مقاله استان زنجان

 استان زنجان

جغرافيايي منحصر به فرد استان زنجان

الف) موقعيت جغرافيايي منحصر به فرد استان زنجان: از نظر مكاني استان زنجان بين استانهاي متعددي قرار گرفته است كه تنها راه ترانزيت و عبور بين شرق و قاره اروپا به شمار مي‌آيد كه اين از چند بعد قابل بررسي است:

الف) بزرگراه زنجان ـ تهران: عبور تنها بزرگراه غرب و شمال غرب كشور از استان زنجان موقعيت ممتازي را به اين استان بخشيده است.

ب) راه‌آهن شمال غرب كشور: تنها راه مواصلاتي ريلي ايران و اروپا از شهر زنجان مي‌گذرد كه اين از نظر ژئوپالتيك و موقعيت سياسي و سرزميني بسيار مهم مي‌باشد.

ج) استعدادهاي برتر و ويژه: استان زنجان از جمله نقاط كشور مي‌باشد كه به خاطر شرايط خاص آب و هوايي و تاريخي و فرهنگي هميشه پرورش دهنده برترين استعدادها بوده است، داشتن دانشمندان جهاني در دوران گذشته همچون شيخ شهاب‌الدين سهروردي و اساتيد برجسته باعث افتخار هميشگي مردمان اين سرزمين است. داشتن دانشجويان المپيادي و جهاني، داشتن ورزشكاراني با افتخارات جهاني و كلاً استعدادهاي برتر از جمله نقاط قوت اين استان مي‌باشد.

د) داشتن معادن و ذخاير زيرزميني ارزشمند: استان زنجان از جمله استانهايي است كه داراي كانيهاي عظيم زيرزميني است و داراي معادن سنگهاي زينتي و معادني همچون روي انگوران مي‌باشد كه بررسي آنها به بحثي جدا نياز دارد.

هـ) آب و هوا: آب و هواي كوهستاني زنجان موقعيتي ممتاز به شمار مي‌آيد كه براي تفرج و گذراندن تابستانهاي داغ نقاط ديگر كشور يك استعداد الهي و موهبت طبيعي به شمار مي‌آيد كه مي‌تواند زمينه مستعدي براي گسترش مدنيت و امكانات شهري باشد. كوهستان منحصر به فرد و ييلاقي گاوه‌زنگ و كوههاي شمال زنجان موقعيتي بي‌نظير از نظر توريسم را ايجاد كرده است. يك پارك طبيعي عظيم در شمال و شمال غرب زنجان در دل طبيعت نهفته است كه بايد از آن استفاده كرد.

و) مردم فهيم،‌با فرهنگ و متدين دارالمؤمنين زنجان: مهمترين ثروتي كه در اين منطقه استثنايي و منحصر به فرد وجود دارد مردم بافرهنگ و متدين اين استان مي‌باشد كه بزرگترين نقطه قوت منطقه به شمار مي‌آيد از خانه‌هايي كه صداي قرآن به گوش مي‌رسد و طنين حسينيه اعظم آن در جهان پيچيده است، به بركت امام حسين عليه‌السلام و توجه به ائمه اطهار عليهم‌السلام اعتبار و آبروي دوچندان به اين مردم شريف بخشيده است. دراين خطه از سرزمين اسلامي ما جوانان و سرداران رشيدي ظهور كردند و نام شهر غواصان دريادل را براي اين استان به ارمغان آوردند و تمام اينها به بركت فرهنگ اصيل اسلامي و ايراني اين مردمان است كه بايد به آنها از جان و دل خدمت كرد.

ز) كشاورزي: به بركت نزولات جوي و رود عظيم قزل‌اوزن كه صدها كيلومتر در اين منطقه در جريان است و خاك حاصلخيزي كه در منطقه وجود دارد اين منطقه قابليت تبديل شدن به يك قطب بزرگ كشاورزي كشور را دارا مي‌باشد.

