مقاله کامل ارتباط سلامت روانی با گرایش به رفتارهای پرخطر

/
گروه روانشناسی عمومی
موضوع :
ارتباط بین سلامت روانی با گرایش به رفتارهای پر خطر
تهیه و تنظیم :
نیلوفر صلح
استاد مربوطه :
آقای علیزاده
سال تحصیلی 92-93
چکیده
دف از پژوهش حاضر ارتباط بین سلامت روان با گرایش یه رفتار های پر خطر می باشد .جامعه آماری این پژوهش را دانشجویان دانشگاه ازاد در شهر اردبیل تشکیل داده که از بین آنها 40 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده است .نتایج حاکی از این مسئله است که پژوهش احتمال شكل گيري رفتارهاي پرخطر در رشته هاي تحصيلي هنر و غير هنر و همچنين جنسیت مورد بررسي قرار گرفت. نمونه پژوهش شامل 80 نفر دختران و پسران دانشجوی دانشکده هاي دانشگاه تهران با ميانگين سني 32/22 مي باشد. آزمون لون که برای همگینی واریانس انجام گرفت معنادار نبود.
کلمات کلیدی: سلامت روانی-رفتار پرخطر
مقدمه
رفتارهاي تهديد كننده سلامت يكي از مهم ترين چالش هاي بهداشتي و رواني اجتماعي است كه اكثر كشورهاي به نوعي با آن درگير هستند و مشكلات گسترده و شديدي را بر جوامع تحميل مي نمايند . عليرغم تلاش بسياري كه در دو دهه اخير در جهت افزايش آگاهي عمومي نسبت به آسيب و خطر رفتارهاي پرخطر صورت گرفته است ،‌همچنان با افزايش روز افزون اين رفتارها بويژه در ميان جوانان و نوجوانان روبروهستيم.( سليماني نيا،1384).با توجه به آسيب ها و خسارت هاي جبران ناپذيري كه هر يك از رفتارهاي پرخطر بدنبال دارند و از آنجايي كه اقدامات تغيير رفتار در سطح فردي و اجتماعي طولاني مدت و پرهزينه است به نظر مي رسد پيشگيري بهترين رويكرد براي كاهش رفتارهاي تهديد كننده سلامت در سطح جامعه باشد .از آنجايي كه اين مشلات بيش از همه جوانان و نوجوانان را درگير مي سازد به نظر مي رسد يكي از بهترين موقعيت ها براي ارائه مداخلات پيشگيرانه مدارس و دانشگاهها باشند ( رحيمي، 1386) اما به منظور برنامه ريزي دقيق واقع بينانه و اثر بخشي درباره كاهش و كنترل رفتارهاي پر خطر بسيار حائز اهميت است كه بتوان ضمن بدست آوردن آمار دقيق از اين رفتاره ، عوامل و افرادي كه د رمعرض خطر هستند را نيز شناسايي كنيم .دانشجويان معمولا دررده سني 24-18 سال قرار مي گيرند. بسياري از آنان بلافاصله پس از پايان دوره دبيرستان تحصيلات دانشگاهي را آغاز كرده اند بسياري نيز براي اولين بار از خانه ووالدين دور شده اند اين سبك زندگي سبب مي شود كه دانشجويان بر حسب ميزان سلامتي شان با انواعی از تجربه هاي جديد مواجه شوند واين درحالي است كه از الگوي مناسبي برخوردار نيستند.
در دانشگاهها دوره آموزش درباره پيشگيري از مصرف مواد و الكل برنامه هاي مربوط به اختلالات خوردن ، برنامه هايآگاهي از ايدز و مديريت استرس از برنامه های آموزشي دانشگاهها هستند كه به منظور افزايش سطح سلامت دانشجويان مورد
استفاده قرار ميگيرند. ( رديكان، 2004)تئوري هاي بسياري به منظور توصيف چگونگي اتخاذ رفتارهاي تضمین كننده و يا تهديد كننده سلامت توسط افراد ارائه شده اند و پژوهشگران زيادي اين تئوري ها را با شواهد تجربي و مستدل مورد آزمايش قرار داده اند اما هنوز نتوانستند به توافقي در اين زمينه دست يابند كه يك تئوري يا مدل مي تواند قوي تر از ساير تئوري ها جلوه نموده و رفتارهای سالم يا پرخطر در افراد را بهتر توجيه نمايد ( رينينگر 2005)در بررسي رفتارها پر خطر نيز ديدگاهها ومدل هاي زيادي به وجود آمده است . برخي نظريه هاي درتبيين اين گونه رفتارها، بر جنبه هایي ازخود شخص تمركز كرده اند ( بكر، 1974، روز نستاك و ديگران، 1990؛ استرچه و ديگران ،1997 ؛ كاپلان و همكاران برخي ديگر جنبه هايي از « محيط » را مورد تاكيد قرار داده اند ( راتر،‌1954، آخرن، 1980) تئوري هاي وجود دارد كه تركيب جنبه هايي از شخص ومحيط را در شكل گيري رفتارهاي پرخطر موثر مي دانند ( بندورا،1977)، جانيس و مان 1977 گيبونز و ديگران، 1998)عوامل شناختي ( مثل ادراك خطر) ، عوامل زيستي ( مثل تاثيرات هورموني )‌، عوامل شخصيتي ( مثل هيجان خواهي ) و عوامل و تاثيرات محيطي ( مثل والدين و گروه همسال) همه از مواردي است كه به منظور درك چگونگي و پيشگيري از رفتارهاي پرخطر و عواقب منفي آنها مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته اند برخي مدل ها نيز تعامل اين عوامل را مورد توجه قرار داده اند ( جسور،1992 ؛ آيروين ، 1993؛ و كالچمان، 2000)مهم ترين رويكردهاي پيشگيري وتبيين رفتارهاي پرخطر شامل 5 رويكرد مهم مي باشد كه عبارتند از : مدل باور سلامت ، تئوري تعارض، تئوري عمل مستدل ، الگوي خودكارآموزي و
