مقاله کامل رابطه جرم‌ شناسی و سایر علوم کیفری

1. مقدمه
جرم‌شناسی شاخه‌ای از علوم جنایی ست که با روش علمی و عینی به تحلیل علل و عوامل زیستی روانی و اجتماعی پیدایش جرم به هدف پیشگیری از وقوع جرم و اصلاح و درمان بزهکاران می‌پردازد.
علوم‌شناسی علم جدیدی متشکل از مجموعه‌ای از دانش‌ها مانند حقوق جزا، جرم‌یابی، جامعه شناسی کیفری، کیفر شناسی، روان‌شناسی کیفری، زیست شناسی که به دلیل رابطه تنگاتنگ و اشتراک موضوع با جرم‌شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند که به بررسی روابط برخی از آنها با جرم‌شناسی خواهیم پرداخت.
2. جرم شناسی و حقوق جزا
عده ای از دانشمندان معتقدند که جرم شناسی باید ضمیمه حقوق جزا گردد چرا که بدون آن، جرم شناسی توانایی مطالعه و بررسی پدیده بزهکاری و ارائه طریق مناسب را ندارد و از مدافعین شدید این عقیده می‌توان «روکو» را نام برد.
ولی عده ای دیگر از دانشمندان از تئوری عدم استقلال حقوق جزا سخن گفته اند و آن را شعبه ای از جرم شناسی دانسته اند که انریکوفری از مدافعین این عقیده می‌باشد.
این دو طرز فکر امروزه توسط اکثر صاحب نظران رد شده است. سیر تحول فلسفه وجودی و موضوع این دو علم اصالت هر دو را به عنوان دو علم مستقل ولی درارتباط با هم به اثبات رسانیده است.
علی رغم وحدت موضوع یعنی «جرم» مابین این دو علم، قلمرو آنها متفاوت است. چرا که حقوق کیفری مجموعه ای از قواعد و اصول راجع به جرم و مجازات است و سعی در مجازات افراد دارد، در حالی که جرم شناسی علم بررسی پدیده بزهکار شناخت علل و روش‌های پیشگیری و معالجه مجرم است و به
مطالعه اشخاص و انگیزه‌هایی که آنها به ارتکاب عمل خلاف قانون سوق داده می‌پردازد.
تغيير:تفکیک حقوق جزا و جرم شناسی به وسیله دو انجمن بین المللی «انجمن بین المللی جزا» و «انجمن بین المللی جرم شناسی» مورد تاکید قرار گرفته بنابراین عرف بین المللی نیز تفکیک و استدلال این دو را نیز پذیرفته است.
امروزه حقوق جزا متأثر از تحولات و نتایج جرم شناسی، دگرگونی فراوانی به خود دیده است. توجه شدید به اصلاح مجرمین، تغییر سیستم زندانها، تحول حقوق اطفال و غیره از جمله اثرات مثبت جرم شناسی است. با این حال جهات عمده ای موجب اختلاف حقوق کیفری و جرم شناسی شده که از جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد که عبارتند از:
الف) روش مطالعه و بررسی
یک حقوقدان، مقید به قوانین بوده و اجبارة بدون توجه به انگیزه و علل و شرایط ارتکاب جرم و شخصیت مرتکب در حصار مواد خشک قانونی به جرم رسیدگی و در قالب مجازات‌های تعیین شده برای مجرم کیفر تعیین می‌نماید. در حالی که جرم‌شناسان معتقدند که قاضی باید با در نظر گرفتن تمام جوانب، گذشته فرد، محیط خانوادگی، اوضاع شخصی و روانی و … و با لحاظ درجه اصلاح پذیری و بازگشت وی به آغوش اجتماع و سرنوشت مرتکب، پرونده را بررسی و اظهارنظر نماید و صرفا به مطالعه مجرد بزه نپردازد و چشم بسته مواد خشک و خشن قوانین را اعمال نکند. در یک کلام قاضی مأمور انتقام‌جویی و مجازات است ولی جرم شناس ناجی و طبيب.
ب) وسعت و دایره شمول
تفاوتدیدگاه این دو علم در مورد «جرم» موجب ایجاد اختلافات فراوانی در تعیین گستره و دایره شمول هر یک از این علم‌ها شده است.
ممکن است در جرم شناسی ارتکاب اعمالی خطرناک و منحرف دانسته شود در حالی که حقوق کیفری نسبت به آن بی اعتنا بوده و غیرقابل تعقیب باشد مانند روسپیگری، لواط، ولگردی و تکدی که در برخی از جوامع ممکن است مرتکب را مجازات ننمایند در حالی که در جرم‌شناسی از این اعمال به دلیل زمینه سازی برای اعمال بزهکارانه دیگر می‌بایست جلوگیری نمود. و همچنین مثلا خودکشی و یا مصرف مشروباتالکلی که ممکن است در برخی از جوامع جرم نباشد ولی در نظر جرم‌شناسی از جمله پدیده‌های مضرر و مخل نظم جامعه می‌باشد که می‌بایست با آن مبارزه کرد.
ج) حالت خطر ناک و اصل قانونی بودن جرم و مجازات
استدلال جرم شناسی در برخورد با حالت خطرناک، جلوگیری از اضرار به جامعه و افراد، صرفه جویی در هزینه‌های ناشی از جرم، اجرای مجازات و اصلاح مجرم، جلوگیری از به انحراف کشیده شدن کامل یک انسان و سهولت معالجه ی وی قبل از بزهکار شدن می‌باشد که امور در قالب سیاست‌های پیشگیری از جرایم صورت می‌گیرد.
