تحقیق بهداشت علوم تغذيه در قرآن
تحقیق بهداشت علوم تغذيه در قرآن
براي دريافت كارشناسي
مقدمه:
سپاس ويژه خداوندي است كه مخلوقات را به بهترين صورت تدبير فرمود و زمين وآسمانها را آفريد و آب گوارا از عصاره بخارات نازل كرد و بدان وسيله دانهها و گياهان را به وجود آورد و روزيها و خوردنيها را مقدر و به وسيله خوردنيها، قواي جانداران را حفظ كرد و با اطعام بندگان با غذاهاي پاكيزه به طاعات و اعمال شايسته آنان كمك كرد.
انسان داراي دو بعد است: بعد روحاني و بعد جسماني.
همانطور كه بعد روحاني او نيازمند معنويات و ارتباط با عالم معناست، جسم انسان هم براي اينكه روح او را همراهي كند نيازمند عوامل مادي است.
انسان براي اينكه شاداب و سرزنده باشد بايد هم تغذيه روحي داشته باشد و هم تغذيه جسمي درست است كه تغذيه از عوامل مادي است و موجب شادابي جسم انسان ميشود ولي بعيد نيست كه اثرات روحي هم داشته باشد و براي همين توجه به تغذيه و نوع آن قابل بررسي است و توجهات خاص خود را ميطلبد.
«انسان اشرف مخلوقات است» توجه به همين جمله كوتاه ميتواند آدمي را از حيوانيت دور سازد و او را در مسير معرفةالله قرار دهد و اين امكانپذير نيست مگر توجه به همه ابعاد انسان اعم از عبادي، معنوي، روحي، جسمي و … .
و در اين ميان توجه به «بهداشت علوم تغذيه» از ضروريات ميباشد.
تعريف موضوع:
موضوعي كه در اين مجموعه مورد بررسي قرار گرفته است با عنوان «بهداشت علوم تغذيه در قرآن» است كه همانطور كه از اسمش مشخص است به علوم تغذيهاي انسان و بهداشت آن با توجه به آيات مربوط به آن پرداخته است. در تعريف علوم تغذيه همين بس كه «يك سري نيازهاي غريزي و جسمي است كه انسان براي به دست آوردن قواي جسمي و انجام فعاليتهاي روزانه و برآوردن نياز جسمي خود به آن رو ميآورد» اما فقط خوردن و برآوردن نياز مهم نيست بلكه از چه خوردن و كيفيت و كميت آن مهم است كه تحت عنوان بهداشت تغذيه بررسي ميشود، كه هم اثر جسمي خوب و هم اثر روحي خوب داشته باشد.
اهميت موضوع:
اسلام نه تنها با خوردن و لذت بردن از غذاهاي خوب و سازگار مخالف نيست بكله با اختصاص دادن آن به مؤمنين چنين تغذيهاي را مورد ترغيب قرار داده است.
و در سوره بقره، آيه 57 و در سوره اعراف، آيه 32 و در آيات ديگر به امر تغذيه دستور داده است و با توجه به اينكه هدف اصلي خداوند از آفرينش جن و انس براي عبادت بوده است لذا خوب خوردن و شكرگذاري كردن قسمتي از عبادت ميباشد و انسان بايد در نوع مواد غذايي كه به بدن ميرساند توجه لازم را مبذول دارد تا به آنچه كه هدف اصلي خداوند است دست يابد و سعادت دنيا و آخرت را كسب نمايد و با گذشت زمان نه تنها كمرنگتر نشده بلكه اخيراً مورد توجه علما و دانشمندان قرار گرفته و در همين مدت كم، پيشرفتهاي بسيار كرده و ارزش آن در نزد همه تا حدي معلوم شده به طوري كه امروزه همه ميدانند كه تغذيه خوب و كافي تا چه حد در سلامت و رشد افراد و در بهداشت اجتماع مؤثر است و دستوراتي را كه در اسلام در اين مورد آمده است ميتواند كارساز و مفيد باشد چرا كه به طور همه جانبه و كلي در اين مورد بحث كرده است كه هم از نوع تغذيه بحث كرده، لزوم تغذيه، چگونگي تغذيه، كميت و كيفيت آن و حتي آداب غذا خوردن و اثرات و فوايد آن و نيز در مورد كمخوري و پرخوري و ارتباط آن با انواع بيماريها و نيز در مورد نوع تغذيه نوع تغذيه و عمل صالح و … بحث كرده است كه اين نشان دهنده اهميت موضوع است و هشداري است به ما كه حتي در نوع تغذيه و خوردن آن توجهات لازم را به كار گيريم چرا كه تغذيه سالم از مهمترين مسائل زندگاني انسان و بشريت است.
