مقاله کامل تاثیر دوگانگی تربیتی پدر و مادر بر افزایش اختلال بیش فعالی کودکان دوره اول ابتدایی مراجعه کننده به مرکز مشاوره آرامش شهر فسا

تاثیر دوگانگی تربیتی پدر و مادر بر افزایش اختلال بیش فعالی کودکان دوره اول ابتدایی مراجعه کننده به مرکز مشاوره آرامش شهر فسا
چکیده :
مقاله حاضر نقش دو گانگی تربیتیپدر و مادر بر ایجاد یا افزایش اختلال بیش فعالی کودکان دوره اول ابتدایی را بررسی می‌کند.نویسندگان می‌کوشند تا نقش تربیتی هریک از والدین در انتخاب روش تربیتی خود بر کودکان را بررسی کرده و در مورد اینکه همراهی نداشتن با شیوه تربیتی دیگری چه تاثیری می‌تواند بر وضعیت شناختی و روانی یک کودک و ایجاد یا افزایش بیش فعالی در او داشته باشد، پاسخی روشن دهند. نوع روش تربیتی والدین و همراهی آنها نقشی بسیار مؤثر در تربیت فرزندان و به خصوص کودکان دارای نقص توجه دارد نقشی که به نوعی در سرنوشت فرد و طبعا جامعه تاثیر می‌گذارد. بسیاری از معضلات اجتماعی و فرهنگی که امروزه با آن مواجهیم و عرصه را بر سلامت روانی جامعه تنگ کرده ریشه در مسائل تربیتی دارد و در عین حال یکی از ارکان تعلیم و تربیت خانواده همراهی و هم سویی والدین در شیوه تربیتی فرزند است. همراهی و هم سویی که در کودکان دارای نقص توجه خود را بیشتر نشان می‌دهد. این تحقیق به دنبال این موضوع است که مشخص کند همکاری و همراهی تربیتی والدین و دوگانگی تربیتی در فرزندان چه تاثیری بر درمان، کاهش یا افزایش عوارض بیش فعالی و نقص توجه در کودکان خواهد داشت.
کلید واژه: پدرو مادر، کودک، دوگانگی تربیتی، نقص توجه، بیش فعالی
مقدمه:
امروزه همه کارشناسان و مشاوران تربیتی بر این باورند که کودکان دوره اول ابتدایی) 6 تا 9 سال(به شدت از
رفتارها، قوانین، قراردادها و هنجارهای خانواده تاثیر می‌پذیرند. تاثیر پذیری که می‌تواند به نوبه خود بسیار سودمند و پیش برنده یا بازدارنده و ویرانگر باشد. سود و زیان این تاثیرپذیری بستگی به میزان اثرپذیری کودک از الگوهای رفتاری و تربیتی والدین و نزدیکی وضعیت موجود خانواده با یک وضعیت نرمال تربیتی، عاطفی، روانی، شناختی، تعاملی و… دارد. به گونه ای در بسیاری از موارد شیوه تربیتی یا رفتار صحیح و یا ناصحیح الگو گرفته از والدین تا مدتها در ذهن و رفتار کودک باقی می‌ماند.
به بیان ساده تر وقتی بستر خانواده پر از درگیری عاطفی، استرس و تنش است یا پدر و مادر دو شیوه تربیتی مختلف را در مورد یک کودک دنبال می‌کنند، کودک مخصوصا در خانواده‌های تک فرزند به یک سرگردانی چند وجهی گرفتار خواهد شد. که در بسیاری از موارد کودکان امروزی از این وضعیت برای فرار از امرو نهی‌های مداوم در محیط خود استفاده کرده و با آگاهی از این تنش برای فرار از این امرونهی‌ها به دیگری پناه می‌برد و از این تنش و دوگانگی به سود خود بهره می‌برد. از همین رو بسیاری از روانشناسان و مشاورین کودک معتقدند که ارائه یک الگوی تربیتی هماهنگ، هرچند غلط و نامتعارف، بسیار بهتر از ارائه چند الگو و شیوه تربیتی متفاوت توسط والدین بوده و یقینا آسیب کمتری ایجاد خواهد کرد.
متاسفانه با ماشینی شدن زندگی، شاغل شدن والدین، نفوذ فضای مجازی به زندگی خانوادگی و به تبع آن مشکلات و اختلاف نظرهای بی شماربین پدرها و مادرها، تربیت فرزندان به شدت تحت تاثیر این کشمکش‌ها قرار گرفته و نتایج خلاف تصوری به دست می‌آید.