ولیکن حقوق کیفری با توسل به اصل قانونی بودن جرایم و مجازات و لزوم رعایت آزادی فردی با سیاست فوق مخالفت نموده است.
اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها بر این امر مبتنی است که تا زمانی که جرمی اتفاق نیافتاده نباید به بهانه حالت خطرناک مبادرت به اعمال اقدامات تأمینییا کیفری نمود. مگر این که قانون آن را صراحتاً جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین نموده باشد، هر چند دارای قبح اجتماعی و اخلاقی باشند. به عبارتی «قصاص قبل از جنایت را جایز نمی داند». لازم به ذکر است امروزه حقوق جزا تحت تأثیر جرم شناسی تا حدی از این اصل عدول نموده و با پیش بینیقوانین مبارزه با فحشاء، جمع آوری ولگردان، مبارزه
با مصرف مشروبات الکلی، ایجاد مؤسسات نگهداری اطفال بی سرپرست تا حدودی به جرم شناسی نزدیک شده است.
د- پیشگیری از بزهکاری و اصلاح مجرمین
علی رغم اختلافات میان علم جرم شناسی و حقوق جزا، وجوه مشترکی نیز بین آنها وجود دارد، از جمله هدف کاهش بزهکاری و سالم سازی محیط از بزه و ناسازگاری. مع الوصف روش و ابزار وصول به این هدف مابین آنها متفاوت است.
هـ- ارتباط واقعی جرم شناسی و جزا
چرا که محور اصلی هر دو علام، جرم و مجرم است و این اشتراک موضوع باعث ضرورت همکاری این دو و تاثیر پذیری متقابل آنها از همدیگر می‌شود.
از جمله مهمترین دگرگونی‌های ایجاد شده در حقوق جزا عبارتند از:
سبک تر شدن مجازات‌ها و از بین بردن مجازاتهای سنگین و غیرانسانی
باز گذاشتن دست قاضی در مطالعه حالات مجرم، کیفیت ارتکاب جرم و انگیزه‌های وقوع بزه
تبدیل برخی از مجازات‌ها به اقدامات تأمینی جهت اصلاح و دوباره اجتماعی کردن مجرم و پیش بینی تدابیر جایگزین مجازات
پیش‌بینی قوانین در راستای پیشگیری و جلوگیری از ارتکاب جرایم، چون جمع آوری ولگردان، روسپیان، ایجاد مؤسسات جهت نگهداری افراد بیکار و اطفال بی سرپرست و مداوای معتادین به الکل و مواد مخدر
پیش‌بینی قوانین خاص برای اطفال، سلب صلاحیت رسیدگی به جرایم اطفال از دادگاه‌های عمومی و واگذاری آنها به دادگاه جدید التأسیس اطفال در بیشتر نقاط جهان
تبدیل و تعديل نگرش حقوق جزا در مورد مجرم و اجرای مجازات از جنبه تنبیه و عبرت انگیزی و ایجاد ترس به اصلاح و پیشگیری
2. جرم شناسی و جرم یابی
(جرم یابی عبارت است از:علم شناسایی و کشف جرم
علمجرمیابی مجموعه تحقیقاتی (از جمله جمع آوری مدارک، بررسی آثار مادی جرم، مطالعه در کیفیت بزه و شرایط آن) است که توسط بازپرس برای روشن کردن و کشف جرم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4.جرم‌شناسی و کیفر شناسی
همانطور که زابر بیان می‌دارد کیفر شناسی یا علم اجرای مجازات شامل:
نحوه اجرای مجازات‌ها
تحقیق در اطراف تاثیر مجازات بر روی افراد، مطالعه نقش آن در آموزش و پرورش و بازپذیری اجتماعی بزهکار و کلیه مسائل مربوط به آن می‌گردد.
امروزه هدف از اجرای مجازات، دوباره بازگرداندن فرد- در حد امکان به آموزش جامعه است که این امر در گرو خصوصیات محکوم و عوامل جرم دارد. بنابراین کیفر‌شناسی نیاز مبرمی به جرم‌شناسی دارد.
امروزه استدلال این دو دانش مورد تایید قرار گرفته و از جمله وجوه افتراق علمی جرم‌شناسی و کیفرشناسی است.مطالعه ی علل و معلول توسط جرم‌شناسی و بررسی و شناخت معلول از طرف کیفرشناسی صورت می‌گیرد.
علی رغم جهات تباین و تضادین دو علم شدیداً بهم نیازمندند. زیرا کیفر‌شناسی داده‌های لازم و ضروری را در رابطه با مجرم از جرم‌شناسی اخذ و جهت اصلاح وی مورد استفاده قرار می‌دهد.
از دیگر علوم وابسته و مرتبط با جرم‌شناسی می‌توان موارد زیر را نام برد:
زیست شناسی کیفری:علم بررسی جنبه‌های بیولوژیکی و ارثی در ارتکاب جرم است. در رابطه با اثرات سن، جنس، وضع سلامت که به شدت مورد بهره‌برداری علم جرم‌شناسی است.
روان‌شناسی کیفری: به مطالعه ساختمان روان و ظرفیت‌های اخلاقی و روانی، هوش، جنس، استعداد اجتماعی مرد می‌پردازد.
جامعه شناسی کیفری:علم بررسی اثرات محیط و عوامل آن بر بزهکار می‌پردازد.

فایل : 7 صفحه

فرمت : Word