پيشينه موضوع:
كتابهايي كه در اين مورد مراجعه كردم بيشتر در مورد آداب اخلاقي و بهداشت و مستحبات غذا خوردن بحث شده بود و منبعي كه در آن همه آيههاي مربوط به طعام، طيبات، حلال و حرام و اثرات آن را دربرداشته باشد نبود.
سؤال اصلي:
- اهميت بحث «بهداشت علوم تغذيه» در چيست؟
فرضيه:
- خداوند تغذيه را به عنوان يك وسيله تكامل براي انسان قرار داده است به همين دليل به بهداشت آن اهميت داده است.
سؤالهاي فرعي:
- چرا اينقدر در قرآن كريم به نوع تغذيه و بهداشت آن تأكيد شده است؟
- رعايت بهداشت تغذيه چه تأثيري بر اعمال عبادي انسان ميگذارد؟
- ارتباط بهداشت تغذيه با سلامتي جسم در چيست؟
- ارتباط بهداشت تغذيه با اعمال عبادي در چيست؟
روش تحقيق:
با توجه به موضوع مورد بررسي، روش اين تحقيق كتابخانهاي بوده است.
چكيده:
اين مجموعه كوچك كه به مسائل تغذيهاي انسان پرداخته است شامل چهار فصل ميباشد:
كه فصل اول مربوط به مباحث لغوي و اصطلاحي است مثل: أكل و شرب و طعام و حرام و حلال و … در فصل دوم مسايل مربوط به تغذيه و آداب اخلاقي آن بحث ميشود، فصل سوم در مورد علوم تغذيه و اثراتي كه بر جسم ميگذارد و فصل چهارم كه شايد مهمترين فصل آن (وهدف اين تحقيق همين باشد) در مورد مسايل مربوط به تغذيه و اثرات روحي آن بحث ميكند و در پايان نتيجهاي كه از اين سري مباحث گرفته شده است به نگارش درآمده است.
اميد كه با عمل به دستورات سودمند اسلام، هرچه بهتر و بيشتر از انسان بودن خود كمال استفاده را ببريم.
«انشاءالله»
فصل اول
«مفاهيم نظري»
معناي لغوي و اصطلاحي:
أكَلَ «الأكل خوردن غذا و أُكْل و أَكْل به معني خوراكي و ثمره و ميوه قابل خوردن»[1]
«گاهي» «أكل» به بخشيدن و انفاق تعبير شده است، زمانيكه خوردن آن مال بزرگتر از چيز است كه در ان نياز به مال باشد مانند آيات (وَ لا تَأْكُلُوا أَموالكُمْ بَيْنَكُم بِالْباطِلِ): سوره بقره (188) و (إِنَّ اْلَّذينَ يَأْكُلًونَ أَموالَ آليْتامي ظَلْماً: نساء/10)، منظور از خوردن مال به باطل، صرف آن مال در راهيست كه با حق منافات دارد و آيه (إِنَّما يِأْكُلُونَ في بُطُونِهِم ناراً: نساء/10) تشبيه و اشاره است به باطل خوردن مال كه ايشان را به سوي آتش سوق ميدهد گويي كه در دلهاشان آتش است و گاهي هم «أكل» به فساد تعبير شده است مانند آيه (كَعَصْفٍ مَأكولٍ: فيل/5) (مانند برگ درختان و زراعتي شدند كه آفت و فساد در آنها افتاده باشد و بطوري از بين رفتهاند كه خاشاك و كاهش باقي مانده است»[2]
شرب: درالعين «شرب» به معني نوشيدن آمده و مصدر است.»[3]
و «الشُّرب» نوشيدن هر مايعي است، خواه آب يا غير از آن باشد مانند آيه 55/ واقعه: (فشار بون شُربَ اليهمِ: مثل نوشيدن شتر عطشان) و جمع آن أَشْرِبَة است.»[4]
الطعام (طعام): «اسم جامع براي هر آنچه كه از آن خورده ميشود[5]» و در فرهنگ كامل لغات قرآن به معني خوردني و خوراك آمده است و ريشه آن «طَعِمَ» به معني خوردن ميباشد.[6]
الطعم: «خوردن هر چيزي در حالي كه با ذائقه سازگار باشد»[7]
كلمه طعام «به صورت مصدر است و به معني» «طعام خوردن» و نيز به معني «خوردني» است همانطور كه در آيه 61، سوره بقره بكار رفته است (وَ اِذْقُلتُم يا موسي لَنْ نَصبِرَ عَلي طَعا م …) و به غير از آيه 19/ كهف، در هيچ يك از سورهها به صورت مصدر نيامده است (فَليَنْظُر أَيُّهَا اَزكي طَعاماً…) كه در اينجا به صورت مصدر آمده است»[8]
[1] – مفردات الفاظ قرآن، ابوالقاسم حسين بن محمد بن فضل معروف به راغب اصفهاني، متوفي (2. 5هـ)، انتشارات مرتضوي، تاريخ نشر: زمستان 1375، چاپ دوم، ج1، ص 180.
