مقاله کامل جرم شناسی نقش مادری در زنان شاغل و برآیند آن در بزه کاری فرزندان

جرم شناسی نقش مادری در زنان شاغل و برآیند آن در بزه کاری فرزندان
چکیده
مادری نقشی است که هنوز هم چیستی آن چندان شناخته شده نیست. همه انسان ها کمابیش از برآیندهای شخصیتی مادران خاود ا ارمی پذیرند. دانش جرم شناسی، به بررسی اثر این نقش در بزه کاری های فرزندان می پردازد. زنان شاغل در پیوندبا بزه کاری های کنونی و آتی فرزندان خود مورد توجه قرار دارند. حق گزینش شغل دلخواه، حقی جهانی است که گذشته از سامانه جهانی حقوق بشر، در قانوناساسی جمهوری اسلامی ایران نیز پیش بینی شده است. کاربست این حق از چشم انداز دانش جرم شناسی، پیامدهای گوناگونی را بههمراه دارد. از یک سو گسست میان مادران و فرزندان و ناتوانی آنان در شکل دادن فرآیند به سامان جامعه پذیری، زمینه ارتکاب بزه کاری و دیگر ناسازمندی های اجتماعی را در فرزندان به وجود می آورد و از دیگر سو، افزونی دانستنی های روزآمد مادران شاغل از راه پیوند باسرچشمه های جهانی اطلاعات، به باروری نهاد خانواده و فرآیند جامعه پذیری یاد شده، یاری مای رساند. نوشتار پایش رو که با روش توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از رویکرد مطالعات میان رشته ای نگاشته شده، می کوشد تابا آسیب شناسی ایفای نقش مادری، اثر آن را در بزه کاری فرزندان مورد بررسی قرار دهد.
واژگان کلیدی: اشتغال زنان، پیشگیری از جرم،بزه کاری فرزندان
1.مقدمه
بزهکاری در هر یک از قلمروهای زندگی انسانی امری طبیعی است. اما آنچه از دستاندرکاران سامانه‌های مدیریتی خرد و کلان کشور انتظار میرود، کوشش در راه کاستن از پیامدهای
بزهکاری و نیز پیشگیری از رویداد آن است. دستیابی به این هدف نیز مستلزم آگاهی از روابط پیچیده محیطی و عوامل خطرآفرینی است که میتوانند به ارتکاب جرم بیانجامند. به عبارت دیگر، در هنگام برنامه ریزی کنشهای نظام عدالت کیفری در برابر پدیده‌های گوناگون بزهکاری و آسیبهای اجتماعی باید در نظر داشت که همه انسانها در طول زندگی خود در ارتکاب رفتارهای جامعهستیزانه مشارکت دارند. (Piquero,2016) از همینرو، پیشبینی مناسبترین و کارآمدترین پاسخها در برابر بزهکاری در شمار رسالتهای بنیادین نظامهای عدالت کیفری است.
مادری، مفهومی است که در کنار جنبه های عاطفی و احساسی، از چشم انداز جامعه شناختی و جرم شناختی و دیدگاه کارکردگرایی نیز دارای اهمیت است. همه انسان ها، همواره از منش و رفتار مادران خود، دست کم تا سنین معینی اثر می پذیرند و شیوه و برآمدهای جامعه پذیریشان گاه بازتابی از رویکردها و اندیشه های مادران آنهاست.
حق گزینش شغل و پیشه دلخواه یکی از حقوق بنیادین شهروندان تلقی می شود که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز از آن یاد شده است. به دنبال روندهای اساسی سازی و بشر گرایی حقوق کیفری و همگام با دگرگونی های بنیادین معرفت شناختی در سرتاسر جهان، زنان نیز به عنوان اعضای مهم و انکارناپذیر جوامع انسانی، از کنش گری های روزافزونی در عرصه اجتماع برخوردار شده اند و نقش اجتماعی آنان روز به روز پررنگ تر می شود.