مدل پيش نمونه / اشتياق ( سليماني نيا،1384) پژوهشگران بر اين بارورند كه حدود نيمي از مرگ هاي زود هنگام در ايالات متحده ناشي از رفتارهيا ناسالم فردي است ( گلانز، 1997) (رفتارهاي پرخطر شامل رفتارهاي ناايمن ، خشونت ، خودكشي ، مصرف سيگار، مصرف الكل، مصرف مواد، تغذيه نادرست و عدم فعاليت جسماني است.پيش زمينه ي ذهني چنين رفتارهايي معمولا در سالهاي اوليه نوجواني شكل مي گيرد كه قادرند سطح اسيب پذيري نسبت به بيماري هاي فرضي كه بعدها در زندگي بروز مي كند را تحت تاثير قرار دهند ( بگنير و اسكات، 2001).پيش از دهه نود پژوهش هاي گسترده اي درباره رفتارهاي پرخطر در بين دانشجويان صورت نپذيرفته است. تحقيق هاي انجام شده نيز عمدتا محدود به پرخاشگري جنسي و رابطه جنسي ناخواسته بوده است و اطلاعات كمي در حيطه مصرف الكل ، سيگار و استعمال ساير موارد موجود مي باشد ( اگلاس، 1997).نتايج پژوهش نشان ميد هند كه تركيبي از آموزش، تغيير در محيط افراد وايجاد اصلاحات و قوانين و ساير تمهيدات براي تغيير رفتارها و كاهش عوامل خطر در پيشگيري از رفتارهاي پرخطر سهم عمده اي دارند دانشگاهها و مکان هاي مناسبي براي ارائه برنامه هاي آموزشي به منظور ارتقاء‌سلامتي افراد بالغ هستند. از اين رو سنجش و ارزيابي رفتارهاي پرخطر اطلاعات ارزشمندي را درباره ميزان بروز اين رفتارها و اولويت آنها دراختيار ما قرار مي دهد.اين اطلاعات ما را قادر مي سازد تا آموزش را به سمت نيازها وچالش هاي روزمره دانشجويان پيش برده و تدوين و برنامه ريزي آموزشي را با نيازهاي ويژه اين گروه هماهنگ كنيم.(رديكان ويدگران ،2004)گسترش روز افزون ايدز نگراني متخصصين امر را درخصوص سلامت شخصي افراد افزايش داده است و منجر به شكل گيري انواع برنامه هاي آموزشي به منظور ترويج سبک زندگي سالم شده است. پيشگيري از رفتارهاي پرخطر همچون پيشگيري از بيماري نيازمند شناسايي علل و عوامل درگير در آن مي باشد.پژوهش
ها نشان دادهاست كه ارتقاء جوانان علاوه بر مزاياي بالقوه آنان در حوزه سلامت، يكي از روشهاي شناخته شده در راستاي پيشگيري از بروز رفتارهاي پرخطر نيز مي باشد دانشجويان به عنوان يكي از مهم ترين گروههاي هدف آموزش رفتاري، بخش عظيمي از جامعه امروز كشور را تشكيل ميدهند.به طوري كه نسبت جمعيتي اين گروه پتانسيل آسيب پذيري جامعه نسبت به آسيب هاي اجتماعي را بالا مي برد در ايران مانند بسياري از كشورهاي درحال توسعه هنوز مطالعه و تحقيق در حوزه سلامت و عوامل وابسته به آن در ابتداي مسير قرار دارد و نياز به پژوهش هاي گسترده و كاربردي در این زمینه به ويژه روي افراد وگروههايي كه در معرض خطر بالاتري قرار دارند كاملا احساس ميگردد.
طرح پژوهش
جامعه آماري نمونه و روش نمونه گيري:جامعه آماري اين پژوهش شامل دانشجويان دانشکده های دانشگاه تهران مي باشد كه براي هدف توصيفي نمونه مورد پژوهش به طور تصادفي از آن انتخاب شده اند اين نمونه دربرگيرنده ي دانشجويان دختر و پسري مي باشدكه در سال تحصيلي 93-92 دريكي از مقاطع كارشناسي دانشكده هنرهاي زيبا يا دانشكده هاي دانشگاه آزاد مشغول به تحصيل بوده اند نمونه مورد پژوهش به صورت خوشه اي يك مرحله اي از جامعه انتخاب شد. اين نمونه گيري زماني مورد استفاده است كه انتخاب نمونه بصورت مستقيم از اعضاي جامعه ممكن نيست .در اين نمونه گيري كلاس به عنوان واحد نمونه گيري انتخاب شده است.تعداد پرسشنامه پس از كنار گذاشتن پرسشنامه هاي معیوب وناقص به 80 رسيد.