ح) دانشگاهها و مراكز آموزش عالي: يكي از نقاط قوت استان زنجان داشتن زمينه‌هاي پيشرفت علمي و دانشگاهي است كه با وجود دانشگاه تحصيلات تكميلي زنجان، دانشگاه زنجان و دانشگاههاي آزاد زنجان و ابهر و دانشگاههاي پيام‌نور استان زمينه و فرصت پيشرفت علمي فوق‌العاده‌اي را به اين منطقه بخشيده است كه مي‌تواند يك اهرم توسعه براي استان زنجان به شمار آيد.

ط) تنوع گياهي، جانوري و آب و هوايي: استان زنجان از جمله مناطقي است در كشور كه داراي گونه‌هاي متعدد گياهان و جانوران مي‌باشد و اين به خاطر تنوع آب و هوايي استان مي‌باشد كه منطقه‌اي مثل طارم داراي آب و هواي معتدل‌تر و زنجان داراي آب و هواي سردسير است كه اين اجازه پرورش محصولات كشاورزي در فصول مختلف را مي‌دهد.

ي) جاده هوايي: علاوه بر خطوط مواصلاتي زميني از جمله راه‌آهن و جاده، زنجان در مسير بزرگراه هوايي تهران و شمالغرب كشور و اروپا واقع است كه اين نيز يك فرصت بالقوه بسيار مهمي است براي استفاده از حمل و نقل هوايي و بازگشايي فرودگاه زنجان و استفاده از ابزارهاي مختلف براي تبليغ و به كار گيري اين موقعيت جهت توسعه استان زنجان.

ك) بسيج: نيروي عظيم مردمي بسيج در استان زنجان در تمام ابعاد دانش‌آموزي، دانشجويي و بسيج اساتيد و بسيج اصناف همه و همه يك نيروي بالقوه بسيار عظيمي را كه منبعث از روحيه انقلابي و اسلامي اين مردم فهيم مي‌باشد، پديد آورده است كه با سازماندهي آن مي‌توان در تمام امور مربوط به اقتصاد، بهداشت، كشاورزي، نظامي،‌علمي و فرهنگي اقدامات بسيار مهمي را به ثمر رساند.

ل) نزديك بودن به شمال كشور: از جمله امتيازات استان زنجان مجاورت با استانهاي شمالي كشور مي‌باشد كه ايجاد راههاي زنجان ـ رشت و مطالعاتي در اين زمينه مي‌تواند استان زنجان را در جايگاه ويژه‌اي از نظر ارتباطي قرار دهد كه دسترسي متقابل شمال كشور به غرب كشور از طريق زنجان را ميسر سازد.

م) زمين صاف و هموار: وجود زمينهاي هموار در دشت ابهر، دشت سلطانيه و منطقه شرق زنجان امكان بالقوه بسيار مهمي را جهت توسعه كشاورزي، صنعتي و شهري فراهم آورده است كه زماني اهميت اين آشكار مي‌گردد كه شما به منطقه كوهستاني، پرپيچ و خم و غيرمسطح غرب زنجان نگاهي بيندازيد. با يك نگاه مشخص مي‌شود كه تفاوت هزينه مثلاً ساختن يك جاده چقدر است. در منطقه غرب استان نياز به تونلهاي مختلف و هزينه‌هاي سرسام‌آور است كه اين ويژگي بازدارنده از نظر توسعه در بسياري از مناطق مسطح و هموار استان كمتر مشاهده مي‌شود كه اين مي‌تواند يك موقعيت بالقوه براي زنجان باشد.

ن( آثار باستاني متنوع: استان زنجان با داشتن جاذبه‌هاي جهانگردي ويژه از جمله گنبد سلطانيه، حمام رختشويخانه، بازار زنجان، امامزاده‌هاي پراكنده در استان، غاركتله‌خور و جذابيتهاي فراوان تاريخي و باستاني مي‌تواند يك موقعيت ممتازي را از نظر گردشگري به خود اختصاص دهد كه البته اين نيازمند سرمايه‌گذاري و تبليغات بسيار گسترده و عظيم مي‌باشد كه با برنامه‌ريزيهاي مستمر و دائمي و علمي مي‌توان از اين فرصت عظيم و بالقوه جهت ارتقاي سطح رفاه جامعه و ايجاد اشتغال و تعالي فرهنگي جامعه استفاده كرد.