زنان در سرتاسر در مقایسه با مردان در موقعیتی فرودست قرار داشتهاند. تردیدی نیست که زنان در این اواخر، پس از مبارزات فراوان در جهت نهادینه سازی حقوق اجتماعی و شهروندی خود، امکانات جدیدی را به دست آورده اند. اما به باور ما،برخی از این تغییر نقش ها، آسیب هایی را
برای آنان، خانواده ها و به طور کلی، پیکره اجتماع به بار می آورد و هر گونه کوشش در راه مبارزه با آنها، به بهبود کارکرد نهادهای پیش گفته می انجامد .
در این میان، روی آوری هر چه بیشتر آنان به سوی به دست آوردن درآمد و موقعیتهای شغلی و اقتصادی، بدون چالش هم نبوده است و دست کم از چشم انداز فرصت های بزه کاری برای فرزندان دارای اهمیت تلقی می شود.
مقایسه این فرصت ها در فرزندان زنان شاغل و خانه دار، نشان گر پاره ای آسیب های اجتماعی در میان خانواده های دارای زنان شاغل است و فرصت های مناسبی را برای دست اندرکاران پشتیبانی از نهاد خانواده مانند مددکاران اجتماعی،جامعه شناسان، جرمشناسان و حقوقدانان فراهم می آورد تا با ریشه کنسازی بزه کاری و یا دست کم مقاوم سازی خانواده ها در برابر آن، از یک سو حق طبیعی زنان در دست یابی به موقعیت های شغلی پاس داشته شود و از دیگر سو کژکارکردهایجرم شناختی آن و پیامدهای ان درباره فرزندان تا بیشترین میزان ممکن از میان برداشته شود.
اگرچه کودکان در طول تاریخ و غالبا توسط خانواده های خود قربانی شده اند(کاستلز، 1385) اما گاه قربانی شدن آنان به صورت کوتاهی های ارادی یا غیرارادی پدر و مادر در انتقال مفاهیمی چون «بهشهروندی» و یا پاس داشت ارز های اجتماعی بوده و از این دیدگاه، بزه کاری آنان در پیوند با شکلی از بزه دیدگیشان قرار دارد. باید به یاد داشت که برخی از افرادی که در فرآیند کیفری شرکت میکنند مانند کودکان، ممکن است مشکلات یا شرایطی را داشته باشند که توجه ویژهای را از سوی دادستانان ایجاب کند.(حسانی، 1396) بدیهیست که به طریق اولی، انجام این رویکرد حمایتی در نهاد خانواده و از سوی مادران نیز ضرورت دارد.
نوشتار پیش رو بر آن است تا با بهره گیری از روتحلیلی و توصیفی و با کاربرد مطالعات میان رشته ای، پس از واکاوی فشرده پایگاه اجتماعی مادران شاغل، چالش ها و نیز آ ار این موقعیت آنها را بر بزه کاری فرزندان بررسی نماید.
2.اشتغال زنان
همانگونه که پیشتر نیز گفته شد، زنان در طول تاریخ و در مقایسه با مردان در موقعیتی فرودست قرار داشتهاند. حتی در روزگار ما نیزبرای نمونه در نهادهای تظام عدالت کیفری، این نابرابری دیده میشود. با این وجود، در سالیان گذشته، با پیدایش دگرگونیهایی در بافتارهای زندگی اجتماعی و ورود اندیشه های انسانی و نوین، اشتغال زنان نیز نسبت به پیش از آن با دگردیسی هایی روبرو شده است. به دلیل تازگی این پدیده به ویژه در کشوری مانند ایران، لازم است تا دولت کارکرد پشتیبان مدار خود را انجام دهد.
3.زنان شاغل و بزه کاری فرزندان
در این گفتار در آغاز، پیوند میان زنان شاغل و مفهوم جامعه پذیری فرزندان و آن گاه چالش های آنان در برابر بزه کاری های کودکانشان بررسی می شود.
3-1.زنان شاغل و جامعه پذیری فرزندان
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مقدمه خود، بیان داشته است:« خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است.» یکی از جلوه های این رشد و تعالی، پردازالگویی مناسب و پذیرفتنی برای بروز رفتارهای اجتماعی در راستایالگوهای پذیریافته در جامعه و یا دست کم به چالش نکشاندن آنهاست.
