مقاله کامل محاسبه بازده خصوصي سرمايه انساني در ايران

چكيده:
يكي از موارد مهم قابل بحث در جامعه امروزي ارتباط تحصيلات با درآمد است كه اقتصاددانان از آن بـه عـنوان بُعد خـرد سرمايه انساني ياد مي‌كنند ( بُعد كلان آن نقش تحصيلات در رشد اقتصادي‌ است) . براين اساس از ابزار متداول و مرسوم براي تخمين چنين رابطه‌اي يعني توابع درآمدي استفاده شد. اين توابع كه اولين بار توسط مينسر مورد توجه قرار گرفت اثر تحصيلات و تجربه كاري را بر درآمد شاغلين نشان مي دهد. اين مقاله نيز كه حاصل يك كار پژوهشي تحت همين نام مي باشد به برآورد تأثير چند متغير كه همگي نشاندهنده سرمايه انساني هستند بر روي درآمد پرداخته است. علاوه بر نتايج جزيي (شامل جنس، مكان زندگي، محل اشتغال و …) كه در مقاله آورده شده‌اند، نتيجه كلي اين بود كه تأثير تحصيلات و تجربه بر درآمد افرادِ با تحصيلات و تجربه بالا نسبت به افراد با تحصيلات و تجربه كمتر، بصورت فزاينده مي باشد. يعني رابطه عكس بين تحصيلات و تجربه ( كه به نوعي تعيين كننده سرمايه انساني هستند) با درآمد وجود ندارد.
لغات كليدي: سرمايه انساني، توابع درآمدي، نرخ بازده آموزش، توابع درآمدي سرمايه انساني.
Key Words: Human Capital, Earning Functions, Education Rate of Return, Human Capital Earning Functions (HCEF)
مقدمــه:
سؤالاتي كه امروزه براي افراد جامعه بويژه جوانان درسن كار وبخصوص جوياي كار مطرح است اينست كه آيا دنبال آموزش بيشترباشند و يا سعي كنند جذب بازاركار شوند. ويا اينكه تلاش كنند جذب بخش خصوصي شوند و يا دولتي و ……. .
درحقيقت آنها بدنبال كسب درآمد بيشتردرطول دوره كاري خود مي‌باشند وبنابراين بايد بررسي شود كه چه عواملي براين درآمدها مؤثراست و يا اينكه ساختار درآمدهاي كاري (دستمزدها) چگونه است؟
براي تحليل عوامل مؤثر بردرآمدهاي كاري از ابزار مرسوم ومتداول و درعين حال مهم «توابع درآمدي» (Earning Function) استفاده مي‌شود. دراين توابع عوامل مهم مؤثر بردرآمدها موردبحث و تجزيه وتحليل قرارخواهند گرفت وازآن جمله است آموزش و تجربه كه درادبيات امروزي رشد اقتصادي و توابع درآمدي ازآنها به‌عنوان سرمايه انساني ياد مي‌شود.
ازآنجا كه يكي ازعوامل بسيارتأثيرگذار درتحليلهاي سرمايه‌گذاري آموزشي، سرمايه انساني مي‌باشد لذا اندك صحبتي ازسرمايه انساني نيز ضروري به‌نظر مي‌رسد.
سرمايه انساني كه عبارتست از نهادينه شدن دانش درانسان و هم‌چنين ابعاد مختلفي نظير آموزش، بهداشت، تجربه و… را دربرمي‌گيرد از دو بُعد قابل بررسي است. نقش سرمايه انساني دررشد اقتصادي بُعد كلان آن مي‌باشد. دربازده خصوصي آموزش (بُعدخرد)، جنبه درآمدي مورد بحث قرار مي‌گيرد و دراين موارد از توابع درآمدي كه ابزار متداول اين بررسي
مي‌باشد، استفاده مي‌كنند. درحقيقت توابع درآمدي يك ابزار ساده و درعين حال انعطاف‌پذير براي تحليل سرمايه‌گذاري در آموزش مي‌باشد.
برخلاف كارهاي انجام شده توسط شولتز، دنيسون و گريليچز كه تئوري سرمايه انساني را در بهره‌وري و رشد اقتصادي بكار بردند (بُعد كلان)، افرادي نظير ژاكوب مينسر، گري بكر و پيروانش يك تئوري عمومي ارائه دادند كه تمركزش برارتباط بين سرمايه انساني و درآمد نيروي كاربود (بُعد خرد).