و‌( نزديك بودن به پايتخت: از جمله ويژگيهاي مهم استان زنجان نزديك بودن به مركز كشور و پايتخت مي‌باشد كه اين امر زمينه پيشرفت و ارتقاي فرهنگ اين منطقه را تسهيل مي‌نمايد

به طور خلاصه در اين مقاله نقاط قوت استان زنجان در موارد زير خلاصه گرديد. الف) موقعيت جغرافياي منحصر به فرد استان زنجان  ب) راه‌آهن شمالغرب كشور  ج) استعدادهاي ويژه و برتر د) داشتن معادن و ذخاير زيرزميني ارزشمند  هـ) آب و هوا ر) داشتن مردم فهيم، با فرهنگ و متدين دارالمومنين زنجان ز) كشاورزي  ح) وجود مراكز دانشگاهي معتبر ط‌) تنوع گياهي، جانوري و آب و هوايي ي‌) جاده هوايي  ك) بسيج و نيروي انساني عظيم  ل) نزديك بودن به شمال كشور م) زمينهاي هموار و مسطح  ن) وجود آثار باستاني متنوع و) نزديك بودن به پايتخت ويژگيهاي فوق اهميت استراتژيكي و ژئوپلتيكي (اهميت سياسي جغرافيايي) بالايي را به اين استان بخشيده است و اميد است كه با توجه به اين نقاط قوت كه امتياز بزرگي براي اين منطقه به شمار مي‌آيد در آينده‌اي نزديك شاهد رشد و شكوفايي بيش از حد استان زنجان باشيم و با جلب سرمايه‌گذاريهاي عظيم چهره استان را تغيير داده و ريشه بيكاري را از اين استان خارج كرده و به سوي يك استان پيشرفته و با فرهنگ حركت نماييم و در كل ايراني‌آباد و الگوي يك كشور مسلمان و مترقي با محوريت حكومت جهاني حضرت مهدي عجل‌ا… تعالي فرجه‌الشريف با ظهور حضرتش به جهان عرضه نماييم.

شناخت ويژگي‌هاي جغرافيايي

استان زنجان منطقه‌اي كوهستاني و نيمه كوهستاني است که در حد­فاصل بين 47 درجه و 9 دقيقه تا 5 درجه و 51 دقيقه طول شرقي و 35 درجه و 28 دقيقه تا 37 درجه و 15 دقيقه عرض شمالي از نصف النهار گرينويچ واقع شده است. اين استان از نظر شكل ظاهري داراي دو منطقه كوهستاني و دشتي مي‌باشد. مناطق كوهستاني كه اغلب داري قلل مرتفع هستند در قسمت‌هاي شرقي و غربي شهرستان ماه­نشان، قسمت‌هاي شمالي شهرستان زنجان و بخش‌هايي از شهرستان ابهر پراكنده‌اند. بلندترين نقطه ارتفاعي استان 3214 متر مي­باشد.

شرايط آب و هوايي شهر زنجان در جدول زير گردآوري شده است:

 موقعيت جغرافيايي

اين استان شامل هفت شهرستان به نام هاي زنجان، ابهر، طارم، خدابنده، خرمدره، ايجرود، ماهنشان، 16شهر، 15 بخش و 46 دهستان مي باشد.اين منطقه يک واحد نيمه مستقل جغرافيايي است که با وجود رودخانه قزل اوزن ايجاد گرديده است. اين واحد جغرافيايي فلات آذربايجان را با شيب ملايمي به دشت قزوين مرتبط مي کند.

