضع موجود شهر قوچان بر اساس اطلاعات به دست آمده در ابتدای سال 1377تعداد 15058 واحدمسکونی ودر شهر قوچان مو جود بوده است که با توجه به سکونت 18800خانوار در این شهر و بعد خانوار این شهر معادل 8/4 نفر بوده است . مصالح به کار رفته در واحد های مسکونی این شهر عمدتا آجر وآهن و یا سنگ وآهن است.
کاربری تجاری
کاربریهای تجاری شهر که در حال حاضر بصورت فعال در قوچان وجود دارد. که در بخش قابل توجهی از این فضا مربوط می باشد که در سطح شهر پاکنده شده اند و قسمتی به میدان میوه وتره بار یا بصورت مغازه و فروشگاه ویا شرکت های تعاونی مصرف در قوچان وجود دارد.
کاربری آموزشی
این کاربری که شامل آموزشگاههای مقاطع مختلف تحصیلی است وتحت پوشش اداره آموزش وپرورش شهرستان قو چان قرار دارد و شامل مرکز تربیت معلم قوچان می باشد از مجموع
76 فضای آموزشی شهر قوچان 65 فضا مالکیت دوستی داشته و 4 فضا استیجاری و7 فضا نیز وقفی می باشد.
کاربری فرهنگی و مذهبی
که شامل مراکز مذهبی از قبیل مساجد ,تکایا و حسینیه ها و مراکز فرهنگی مانند سینما – فرهنگسرا و …. می باشد.
از کاربری فرهنگی این شهر می توان به 3 کتابخانه ,1سینما و1 موزه آثار هنری اشاره کرد.
کاربری بهداشتی ودرمانی
کاربری درمانی این شهرستان که شامل بیمارستانها – مراکز درمانی و درمانگاهها – مراکز اورژانس وپایگاههای امداد سازمان هلال احمر میباشد
کاربری ورزشی
مراکز ورزشی شهر قوچان شامل استادیوم آزادی به مساحت 20000متر مربع ,سالن ورزشی پوریای ولی ,سالن ورزشی شهید کلاهدوز , سالن تختی که مالکیت آنها دولتی وتعداد مراجعه کنندگان 700 پسر و500 دختر در روز می باشد.
کاربری اداری وانتظامی
کاربری اداری وانتظامی شهر قوچان عموماَ فراتر از جمعیت شهر عملکرد دارند وسرویس دهی به جمعیت شهرستان را انجام می دهند. کاربری اداری که بخش قابل توجه آن مربوط به جهاد سازندگی شهرستان قوچان می باشد که در جاده بجنورد واقع شده است. همچنین سپاه پاسداران در مقابل جهاد سازندگی از مهمترین و وسیع ترین مراکز نظامی وانتظامی شهر قوچان محسوب میشود.
کاربری فضای سبز و تفریحی
فضای سبز عمومی شهر علاوه بر تلطیف هوای شهر به منظور تفریح وتفرج ساکنان شهر قوچان نیز مورد توجه است . پارک ملت – پارک شهید فهمیده- پارک جنگلی شهرک امام رضا و از پارکهای مهم و با ارزش شهر قوچان به باغ ملی اشاره کرد.
در مجموع کل فضاهای اختصاص یافته به فضای سبز در شهر قوچان 157979متر مساحت دارد.
کاربری تاسیسات وتجهیزات
از قبیل پمپ بنزین , کشتارگاه , شرکت نفت می باشد. کاربری تجهیزات شهری ایستگاه آتش نشانی و گورستان باغ بهشت می تان اشاره کرد.
کاربری باغات وزمینهای زاعی
این کاربری که عمدتاَ در حاشیه شهر واقع شده که 43/10 درصد از سطح شهر را اشغال نموده.
وضع کمی وکیفی کالبدی کارکردهای مختلف شهری
خدمات مورد نیاز محله ای وناحیه ای در آماده سازی های لنجام شده در شهر نیز احداث نشده و این عامل باعث گردیده توزیع نامناسب خدمات بیش از پیش خودنمایی کند. طرح جامع وتفضیلی مصوب قبل نیزبرای حل این معضل پیش بینی هایی نموده که بنا به دلا یلی محقق نشده واین ناهمگونی کماکان در شهر خودنمایی می کند. از مجموع 27 فضای آموزشی دبستانی شهر قوچان 25 فضا دولتی بوده و یک دبستان وقفی و یک دبستان بصورت استیجاری می باشد وتیها 12 دبستان نوساز و قابل قبول می باشد و 2 دبستان مرمتی و 14 دبستان نیز تخریبی و غیر قابل قبول می باشد.
سرانه آموزشی در شهر قوچان تقریباَ مناسب بوده تنها توزیع فضایی این کاربری است که دانش آموزان و شهروندان را دچار معضلاتی از قبیل شعاع دسترسی نا مناسب, تراکم زیاد دانش آموزی و به تبع وضعیت خاص ترافیکی در آن منطقه را باعث شده.