مينسر و بكر طي بيست سال هزينه هاي قابل ملاحظه سرمايه‌گذاري برفرد را معلوم كردند (شامل هزينه زمان)، سرمايه‌گذاري‌هاي مدرسه اي و بعدازمدرسه اي را تحليل كردند، قوانين بهينه يابي انتخاب اينچنين سرمايه‌گذاري را فرمولبندي كرده و نهايتاً ارتباط بين دستمزدها و شقوق متفاوت سن، شغل (حرفه) و آموزش را تخمين زدند كه درحقيقت جنبه مهم مورد بحث اين مقاله نيز انجام اين تخمين وتحليل آن مي‌باشد.
توابع درآمدي:
ارتباط بين آموزش و دستمزد يكي ازمهمترين مطالعات دراقتصاد كار مي‌باشد. محققين از دهة 1970 بين دستيابي به آموزش و دستمزد ارتباط مثبت ومحكمي دركشورهاي متفاوت پيدا كردند. نقطه شروع بيشتراين تحقيقات به فرمول‌بندي مينسر (Mincer 1974) برمي‌گردد كه درآن سرمايه انساني نقش اصلي را بازي مي‌كند توابع درآمدي ابزار اصلي اين تحليل مي‌باشد.
ازآنجائيكه هردو سرمايه انساني و فيزيكي درگيرهزينه‌ها و درآمدهاي محتمل آينده مي‌شود، ممكن است يك تقارن و تناسبي بين اين دومفهوم بوجود آيد. درحقيقت سرمايه انساني تخميني از توانايي يك شخص درايجاد درآمد كاري است.
تخمينهاي سرمايه انساني دراقتصاد براي تعيين پويايي درآمدهاي ناشي از اشتغال (توابع درآمدي)، تحليل توزيع درآمد، بررسي رشد اقتصادي و اندازه‌گيري هزينه‌هاي اجتماعي مهاجرت بكار برده مي‌شوند. اما عليرغم تعريف گسترده و مشخص، دربيشترمطالعات تجربي سرمايه انساني منحصراً بوسيله سطح آموزش تخمين زده مي‌شود. مشكل اساسي دراين بحثها اندازه‌گيري سرمايه انساني و اجزاء متشكلّه آن است. موارد مهم و قابل استفاده از توابع درآمدي يكي از تحليل نرخ بازده تحصيلات و ديگري در تحليل توزيع درآمد مي‌باشد، و چون با بحث اصلي مقاله ارتباط چنداني ندارد از توضيح آنها خودداري مي‌كنيم.
عوامل مؤثر دردرآمدهاي فردي:
چه عواملي درتعيين درآمدهاي شخصي مؤثراست؟ آيا توانايي‌هاي ذاتي بيشتراست يا تحصيلات بالاتر نيز به درآمدهاي بيشتر مي‌انجامد. جواب سؤالاتي ازاين قبيل درچارچوب «توابع درآمدي» تجلي پيدا مي‌كند. و اين توابع قصد دارند تا ارتباط تنگاتنگي را كه بين سطح درآمد افراد و متغيرهايي نظير تحصيلات، تجربه، توانايي فردي، موقعيت اجتماعي ـ اقتصادي وجود دارد را نشان دهند.
ازتوابع درآمدي براي توضيح تفاوت دردرآمدها استفاده مي‌كنيم.
براساس نظريه سرمايه انساني، درآمدها، مستقيماً ازتفاوت ويژگيهاي شخصي افراد ناشي مي‌شود. مهمترين اين ويژگيها عبارتند از:
سالهاي تحصيلي، كيفيت تحصيلي، ميزان تجربه كاري، توانايي‌هاي ذاتي، پشتوانه خانوادگي و يا موقعيت اجتماعي اقتصادي والدين و… .
yt : درآمد
S : سالهاي تحصيل
Sq : كيفيت تحصيل
T : مدت آموزش ضمن خدمت
A : توانايي‌هاي شخصي
F : موقعيت اقتصادي ـ اجتماعي
U : سايرمتغيرها
ـ نارسايي هاي عمده توابع درآمدي:
توابع درآمدي براي توضيح نابرابري درآمدها، هنوز درمراحل اوليه توسعه خود مي‌باشد. اين توابع فقط طرف عرضه ويژگيهاي شخصي افراد را دربازاركار مطالعه مي‌كنند و با چگونگي تقاضاي نيروي كار ارتباطي ندارند.