نتایجی که انواع اختلالات رفتاری و یادگیری در کودکان و نوجوانان گوشه کوچکی از آن است. امید است با توجه به سرعت شیوع این وضعیت که آمار بالای طلاق، شاهدی بر سرعت این موج ویرانگر و مانع بزرگی در تربیت درست کودکان است، محققان و اساتید گرامی این موضوع را بیشتر مد نظر قرار داده و به آن بپردازند.
بیان مساله:
یکی از ارکان تشکیل جامعه، خانواده است که در آن تمام نیازهای روحی و روانی و مادی افراد برآورده می‌شود. هرگونه تغییر، اختلال یا دستکاری در نظام خانواده تاثیری مستقیم بر تربیت فرزندان خواهد داشت. تاثیراتی که ممکن است نه تنها باعث ایجاد اختلال در ذهن و رفتار و عملکرد کودک گردد بلکه ممکن است به طور کلی مسیر تربیت یک کودک را منحرف سازد.
انحراف در امور تربیتی کودکان همیشه موضوعی جذاب برای محققان بوده اما جذاب تر از آن، علل بروز این انحراف است. در برخی موارد این عوامل کاملا غیر ارادی و غیر قابل کنترل هستند مانند حوادث طبیعی که باعث از بین رفتن یکی از والدین می‌شود و در برخی موارد نیز کاملا ارادی و قابل کنترل هستند مانند عدم سازگاری والدین و حتی جدایی آنها. این عوامل زمانی آشکارتر می‌گردد که یک طرف ماجرا کودکی با مشکلات خاص مانند اختلال نقص توجه باشد و طرف دیگر ماجرا نیز والدینی با شیوه تربیتی خاص خود و مُصِر برپیشبرد آن شیوه بدون دخالت و یا مشورت طرف دیگر و یا حتی دیگران باشد.
تحقیق حاضر به دنبال بررسی همین عوامل ارادی و قابل کنترل بر وضعیت کودکان دارای تقص توجه و بیش فعالی می‌باشد. به بیانی ساده تر آیا کنترل و حتی کاهش اختلافات
والدین به خصوص در مورد تربیت فرزند می‌تواند باعث بهبود وضعیت کودک شود یا خیر؟
اهمیت وضرورت:
دوره اول و دوم ابتدایی را دوره طلایی (Golden time) می‌نامند واز دست دادن این دوران هزینه‌های گزاف اجتماعی و اقتصادی را بر دوش جامعه تحمیل می‌کند. لذا بی توجهی به این دوره و عدم رعایت اصول علوم تربیتی موجب ایجاد اختلال و به تبع آن در بسیاری از موارد از هم گسیختگی خانواده و به تبع آن جامعه خواهد شد. با توجه به نیاز مبرم کشور، تربیت نسلی خلاق، کارآفرین و مستقل در این زمینه، و مبتنی بر اصول علمی و اصل استقلال شخصیت بسیار حیاتی است. کودک بیشترین تاثیر را در این دوره طلایی از والدین می‌پذیرد بنابراین هرگونه اختلال در ارتباط بین والدین و فرزندان تاثیر مستقیمی بر بازده امور تربیتی خانواده خواهد گذاشت.
این اختلال در ارتباط زمانی خود را بیشتر نشان می‌دهد که کودک خود دچار یک یا چند اختلال مانند بیش فعالی همراه با نقص توجه نیز باشد. اکثر مراجعین به مراکز مشاوره در مورد کنُدی روند بهبود کودکان بیش فعالشان گلایه دارند و معمولا روند درمان یا کیفیت مشاوره دادن مشاوران را علت اصلی این کندی می‌دانند اما در بررسی اولیه هنگام تشکیل پرونده و در مرحله سبب شناسی مشخص می‌گردد که در بیشتر موارد خانواده دچار مشکلاتی مانند اختلاف پدر و مادر در اعمال شیوه‌های تربیتی خود و به عبارتی دوگانگی تربیتی بوده و یا هستند. و همان تنش‌ها و استرسها در محیط خانواده مهمترین عامل در روند کُند بهبودی در درمان و یا کاهش اثرات بیش فعالی و نقص توجه در کودکان می‌شود.