جامعه پذیری فرآیندی است که در آن، هنجارهای لازم بر زندگی در جامعه و میان کنش با دیگر شهروندان به فرد
آموخته می شود. تردیدی نیست که در جه هم نوایی و سازگاری فرد با هنجارهای پذیرفته شده، به شیوه جامعه پذیری آنان نیز بستگی دارد. از نظر تالکوت پارسونز، دو کارکرد اصلی خانواده عبارت است از اجتماعی شدن اولیه و و تثبیت شخصیت.
اجتماعی شدن اولیه فرآیندی است که کودکان هنجارهای فرهنگی جامعه ای را می آموزند که در آن به دنیا آمده اند. (گیدنز، 1393) همان گونه که در این مقاله نیز بیان شده است، حضور پر رنگ تر زنان شاغل در پهنه اجتماع نسبت به زنان خانه دار، آگاهی آنان را از هنجارهای رایج در جامعه و نیز چگونگی انتقال آن به فرزندان بیشتر می کند.
پرسش مهمی که در این جا مطرح می شود، تأ یر اشتغال زنان بر کامیابی یا ناکامی آنان و یا دیگر جامعه پذیرسازان جایگزین آنها در فرآیندهای جامعه پذیر سازی کودکان است. به طور خلاصه در این باره دو پاسخ به ذهن می رسد.
از دیدگاه هواخواهان پررنگ سازی حضور زنان در اجتماع و حقوق اجتماعی و سیاسی آنان، گسترو بیشینه سازی نقشآفرینی اجتماعی زنان، این فرصت را برای آنان فراهم می آورد که دانسته های خود را روزآمد سازند و از آنها در جهت بهبود جنبه های گوناگون زندگی خود و دیگران و از جمله کودکانشان بهره گیرند. منابع اطلاعاتی موجود در جامعه بیرون از خانه، زنان شاغل را توانا می سازد تا با آگاهی از چالش های فراروی زندگی خود، خانواده و فرزندانشان، بهترین شیوه های پاسخ دهی به آنها را در هر مورد بیابند.
اما از سوی دیگر،دیدگاهی جرم شناختی نیز که البته شاید در زمان کنونی، چهره ای سنتی دارد، نسبت به اشتغال بیرونی زنان بدبین است و آن را سبب کم رنگ شدن نقش مادری در خانواده و پیدایی گسست میان مادران و
فرزندانشان می داند. این باور به ویژه نسبت به مادران و فرزندان وابسته به جوامع سنتی رایج است.
3-2-. زنان شاغل و بزه کاری فرزندان
زنان شاغل به دلیل پیوند با محیط کار خود ممکن است با پیامدهایی ناگوار از دیدگاه چگونگی ساماندهی روابط با فرزندان خود مواجه شوند. در واقع، اشتغال زنان در برخی مشاغل مکن است به پیدایش پدیده شکاف نسلی و یا فاصله میان فرزندان و والدین دامن بزند.
با این وجود باید دانست که یکی از توانمندی های مادران شاغل در هنگام رویارویی با بزه کاری های فرزندان، امکانبهره گیری از هم فکری ها و تجربیات پیشینی دیگر همکاران و کارمندان در موارد مشابه است. این امکان بر حسب مشاغل گوناگون متفاوت است، اما ویژگی مشترک در همه آنها، سودمندی وظرفیت سازندهمحیط کار برای یاریرسانی به نهادخانواده در جهت چیرگی بر بزه کاری های فرزندان است. همچنین در برخی از مشاغل دورههای دانشافزایی و توانمندسازی کارکنان نیز اجرا میشود. درونمایه این دورهها میتواند آموزمهارتلازم برای مقابله با اقدامات جامعهستیزانه و یابزهکاریهای کودکان به مادران آنها باشد.
بر پایه آموزه‌های جرمشناسی رشد میتوان یک روحیه جامعهستیزانه را در کودکان بزهکار تشخیص داد. این روحیه ضداجتماعی عام در میان اطفال و نوجوانان تکرارکننده جرم، غالباً توأم با عدم تربیت کافی، شرایط خانوادگی ضعیف و محروم و انحراف یا مجرمیت والدین است.(نجفی ابرندآبادی،1393) تردیدی وجود ندارد که اثرگذاری پیامدهای منفی ناشی از عدم انجام کارکردهای والدین در خانواده که ممکن است از میان دیگر عوامل، از اشتغال آنان نیز پدید آید، بر بزهکاریهای فرزندان و حتی پیدایش
مفهوم پایداری بزهکاری در آنان به گونهای است که در واقع باید بزهکاریهای این کودکان را برآیند شرایط نامساعد خانوادگی آنان دانست.