ازطرفي اطلاعات اكثرمتغيرهاي مهم دردسترس نيست و بنابراين از شاخصهاي نماينده استفاده مي‌شود اما اينكه كداميك از شاخصها از قابليت اعتماد بيشتري برخوردارند، معلوم نيست. مثلاً پيش‌بينيهاي نظري به مقايسه جريانهاي درآمدي درطول عمر مي‌پردازند اما چون اطلاعات معمولاً كم است، به مقايسه درآمد افراد، با كيفيت هاي‌ متفاوت و بصورت مقطعي پرداخته مي‌شود.
بهرحال اساسي‌ترين مشكل اين است كه عوامل تعيين كننده درآمدها بقدري بهم وابسته و درهم پيچيده مي‌باشند كه كمترتحليل آماري توانسته سهم دقيق هريك ازمتغيرها را تخمين بزند.
1ـ برخي ازمتغيرهاي ساختاري، مدل معادلات همزمان را چنان ساده مي‌گيرد كه اهميت تأثيراين متغيرها درتوضيح تفاوت درآمدها زيرسؤال مي‌رود. مثل ناديده گرفتن ويا كم انگاشتن توانايي فردي.
2ـ شاخصهاي نماينده مورداستفاده دراين توابع بعنوان متغيرهاي مدل بسياركم هستند.
3ـ اتكاء بيش ازحد به آمارهاي مقطعي. درحاليكه روند تغييرات متغيرها را مي‌توان با سري زماني بهتر توضيح داد.
اما بهرحال باوجود نقاط ضعف توابع درآمدي، اين توابع توانسته‌اند بعنوان يك ابزارمهم در تجزيه وتحليل ارتباط بين درآمد و ميزان تحصيلات، به پيشرفتهاي قابل ملاحظه‌اي نائل شوند.
ـ روشهاي محاسبه بازده خصوصي سرمايه انساني:
1ـ روش هزينه ـ فايده :
دراين روش ابتدا ارزش حال درآمدهاي آتي حاصل ازآموزش را با ارزش حال هزينه‌هاي انجام شده براي آموزش مقايسه مي‌كنند. اگرارزش حال درآمدها بيشتراز ارزش حال هزينه‌ها شد فرد اقدام به هزينه جهت آموزش بيشترمي‌كند.
مجموع درآمدها ازفرمول زيربدست مي‌آيد:

و مجموع هزينه ها نيز بشكل زير:
دراين فرمولها r نرخ بازدهي (پولي) خصوصي آموزش، Ytدرآمدخالص حاصل شده درزمان t و Ct هزينه در زمان t مي باشد.
2ـ روش توابع درآمدي (نرخ بازدهي آموزش):
اين روش كه ابتدا توسط مينسراستفاده شد به اين صورت است كه فرض مي‌شود درآمد انتظاري فرد تابعي ازسرمايه‌گذاري درآموزش است. اگردرآمد فرد تابع توليد شخصي او باشد، توليد شخصي تابعي از تحصيلات كسب شده، تجربه كاري و سايرمتغيرهاي مرتبط با درآمد است.
مينسر تابعي تشكيل داد كه به آن تابع درآمدي گفته مي‌شود و درواقع توابع درآمدي يك ابزار ساده وانعطاف‌پذير براي تحليل سرمايه‌گذاري درآموزش است.
شولتز، دنيسون و گريليچز تئوري سرمايه انساني را دربهره‌وري و رشد اقتصادي بكار بردند. ژاكوب مينسر وگري بكر و پيروانش يك تئوري عمومي ساختند و برارتباط بين سرمايه انساني و درآمد نيروي كار تمركز كردند.
مينسر و بكرطي بيست سال، هزينه هاي قابل ملاحظه سرمايه‌گذاري برفرد را معلوم كردند، سرمايه‌گذاري مدرسه‌اي و بعدازمدرسه‌اي را تحليل كردند و قوانين بهينه يابي انتخاب اينچنين سرمايه‌گذاري را فرمولبندي كرده وارتباط بين دستمزد و شقوق متفاوت سن، شغل و آموزش را تخمين زدند.
دردهة 1970، افزايش توجه محققان واقتصاددانان به تحليل ارتباط بين توزيع درآمد و سـرمايه انـساني كارهـاي با ارزشـي بـوجـود آورد كه ازجمله آنان: گريليچز و ماسون (1972)، ولـچ (1975)، بلاگ (1976) و روزن (1977) مي‌باشـند. اين تئـوري بوسيله مدرسه شيكاگو ( Chicago. School) ( توسعه يافت كه متفاوت ازتئوريهاي كلاسيك است. درواقع شرط اصلي (لازمه) رفتارمنطقي افراد، اين تئوري است. سرمايه‌گذاري برروي انسان برطبق اينچنين فرضياتي

فایل : 27 صفحه

فرمت : Word