[2] – مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهاني، ج1، ص 181 و 182
[3] – العين، خليلبن احمد الفراهيدي، ج1، ص 487
[4] – مفردات الفاظ قرآن، راغب اصفهاني، ج2، ص 443
[5] – العين، خليلبن احمد الفراهيدي، ج 7، ص 461
[6] – فرهنگ كامل لغات قرآن، پروفسور عباس مهرين شوشتري، انتشارات گنجينه، سال 1353، چاپ دوم، ص 335
[7] – العين، خليلبن احمد الفراهيدي، ج2، ص 25
[8] – قاموس قرآن، سيدعلي اكبر قريشي، ناشر: دارالكتب الاسلاميه، 1352، چاپ نهم، ج4، ص 215
فهرست مطالب
عنوان صفحه
كليات………………………………….
مقدمه…………………………………. 6
تعريف موضوع……………………………. 6
اهميت موضوع……………………………. 7
پيشينه موضوع…………………………… 8
سؤال اصلي……………………………… 8
فرضيه…………………………………. 8
سؤالهاي فرعي…………………………… 8
روش تحقيق……………………………… 8
چكيده…………………………………. 9
فصل اول……………………………….. 10
معناي لغوي و اصطلاحي…………………….. 11
اكل…………………………………… 11
شرب…………………………………… 11
طعام………………………………….. 11
طيب…………………………………… 12
طيبات…………………………………. 12
غذا…………………………………… 14
غذاي حلال………………………………. 14
غذاي حرام……………………………… 15
غذاي پاك و طيب…………………………. 15
فصل دوم……………………………….. 17
مقدمه…………………………………. 18
زمان و موقع خوردن………………………. 18
بهداشت و مستحبات غذا خوردن………………. 20
فصل سوم……………………………….. 28
بخش الف……………………………….. 29
مقدمه…………………………………. 30
بخش الف: تغذيه و اثرات جسمي آن…………… 31
بيان نكات اخلاقي و بهداشتي عبس/24………….. 32
غذا و سلامتي……………………………. 34
علائم تغذيه خوب…………………………. 34
تكريم انسان با غذا……………………… 35
موهبت تغذيه درست……………………….. 36
تغذيه و سلامتي اعصاب…………………….. 41
تأثير غذا در زيبايي انسان……………….. 42
تغذيه و كنترل ميل جنسي………………….. 42
كمخوري و طول عمر……………………….. 43
كمخوري و سلامتي…………………………. 46
اثرات تربيتي روزه………………………. 48
اثرات بهداشتي و درماني روزه……………… 48
اثرات پرخوري…………………………… 50
ارتباط بين تغذيه و انواع بيماريها………… 51
بخش ب…………………………………. 53
بخش ب: غذاها و ميوه هاي خاص (قرآني)………. 54
انجير…………………………………. 54
زيتون…………………………………. 55
انگور…………………………………. 56
رطب…………………………………… 58
خواص غذايي و درماني خرما………………… 58
عسل…………………………………… 59
شير…………………………………… 62
انار………………………………….. 63
سبزي و خيار و سير و عدس و پياز…………… 64
كدو…………………………………… 66
گوشت (تازه)……………………………. 67
كاهو………………………………….. 68
فصل چهارم……………………………… 69
طلب حرام (حرامخوري)…………………….. 70
انواع تقسيمات مال………………………. 71
خوردنيهاي حلال………………………….. 74
ويژگي رزق انسان………………………… 76
رابطه بين طيبات و عمل صالح………………. 81
ارتباط زهد با غذا………………………. 83
نتيجهگيري……………………………… 86
فهرست منابع و مآخذ……………………… 87
تحقیق بهداشت علوم تغذيه در قرآن
- کاربر گرامی، در این وب سایت تا حد امکان سعی کرده ایم تمام مقالات را با نام پدیدآورندگان آن منتشر کنیم، لذا خواهشمندیم در صورتی که به هر دلیلی تمایلی به انتشار مقاله خود در ارتیکل فارسی را ندارید با ما در تماس باشید تا در اسرع وقت نسبت به پیگیری موضوع اقدام کنیم.