باید توجه داشت عدم پرداختن به چنین مسائلی در روند مشاوره یا درمان نقص توجه این گروه از کودکان، نتایج
کار را به شدت تحت تاثیر قرار خواهد داد یا به طور کلی مختل خواهد کرد. اهمیت موضوع جایی نمایان می‌شود که آینده تحصیلی، شغلی و روانی کودک به گذر درست و به موقع از این مرحله بستگی خواهد داشت.
سوال اصلی:
تاثیر دوگانگی تربیتی پدر و مادر بر افزایش اختلال بیش فعالی کودکان دوره اول ابتدایی
سوالات فرعی:
تربیت به چه معناست؟
دوگانگی تربیتی چیست؟ خانواده دو هسته ای چیست ؟
کودکان دارای نقص توجه چه کودکانی هستند؟
روش تحقیق: روش مطالعه موردی و کتابخانه ای
مفهوم تربیت:
واژه تربیت از “ربو” گرفته شده است و به معنای پرورش دادن، پروراندن، اوج گرفتن، افزودن و رشد ونمو دادن آمده است و عبارت است از پرورش و به فعلیت درآوردن استعدادهای درونی وشکوفا وبه ثمررسانیدن آنهاست.
تربیت مخصوص موجودات زنده است اعم ازنباتات، حیوانات و انسانها، تربیت باید با میل ورغبت با مساعد کرن شرایط حاصل گردد.
دوگانگی تربیتی :
دوگانگی تربیتی اصولا شامل موارد متعددی می‌گردد وکه مهمترین آن دوگانگی در شیوه تربیتی والدین می‌باشد و گاهی نیز خانوادهها به دلایل گوناگون مجبور میشوند فرزندان خود را صبحها قبل از رفتن به سرکار به دیگران مانند مادربزرگ و پدربزرگها بسپارند و عصرها به دنبالش بروند. به این ترتیب بار اصلی تربیت کودک بر شانه
دیگران میافتد.که تفاوت شیوه تربیتی این افراد با والدین نیز یکی دیگر از موارد دوگانگی تربیتی می‌باشد، اما نکته مهم آن است که در همه موارد، کودک در معرض دو شیوه تربیتی گوناگون و گاه متضاد قرار میگیرد.
در زمانهایی که کودک مراقبان متعددی دارد، مشکلهای رفتاری بیشتر پیش میآیند. به عنوان نمونه مادربزرگها سعی میکنند به نوه خود بیشتر محبت کنند و هرگز به او «نه» نمیگویند. آنها با باج دادن به کودک، باعث میشوند کودک رفتار بد خود را ادامه دهد. و کودک بدون هیچ قانون و مقرراتی، به منزل مادربزرگ میرود و دیگر از آنجا خارج نمیشود و حتی شب برای خواب هم با گریه و زاری میخواهد که آنجا بماند.
در اینجا، بهعنوان پدر و مادر باید به آنها بگوییم که چگونه با فرزند ما رفتار کنند و به آنها بفهمانیم که از چنین رفتاری خوشحال خواهیم شد. در این صورت کودک با روش تربیتی یکسان روبهرو میشود و بهتر میتوان او را تربیت کرد.
شروع بحث اصلی ما جایی است که در صورت عدم ورود روش تربیتی بیرونی پدر و مادر از دو شیوه تربیتی کاملا متفاوت استفاده می‌کنند. در برخی موارد نیز پس از مصاحبه بالینی با مراجعین، پیرامون کودکان دارای نقص توجه و درمرحلهسبب شناسی مشاهده شده که حتی پدر و مادر به علت اختلافات شخصی، خانوادگی و زناشویی کودک را وسیله قرار داده جهت انتقام از طرف مقابل از شیوه ی تربیتی مخالف او استفاده می‌کنند.
سرانجام اینکه این دوگانگی تربیتی در بچه‌های تکفرزندی میتواند نمود بیشتری داشته باشد. اما واضح است که بچه تک یا نوه تک از همه طرف توجه؛ حمایت و محبت زیادی میگیرد. دریافت بیحد و مرز عشق و محبت و علاقه و توجه،
میتواند تربیت کودک را مختل کند. بهعنوان نمونه اگر کودک بدون هیچدلیلی دایم پاداش و جایزه بگیرد، اثر بدی روی رفتارش میگذارد. گاهی اوقات، بزرگترها که میخواهند عشق و علاقه خود را به کودک نشان دهند، با دلیل و بیدلیل برای کودک هدیه میخرند. اما ما باید از آنها بخواهیم خریدن جایزه را برای مناسبتهای خاصی بگذارند وگرنه کودک همیشه طلبکار خواهد بود. برای چنین کودکانی راه تشویق بسته شده و نمیتوان از جایزه برای اصلاح رفتارهای بد آنها بهره برد.