اين منطقه از شمال به بخش هاي آق کند و هشت جين از شهرستان خلخال، از شمال شرقي به ماسوله، فومن، رشت و شهرستان رودبار زيتون، از شرق به بخش هاي سيردان، تاکستان، آوج از استان قزوين، از جنوب به کبوتر آهنگ از استان همدان، از جنوب غربي به شهرستان بيجار، از مغرب به تکاب و از شمال غربي به قره آقاج و ميانه محدود است و رودخانه قزل اوزن با گردش خود حد طبيعي اين شهرستان را تعيين نموده و وسعت آن بالغ بر 21848 کيلومتر مربع مي باشد. از نظر توپوگرافي استان زنجان منطقه اي است کوهستاني که بصورت فلات مرتفعي خودنمايي مي کند و در اثر تجزيه رودخانه جلگه هاي حاصلخيز مستقلي را تشکيل داده است. ناهمواريهاي شهرستان در اين مقوله به کوههاي زنجان شمالي و کوههاي زنجان جنوبي تقسيم گرديده است که از نظر تقسيمات جغرافيايي، رشته کوههاي زنجان شمالي ادامه رشته کوههاي البرز و کوههاي زنجان جنوبي جزئي از رشته کوههاي منفرد مرکزي است. جهت کوهها بطور طبيعي از شمال غربي به جنوب شرقي ممتد بوده و دره زنجان رود برزخي را ميان رودخانه قزل اوزن سفلي و عليا بوجود آورده و بخشهاي قره پشتلو و طارم عليا در منطقه رشته کوههاي زنجان شمالي واقع شده است.

از مهمترين ارتفاعات در رشته کوههاي زنجان شمالي، قله گلاس به ارتفاع 2974 متر و قله باکلور به ارتفاع 2966 متر در جبهه شمالي رودخانه قزل اوزن قرار گرفته اند، قله دگا به ارتفاع 2986 متر و قله چله خانه در شمال زنجان به ارتفاع 2775 متر از ارتفاعات مهم جبهه جنوبي رود قزل اوزن از رشته کوههاي زنجان شمالي است. اين رشته کوهها در شمال غربي شهرستان به هم پيوسته و رشته کوههاي البرز غربي را تشکيل داده اند.

از مهمترين ارتفاعات زنجان جنوبي، قله قيدار به ارتفا 2775 متر مي باشد که دو بخش سجاس رود و سهرورد را تفکيک نموده است. قله خورجهان به ارتفاع 3318 متر و قله علم کندي به ارتفاع 2900 متر و قله سپهسالار به ارتفاع 3052 متر که حد طبيعي استان زنجان با شهرستان همدان و تکاب را تشکيل داده است. قله جهان داغ به ارتفاع 2484 متر و قله رستم به ارتفاع 2700 متر در جنوب زنجان قرار گرفته اند. به طور کلي اختلاف ارتفاع روودخانه قزل اوزن از مبداٌ تا حوضچه سد منجيل تقريباً 1000 متر است.

در منطقه سلطانيه که مرتفع ترين نقطه دشت (زنجان ابهر) مي باشد، کوههاي زنجان شمالي و زنجان جنوبي در ناحيه ابهر بطرف مغرب از يکديگر فاصله گرفته، در منتهي اليه غربي استان، جلگه وسيعي را از آبرفت رودخانه تشکيل داده است.