روش و ابزار جمع آوري داده ها:كليه داده هاي پژوهش از طريق اجراي پرسشنامه بروي شركت كنندگان در مطالعه جمع آوري شد پرسشنامه مورد استفاده عبارت است از : پرسشننامه رفتارهاي پرخطر نوجوانان
پرسشنامه رفتارهای پر خطر نوجوانان سن شروع مصرف مواد مخدر و ميزان مصرف و ديدگاههاي شركت كنندگان را مي سنجد. اين مقياس شامل 15سوال است
كه شركت كننده بايد وضعيت خود را در هريك از آنها روي يك پيوستار 5 درجه اي از : كاملا موافقم ،‌موافقم ، بي نظر، مخالفم و كاملا مشخص نمايد.
روايي محتوايي اين پرسشنامه مورد تائيد دكتر شريفي قرار گرفته است.
ضريب آلفاي کرونباخ به وسيله SPSS، 482/0 بدست آمده است .
اين پرسشنامه روي 40 دانشجو اجرا شد و نتايج زير بدست آمده است.
بحث و نتيجه گيري
در اين پژوهش احتمال شكل گيري رفتارهاي پرخطر در رشته هاي تحصيلي هنر و غير هنر و همچنين جنسیت مورد بررسي قرار گرفت. نمونه پژوهش شامل 80 نفر دختران و پسران دانشجوی دانشکده هاي دانشگاه تهران با ميانگين سني 32/22 مي باشد. آزمون لون که برای همگینی واریانس انجام گرفت معنادار نبود.
آزمون T مستقل به روی این دو گروه نشان داد که تفاوت معناداری بین این دو گروه وجود دارد یعنی میزان رفتارهای پر خطر دانشجویان رشته هنر بالاتر از دانشجویان دیگر رشته ها می باشد همچنین آزمون T مستقل تفاوت معناداری بین دختران و پسران از لحاظ میزان رفتارهای پر خطر نشان نداد.
تحلیل واریانس دو راهه انجام شده برای بررسی رابطه جنسیت و رشته تحصیلی در رفتارهای پر خطر نشان داد که تنها عامل رشته معنادار شد و عامل جنسیت و تعامل آنها معنادار نشد.
محدوديت ها:
هر پژوهش با محدوديت هايي در مراحل مختلف روبه رو شده است واين پژوهش نيز از اين اصل جدا نيست:
*يكي از مهم ترين محدوديت هاي مطالعه ، ويژگي اجتماعي و فرهنگي جامعه و ملاحظاتي است كه ايجاب مي كند افراد در بسياري ازموارد به ويژه در زمينه هايي مثل رفتارهاي پرخطر محافظه كار باشند و بخواهند خود و يا خانواده ي خود را
خوب نشان دهند اين امر به ويژه در مورد پژوهش حاضر چون در دانشگاهها اجرا شده است صادق مي باشد بنابراين اين احتمال وجود دارد كه با وجود وانمود سازي مثبت شيوع رفتارهاي پرخطر در نمونه مورد مطالعه كمتر از حد واقعي آن تخمين زده شده باشد.
* از آنجايي كه مطالعه حاضر تنها جامعه دانشجويان را دربرگرفته ، آن دسته از جوانان را كه در دانشگاه حضور ندارند را پوشش نمي دهد علاوه بر آن به علت تعداد كم نمونه اين پژوهش قابليت تعميم پذيري ندارد.
پيشنهادها:
در تبيين رفتاري پرخطر جوانان، فعاليت هاي گسترده اي در جهت رابطه با عوامل روانشناختي، عوامل محيطي اجتماعي و فردي قابل انجام است لذا به منظور افزايش دقت كارآمدي برنامه هاي پيش گيرانه ،‌توصيه مي شود در پژوهش های آتي اين متغيرها را شناسايي و بررسي كرده و روابط ساختاري آنها با يكديگر در پيش بيني رفتارهاي پرخطر مورد مطالعه قرار گيرد.
پيشنهاد مي شود درتحقيقات بعدي با بكار گيري از روشهاي آماري پيشرفته از جمله مدل يابي ساختاري در تحليل داده های حاصل از پژوهش مي توان به شناسايي متغيرهاي زمينه اي و واسطه اي پرداخت و در نهايت به مدلي دست يافت كه به خوبي بتواند روابط ميان متغيرها را نمايش دهد.
به منظور افزايش تعميم پذيري توصيه می شود كه اين تحقيق در حجم بزرگتري مانند كل جمعيت هاي كلي مناطق انجام شود.

فایل : 9 صفحه

فرمت : Word