(دکتر میترا حکیم شوشتری.مجله سبک زندگی، دوشنبه 31 تیر 1398)
-دارابی، بهزاد (1394، مهر 21) روزنامه اطلاعات ص 6
راهکار عملی
توجه بیش از حد والدین به برداشتهای شخصی از شیوه‌های متفاوت تربیتی و صحیح و کامل دانستن آن شیوه‌ها یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر شکل گیری دوگانگی تربیتی در رشد و پرورش کودک در محیط خانواده است. و هرچه والدین سالاری در میان خانواده‌ها رواج بیشتری داشته باشد، به همان نسبت اعمال نظر والدین در تحکم شیوه‌های تربیتی خاص هریک از والدین نیز بیشتر خواهد بود و در این میان باید بدانیم که تربیت فرزندان با توجه به اختلاف سلیقه والدین، تفاوتهای شخصیتی و شیوه‌های متفاوت تربیتی (که هریک از والدین با آن شیوه بزرگ شده اند) تاثیر بسیار زیادی بر روابط بین همسران و ایجاد اختلاف بین والدین در مسیر تربیت فرزندان دارد. اما این اختلافات هر قدر هم کوچک باشند باز از دو جهت به خانواده شما آسیب میرسانند. اول با ایجاد تنش بین شما و همسرتان از یک طرف و بعد با شکل گیری دوگانگی تربیتی در کودک و فاصله گرفتن فرزندتان از تربیت دلخواه پدر و مادر.
کودکی که همواره شاهد اختلافات پدر و مادر در اعمال شیوههای تربیتی باشد، از همان خردسالی یاد میگیرد کههریک از شیوه‌های تربیتی و برنامه‌های تربیتی والدین و یا به طور کلی قوانین خانه، لازم الاجرا نیست و پدر و مادر آنقدرها هم دقیقاً نمیدانند چه چیزی درست است و چه چیزی اشتباه. فرزندان در این وضعیت تربیتی، یا سردرگم میشوند و ساز خودشان را میزنند، یا یاغی میشوند و میآموزند که لازم نیست توجهی به حرفهای ضد و نقیض پدر و مادرشان داشته باشند و میتوانند باپیشبرد امور مورد علاقه خود و تداوم مخالفتها امپراتوری کوچک خود را بنا کنند. با تمام اینها، چطور میتوان از این اختلافات تربیتی عبور کرد و فرزند را خوب تربیت کرد؟ یکی از مهمترین راهکارهای عملی در اصلاح این وضعیت، اینست که وقتی یکی از شما فرزندتان را تنبیه یا جریمه میکند، طرف دیگر باید بداند که بههیچ وجه حق وتو ندارد و باید با همسرش در اجرای این قانون همسو باشد. طوری رفتار نکنید که فرزندتان فکر کند اگر از طرف یکی از والدین قانونی را شنید، میتواند با اصرار به والد دیگر آن را نقض کند. مقابل فرزندتان رفتار و روش تربیتی یکدیگر را نقد و نقض نکنید. درباره تربیت کودک هیچگاه نه جلوی او صحبت کنید و نه بحث کنید و یا از شیوههای تربیتی یکدیگر ایراد نگیرید.با همسرتان در خلوت درباره قوانین تربیتی، جنبههای مختلف هر قانون و نتیجه آن صحبت کنید و قبل از تغییر یک قانون حتماً با همسرتان درباره آن به تفاهم برسید. اگر همسرتان چیزی را به عنوان قانون برای فرزندتان تعیین کرده حتی در غیاب همسرتان هم به آن پایبند باشید و در هیچ شرایطی آن قانون را زیر پا نگذارید. مثلاً اگر پدر خوردن فست فود را ممنوع کرده، با پنهانی خوردن آن، سعی نکنید قانون را بیاعتبار کنید.