4.جایگاه زنان شاغل در برنامه های پیشگیری از بزه کاری فرزندان
امروزه جرمشناسی پیشگیری پس از دههها پژوهش و کاربرد نظریه در عمل، از ادبیاتی بارور و شکوفا برخوردار شده است. در بسیاری زمینهها به دلیل ویژگیهای ساختاری و محیطی، در پیشگرفتن پاسخهای کنشی به بزهکاری به جای اتکا به واکنش در برابر آنها برتری دارد.
به طور کلی، کاربست برنامه های پیشگیری از بزه کاری بر این ویژگی استوارند که راهبردهای آنها نیازمند زمانی کمابیش طولانی است تا در باور و نیز کارکردهای کنش گران آنها نهادینه شود. تردیدی نیست که در مورد کودکان و نوجوانان نسبت به شهروندان بزرگ سال، این زمان بیشتر هم می شود. زیرا تا پیش از اثرپذیری آنها از بازخوردهای برنامه های پیشگیری از بزه کاری، جهان آنان به آموزه های دریافتی از سوی پدر و مادرشان محدود است و بنابراین، پایدارسازی راهبردهای برگرفته از برنامه های پییشگیری از بزه کاری، کمابیش زمانی طولانی تر را می طلبد. روشن است که اشتغال زنان در بیرون از خانه، خود متغیری تعیین کننده است که در شکل و زمان پایداری میل به بزه کاری در فرزند، نقشی مهم دارد.
یکی از مفاهیم مهم و اثرگذاری که در جرمشناسی پیشگیری و به منظور نمایش پاسخهای کنشی دربرابر بزهکاریهای فرزندان وجود دارد، بهرهگیری از رویکرد پیشگیری زودرس است.این رویکرد، به دلیل کمبودهایی که در فرآیند رشد و پرورش کودکان به وجود آمده و ممکن است بزهکاری های آتی را از سوی آنان به دنبال آورد، در روند یاد شده دخالت
نموده و تلاش می کند تا با ارائه الگوهای مناسب کنشگری اجتماعی در جامعه مدنی، ارتکاب بزه و ناسازمندی های اجتماعی را از سوی آنان بکاهد و یا این گرایش ها را نابود کند.
به طور کلی، در پیاده سازی راهبردهای پیشگیری پیش رس، نقش آفرینی مادران کودکان هدف دارای اهمیت بسیاری است. از یک سو در مواردی، کوتاهی و یا کارکردهای وارون آنهاست که به به ناسازمندی این کودکان و ارتکاب رفتاره‌های نابهنجار و یا پر خطر از سوی آنان می انجامد و از دیگر سو، این مادران می توانند با داشتن احساس وظیفه و درک مسئولیت بنیادین خود در تربیت شایسته نسل فردا و پوشاندن کوتاهی های پیشینی خود، در دیگر جنبه های زندگی نیز به کامیابی برسند.
اهمیت دیگر کنشگری مادران در پیشگیریهای زودرس از بزه کاری فرزندان در این است که به دلیل وجود یک رابطه کمابیش احساسی و عاطفی میان مادر و فرزند در این دوره، مادران بسیار بیشتر از نهادهایی مانند مددکاران اجتماعی و دیگر کارگزاران سامانه عدالت کیفری می توانند به روی آوری فرزندان به سوی سازگاری با هنجارهای اجتماعی یاری رسانند.
اهمیت باور پیشین تا آنجاست که حتی در مواردی که طفل بزه کار یا ناسازمند زیر پوشش برنامه های اصلاحی و تربیتی است، در صورت نبود همراهی و همدلی مادر او با دیگر کارگزاران یاد شده، احتمال ناکامی تلاهای انجام یافته بسیار بالا می رود.
در موضوع این نوشتار، بررسی نقش مادران شاغل به کار در بزه کاری فرزندان آنها نیز دارای اهمیت بسیار است. نخستینپرسش در هنگام چینش راهبردهای پیشگیری پیشرس،
بررسی پیامدهای اشتغال زنان در فرآیندهای این شکل از پیشگیری است.