از نظر کاربری درمانی در حال حاضر 3 بیمارستان در شهر قوچان وجود دارد خدمات بیمارستانی این شهر فراتر از شهرستان بوده و بعضاَ شهرستانهای درگز وشیروان نیز از این مراکز درمانی استفاده می کنند.
کاربری مذهبی شهر قوچان نیز در وضعیت مطلوبی قرار داشته خصوصاَ در تقسیم بندی کالبدی شهر قوچان ملاحظه می شود که هر محله حداقل با یک مسجد تعریف شده. کاربری ورزشی شهر تنها مربوط به چند مکان بزرگ و کوچک می باشد و از نظر کمیت و کیفیت در حد قابل قبولی قرار ندارد. از نظر فضای سبز شهر قوچان تقریباَ تمام شهر فاقد کاربری فضای سبز محله ای بوده در صورتیکه در طرح تفضیلی مصوب قبلی و طرحهای آماده سازی زمین جهت این کاربری پیش بینی شده است. بخش شمالی شهر و غرب این شهر فاقد کاربری فضای سبز می باشد.
نحوه توزیع خدمات محله ای
خدمات محله ای در طرحهای جامع و تفضیلی شامل کلیه خدماتی است که اهالی ساکن در یک محله بصورت پیاده با فاصله حداکثر 500 متر به مرکز ارائه خدمات محله ای مراجعه و پس از دریافت این خدمات به صورت پیاده مجدداَ به محل سکونت خود باز می گردد. این خدمات شامل دبستان, مهدکودک- فضای سبز محله ای- فضای ورزشی محله ای و مرکز تجاری محله ای ومراکز مذهبی- بهداشتی ودرمانی می شود که از نظر گنجایش و ظرفیت در حد جمعیت محله عملکرد خواهد داشت. شهر قوچان در حاضر دارای 32 محله می باشد یکی از مشخصه های هر محله چه در بافت قدیم و چه در بافت جدید و طرحهای آماده سازی مساجد می باشد. شبکه بهداشت ودرمان مستقر در شهرها ظرفیت پاسخگویی به جمعیتی در حدود
10000نفر است و با توجه به تعدد محلات موجود در شهر قوچان و متوسط جمعیت هر یک از محلات امکان احداث مراکز بهداشتی و درمانی در هر یک از محلات شهر قوچان وجود ندارد. جهت تفریح و گذراندن اوقات فراقت در این شهر یک فضای سبز کوچک ویک فضای ورزشی کوچک می باشد. متاسفانه در بافت قدیم شهر قوچان فاقد چنین کاربریها در مقیاس محله ای می باشد.
قدمت شهر قوچان به حدود 100 سال پیش بر میگردد ودر هنگام طراحی و احداث این شهر که در یک بافت کاملاَ شطرنجی شکل گرفته است. پس از سال 1335 محلاتی که در شهر شکل گرفته اند تا حدود زیادی با خصوصیات کالبدی یک محله در مباحث شهر سازی انطباق پیدا می کند.
از جمله این محلات محله باغ دبیرمی توان نام برد. محلات دیگری نیز در شهر قوچان شکل گرفته اند که از طریق طرحهای آماده سازی طراحی شده است .
تراکم کلی ساختمانی در مناطق مختلف شهر
بیشترین تراکم ساختمانهای شهردو طبقه است در مجموع تراکم ساختمانی در محلات مرکزی شهر که ارزش زمین از نواحی حاشیه است تعیین معیارها وضوابطی که باید در طرح ریزی کالبدی شهر مورد توجه قرار گیرد.
در طراحی طرح جدید قوچان معیارهای اصلی و اساسی در طرح ریزی کالبد شهر در موارد زیر خلاصه شده است:
سلسه مراتب تقسیمات شهری
سلسه مراتب شبکه معابر ودسترسیها
استقرار خدمات با در نظر گرفتن تقسیمات شهری ,شبکه معابر واثرات زیست محیطی
ملحوظ نمودن اثرات اقلیم در طرحریزی کالبدی
انعطاف پذیری طرح
جلد هفتم – مطالعات ترافیکی
راههای ارتباطی :
عمده محورهای ارتباطی شهر قوچان عبارتند از :
بزرگراه قوچان – چناران در ضلع غربی .
راه اصلی درجه 1 قوچان – شیروان در ضلع شرقی .
راه اصلی درجه1 قوچان – باجگیران و قوچان – درگز در ضلع شمالی .
راه فرعی درجه2 که در ضلع جنوبی شهر واقع است که متصل کننده شهر به روستاهای جنوبی آن مانند کهنه فرود , نوروزی و … میباشد .

فایل : 20 صفحه

فرمت : Word