میتوانید به جای این کار یک روز را در ماه، به عنوان روز آزادباش معرفی کنید و با حضور همه اعضای خانواده فست فود بخورید.جلوی فرزندتان از همسرتان بدگویی نکنید و رفتارهای او را بیاعتبار ندانید. مثلا نگویید: «پدرت تو را هم مثل خودش بار آورده» و… همیشه به خود یادآوری کنید که یک تربیت هماهنگ و حتی اشتباه کمتر از یک تربیت درست، اما ناهماهنگ به کودک آسیب میرساند.
نتیجه:
شناخت و درک درست از شیوه‌های صحیح و مختلف تربیتی، یکی از اصول اساسی در تربیت کودکان از طرف والدین می‌باشد، و عدم آگاهی در این زمینه و یا اصرار بر اجرای شیوه تربیتی ناصحیح خود، مهمترین ضربه را به جریان تربیتی کودک وارد می‌آورد و در بسیاری از موارد صدمات جبران ناپذیری را به کودک وارد خواهد آورد.
متأسفانه با توجه به مراجعات مختلف در کودکان دچار اختلال در مرکز مشاوره، مشاهده می‌شود که عدم آگاهی کامل خانوادهها از نکات وراهکارهای تربیتی صحیح موجب میشود کودک از ابتدا با تربیت صحیح آشنا نشود وبه مرور رفتارهای نادرست در او نهادینه شود وزمانی که به سنین بزرگسالی میرسد در معرض بسیاری از آسیبهای اجتماعی قرار گرفته و با بروز رفتارهای ناهنجار، نسلی را قربانی کرده وجامعه را دستخوش آسیب کند. لذا تربیت کودک بیش از آنچه به نظر میرسد حائز اهمیت بوده وضرورت دارد والدین نسبت به آن بی تفاوت نباشند.
لازم به ذکر است که در مورد نحوه تربیت فرزندان باید مجموعه شاخص‌هایی که به هم متصل هستند و به هم ارتباط دارند را در کنار هم در نظر گرفت بر همین اساس اگر والدین در انتخاب شیوه‌های صحیح تربیتی با هم هم نظر بوده و به یک شیوه یکسان و همراه در تربیت کودک خود دست
یابند، و خود نیز الگوی رفتاری مطمئنی برای فرزند خویش باشند، به یقین فرزندان هم همان طور عمل خواهند کرد و از طرفی اگر پدر و مادر به شیوه‌های متفاوت تربیتی روی آورند، قطعا برفرزندان نتیجه مطلوبنمی گذارد.
باید خاطرنشان کرد که : در عین حال فضای خانواده‌ها نیز یکی از اصول تاثیر گذار بر تربیت صحیح فرزندان است و فضای سنتی در خانواده‌هایی که هنوز در برخی شهرها و روستاها به شیوه سنتی و قبیله ای زندگی می‌کنند، در تربیت فرزندان بسیار مؤثرتر است اما وقتی خانواده در بخشی از الگوها و شیوه‌های تربیتی خودش نگاهش به یک طرف باشد و عملش به جانب دیگر، این رویه فرزندان را دچار سردرگمی و دوگانگی می‌کند لذا آنها در فضای خانه با رفتارهای چندگانه مواجه می‌شوند و دیگر هرچه والدین می‌گویند اثر ندارد.
تعارض شخصیت یکی از پیامدهای اختلاف در شیوه متفاوت والدین درفرزند پروری استو مشکل اصلی والدین از زمانی ایجاد میشود که آنها درباره شیوه تربیتی کودکان اختلاف سلیقه پیدا میکنند. می‌توان تصور کرد کودک سردرگمی که در ایراد گرفتنهای پدر همزمان با حمایت مادر در آن واحد گیر افتاده، چنین کودکانی در زمان کوتاه در مقابل توصیههای پدر و مادر دچار تردید میشوند. یکی از روانشناسان کودک دراینباره میگوید: «وقتی والدین در شیوه تربیتی یکسان و یکدست عمل میکنند، کودک دچار تعارض و دوگانگی نمیشود و در هر موقعیتی میداند که این کار اشتباه است یا صحیح، مورد تأیید پدر و مادرش است یا نه اما دوگانگی در شیوه تربیتی، باعث تعارض و تضاد در شخصیت کودک میشود و در نتیجه او تکلیف خودش را در موقعیتهای مختلف نمیداند، بهعلاوه اینکه کودک از این تعارضی که درروش تربیتی وجود دارد، به نفع خودش استفاده

فایل : 12 صفحه

فرمت : Word