اقليم و ويژگي هاي طبيعي

تنوع آب و هوايي استان زنجان سبب شده كه اين منطقه چهارفصل بوده و ظرفيت هاي بالايى در زمينه گردشگري طبيعي داشته باشد. به سبب شرايط خاص آب و هوايي منطقه؛ طارم استان زنجان را هندوستان ايران مي دانند. چشمه هاي آب معدني، رودخانه هاي متعدد دايمي و فصلي، جنگل ها و آبشارهاي زيباي داخل جنگل ها، روستاهاي ييلاقي و زيبايي که در دره هاي ارتفاعات طارم واقع شده اند؛ اين منطقه را به پر جاذبه ترين ناحيه طبيعي استان زنجان تبديل کرده است. شهرستان خرم دره نيز که از آن به عنوان يک باغ شهر ياد مي شود، با اتکا به سرسبزي و باغ هاي پرشمار خود يکي ديگر از مناطق گردشگري اين استان محسوب مي شوند. به طور کلي ارديبهشت، خرداد و تيرماه بهترين ماه هاي مسافرت به استان زنجان هستند. هيچ توصيفي از سرسبزي و زيبايي طبيعت زنجان در اين ماه ها كامل نيست و مناظر بديع اين فصل را در زنجان فقط بايد ديد. تفاوت آب و هوايي در نواحى مختلف استان زنجان را مى توان به خوبى در يک زمان در قسمت هاى شمالى، مركزى و جنوبى استان مشاهده كرد. مهم ترين منبع آب هاى سطحى در استان زنجان رودخانه هاى دايمى و فصلى هستند. رودخانه هاى قزل اوزن، زنجان رود، ابهررود و شاهرود را مي توان مهم ترين رودهاى دايمى اين استان دانست. رودخانه قزل اوزن علاوه بر اهميت اقتصادي بالايي که دارد به دليل پرآبي، زيبايي و طولاني بودن مسير خود؛ يکي از مهم ترين روخانه هاي زنجان است كه در زمينه جاذبه هاي گردشگري نيز اهميت زيادي دارد. به برکت آب فراوان، باغ هاي زيبا و سرسبز بسياري در مسير اين رودخانه به وجود آمده که منظره بسيار زيبايي به حومه شهر زنجان داده است. چشمه هاى معدنى استان زنجان به دو صورت چشمه هاى آب گرم معدنى و چشمه هاى آب سرد معدنى شكل گرفته اند که از نظر جاذبه هاى گردشگرى داراى اهميت هستند. غارهاي متعددي در استان زنجان در دل کوه ها قرار دارند که برخي از آن ها هم چون غار کتله خور از مهم ترين آثار طبيعي اين استان به شمار مي آيند.

آب و هواي استان زنجان

استان زنجان به لحاظ داشتن تنوع نقاط ارتفاعى از يک سو و از سوي ديگر تاثيرپذيرى از چند توده هوايى خزري، مديترانه اى و صحراى مركزى، صاحب اقليم ها و اكوسيستم هاى متنوعى شده است. با وجود اين كه اين استان يکي از استان هاي سردسير و كوهستانى شمال باختري كشور به شمار مى آيد؛ از اكوسيستم هاى فراوان دشتى، بيابانى، تالابى و رودخانه اى، جنگلى، درختچه اى، كوهستانى مرتفع و تپه ماهورى نيز بي نصيب نمانده است. اين استان در بيش تر از 70 درصد از مناطق خود آب وهواى نيمه خشک فراسرد و در 30 درصد باقي مناطق از تنوع اقليمى و آب و هوايى برخوردار است. ميزان بارندگى سالانه استان زنجان حدود 323 ميلى متر برآورد شده است. ارديبهشت، خرداد و تيرماه بهترين ماه هاي مسافرت به استان زنجان هستند. هيچ توصيفي از سرسبزي و زيبايي طبيعت زنجان در اين ماه ها كامل نيست و مناظر بديع اين فصل را در زنجان فقط بايد ديد. تنوع آب و هوايى و تغييرات ارتفاع از 500 متر در سواحل رودخانه قزل اوزن در ناحيه طارم تا ارتفاعات بيش از 3000 متر در انگوران تغييرات دمايى و آب و هوايى زيادى را در نقاط مختلف به وجود آورده و سبب پديد آمدن چشم اندازهاي مختلفي در منطقه شده است. تفاوت آب و هوايي در نواحى مختلف استان زنجان را مى توان به خوبى در يک زمان در قسمت هاى شمالى، مركزى و جنوبى استان مشاهده كرد. اين تنوع آب و هوايي و توپوگرافي سبب پيدايش جوامع زيستى گياهى و جانورى متنوعي در منطقه شده و محيط طبيعى استان زنجان را غناى خاصى بخشيده است.