اگر جرم شناس و یا آسیب شناس اجتماعی به این باورمندی برسد که پیش رسی بزه کاری و یا ناسازمندی، در اثر کاستی های تربیتی و پرورشی برآمده از اشتغال مادران این کودکان به وجود آمده است، در این صورت، پیاده سازی شایسته راهبردهای پیشگیری زودرس نیازمند بازنگری در نقش آفرینی های این مادران است. در اینجاست که برگزاری نشست های توجیهی برای این مادران ضروری است تا رسالت فراموشده خود را بازیابند.
5.بزه کاری زنان شاغل و تأثیر آن بر فرزندان
مادران شاغل گاه خود به طور مستقیم سبب بزه کاری کودک می شوند. به بیان دیگر، اشتغال مادران به برخی مشاغل،فرصت های بزه کارانه ای را برای آنان فراهم می کند که در صورت عدم اشتغال، امکان روی ندادن آن بزه ها بسیار محتمل و امکان پذیر بود.
برای نمونه، زنانی که متناسب با نوع شغل خود با بزه کاری های مالی_ آن هم در سطوح گوناگون پیوند می یابند،امکان دارد که در پرورشارزشی بنیادین در کودکان مانند ارزاحترام به مالکیت دیگران دچار ناکامی شوند. گاه الگوبرداری کودک از چنین رفتارهای بزه کارانه مادر، به صورت تدریجی او را از یک سرقت ساده به بزه کاری های کلان می کشاند.
به طور کلی به نظر می رسد که زنان خانه دار و یا آنانی که از آزادی رفت و آمد و فعالیت های اجتماعی کمتری در مقایسه با مادرانشاغل برخوردارند، امکان کمتری برای انتقال و آموزارادی یا غیر ارادی هنجارهای بزه کارانه بیرونی به کودکان خود دارند.
اما این باور هنگامی رنگ می بازد که مشاهده می شود بسته به سطح تحصیلات، امکانات و فرهنگ، زنان خانه دار با بهره گیری از ابزارهایی جهان شمول مانند رسانه های جمعی و به ویژه رسانههای مجازی، به سادگی کنشهای بزه کارانه را آموخته و آن را در فرآیندی بدون چالش به کودکان خود انتقال می دهند. از همین رو، نمی توان به سادگی پیش داوری کرد و زنان خانه دار را به دلیل یگانه امکان برقراری ارتباط بیشتر با فرزندان، دارای ظرفیت های جرم شناختی بیشتری برای رویارویی با بزه کاری آنان دانست.
6.نتیجهگیری
گزینش شغل و پیشه دلخواه یکی از حقوق مسلم و طبیعی شهروندان است و امروزه به دنبال رسمیت یافتن و شناسایی حق بر متفاوت بودن، بیش از پیش قابل توجیه است. دانش جرم شناسی که رسالت علت شناسی بزه کاری را بر دومی کشد، برآمدهای به کارگیری این حقوق را نیز بررسی می کند تا بتوان با ریشه کن سازی و یا دست کم کاهش روزافزون شمار و دامنه بزه کاری ها و آسیب های اجتماعی برآمده از کاربرد کژروانه این حقوق، برآیندهای سازنده آنها در راستای بهبود زندگی اجتماعی، توان مندتر نمود.
پس ازگذر از سده ها ستم ساختاری بر زنان و نابرابری های ناپسند تایخی، امروزه زنان به دنبال کوشش های خستگی ناپذیر خود، امکان حضور کنش گرانه و بسیار پررنگ تری را نسبت به دوران پیشین یافته اند. یکی از مهم ترین نمودهای این حضور روزافزون، نقش آفرینی آنان در فعالیت های اقتصادی و مشاغل مختلف است. این حضور آن گاه که در پیوند با رسالت فراگیر و جهانی مادران یعنی تربیت و پرورشنسل فردای جامعه مورد توجه قرار می گیرد، از چشم انداز دانش جرم شناسی مسائل نوینی را به میان می آورد که تلابرای چاره سازی در مورد آنها، نیازمند هم فکری و

فایل : 13 صفحه

فرمت : Word