مقاله کامل در مورد جمعیت و تنظیم خانواده

فصل1
جمعيت
جمعيت
تعريف : مجموعه اي از انسانها ، جانوران ، گياهان يا عناصر متمايز ديگري كه حداقل در يك صفت مشترك باشند . مثل جمعيت يك شهر ، يك كلاس ، يك گروه سني معين . در تعريفي ديگر به مجموعه اي از افرادي كه به يك گونه تعلق دارند و در مكان مشخصي زندگي مي كنند جمعيت گفته مي شود .
انواع جمعيت :
در مطالعات جمعيت شناسي جمعيت ها را به اشكال مختلف طبقه بندي مي نمايند كه موارد زير از آن جمله اند :
جمعيت مقيم يا قانوني (Dejure) : تمام كساني را شامل مي شود كه تابعيت كشوري را دارند و يا اهل منطقه اي هستند صرف نظر از اينكه هنگام سر شماري در محل حضور داشته باشند و يا حضور نداشته باشند .
جمعيت واقعي يا حاضر (Defacto) : كساني را شامل مي شود كه در هنگام سرشماري در محل حضور داشته باشند و مورد شمارش قرار بگيرند .
جمعيت اصلي : جمعيت كل جامعه يا كشور را جمعيت اصلي مي نامند .
جمعيت محدود يا فرعي : جمعيت بخشهاي كوچكي از كل را جمعيت فرعي مي نامند كه نسبت به جمعيت كل جامعه يا كشور كوچكتر و محدودترند .
جمعيت باز : جمعيتي است كه در افزايش يا كاهش آن ، علاوه بر مواليد و مرگ و مير ، مهاجرت (درون كوچي و برون كوچي) نيز تأثير دارد .
جمعيت بسته : جمعيتي است كه در افزايش يا كاهش آن مهاجرت نقشي ندارد و تغييرات آن فقط از اختلاف زاد و ولد و مرگ و مير ناشي مي شود .
جمعيت طبيعي (بدوي) : جمعيتي است كه در اختيار قوانين طبيعت قرار دارد و قادر به مبارزه با مرگ و حيات نيست .
جمعيت ثابت : جمعيت بسته اي است كه براي مدت طولاني در معرض ميزانهاي ثابت تولد و مرگ قرار گيرد و ميزان افزايش ساليانه اين جمعيت به سوي مقدار ثابتي ميل كند .
جمعيت متوقف : جمعيت ثابتي است كه در آن ميزان افزايش طبيعي صفر باشد.
جمعيت متعادل (متوازن) : جمعيتي است كه در لحظه اي معين از زمان داراي حجم ثابت و ميزانهاي مواليد و مرگ و همچنين ميزان مهاجرتهاي درون كوچي و برون كوچي برابر باشد . اين جمعيت را نبايد با جمعيت ثابت اشتباه كرد چرا كه در جمعيت متعادل اين وضعيت موقتاً چنين است .
جمعيت متناسب (مطلوب) : جمعيتي است كه حجم مناسب براي تحقق و حفظ برخي از هدفهاي مشخص و مورد قبول اجتماعي را داشته باشد .
تراكم جمعيت :
تعداد افرادي كه در زمان خاص در واحد خاصي از سطح ( مثلاً كيلومتر مربع)‌ زندگي مي كنند تراكم جمعيت انسانهاي آن منطقه را تشكيل مي دهند .
جمعيت شناسي
واژه جمعيت شناسي و يا Demography مركب از دو كلمه يوناني Demos به معني مردم و جمعيت و گرافوس graphos به معني شناسايي ، توصيف به نگارش و شناخت است . چنانچه گاهي به دموگرافي جمعيت نگاري نيز گفته مي شود .
جمعيت شناسي مطالعه آماري جمعيت هاي در حال تغيير انساني است علمي است كه پديده هاي جمعيتي را با دو روش علمي مورد مطالعه قرار مي دهد . و موضوع مطالعه آن اطلاع و آگاهي بر جمعيت ها ، بررسي و شناخت نكات عمومي و بررسي چگونگي تغييرات و نوسانات كمي و كيفي آنهاست . بعبارت ديگر علمي است كه باعث شناخت و مطالعه جمعيت و كليه تغييرات آن چه از نظر تعداد ، جنس ، سن ، فرهنگ ، آداب و رسوم ، اقتصاد و . . . مي باشد . همچنين جمعيت شناسي حركات دراز مدت جمعيت را مورد مطالعه قرار مي دهد و علل اين حركت را تبيين مي‌كند . در حال حاضر جمعيت شناسي به دو شاخه بزرگ و مهم يعني جمعيت شناسي كمي ( جمعيت شناسي آماري ) و جمعيت شناسي كيفي تقسيم مي گردد .
هدف از جمعيت شناسي كمي مطالعه تركيب و حركات جمعيت در زمان و مكان معين و جستجوي علل اين حركات مي باشد . حال آنكه در جمعيت شناسي كيفي مطالعه خصوصيات و ويژگيهاي كيفي انسانها مورد نظر است كه ساختمان حركات جمعيت را بيشتر از نقطه نظر بيولوژيكي و وراثت و تأثيراتي كه محيط اجتماعي و جغرافيايي در اين جمعيت ها مي گذارد مورد بررسي قرار مي‌‌دهد .
در جمعيت شناسي به سه نوع پديده آشكار زندگي توجه مي شود :
1ـ تغيير در تعداد جمعيت
2ـ تركيب سني و جنسي جمعيت
3ـ توزيع جغرافيايي جمعيت
اين پديده ها ماحصل پنج فرآيند جمعيتي است كه عبارتند از :
1ـ باروري 2ـ ميرايي 3ـ زناشويي 4ـ مهاجرت 5ـ حركات اجتماعي
چرخه جمعيت شناسي
رشد جمعيت در هر جامعه اي يك چرخه جمعيت شناختي 5 مرحله اي را طي مي‌كند .
شكل(1-1) :مراحل تحول جمعيتي
مرحله 1ـ در اين مرحله ميزان تولد و ميزان ميرايي جمعيت زياد است و چون اين دو پديده اثر يكديگر را خنثي مي كنند تعداد جمعيت تقريباً ثابت مي ماند .
مرحله 2ـ در اين مرحله بعلت بهبود وضعيت اقتصادي ميزان ميرايي رو به كاهش مي رود در حاليكه ميزان تولد تغيير نمي كند . در دوران كنوني علت افزايش مواليد در كشورهاي جنوب آسيا و آفريقا را بيشتر بهبود شرايط بهداشت مادر و كوتاه شدن دوره شير دادن كودك از پستان مادر منسوب مي توان كرد .
مرحله 3ـ در اين مرحله ميزان مرگ همچنان كاهش مي يابد و ميزان تولد هم رو به كاهش مي‌گذارد و در همين حال تعداد جمعيت همچنان افزايش مي يابد . به نظر مي‌آيد كه هم اكنون جمعيت ايران در اين مرحله از چرخه جمعيت شناسي است . در بعضي از كشورهاي رو به پيشرفت نيز مانند چين و مالزي ميزان مواليد به سرعت كاهش يافته است .

فایل : 236 صفحه

فرمت : Word