مقاله کامل اثر هشت هفته تمرین ورزشی تناوبی بر شاخصهای استرس اکسیداتیو زنان با زایمان زودرس پس از جراحی گرافت عروق کرونری

اثر هشت هفته تمرین ورزشی تناوبی بر شاخصهای استرس اکسیداتیو زنان با زایمان زودرس پس از جراحی گرافت عروق کرونری: کارآزمایی بالینی تصادفی شده
مقدمه: استرس اکسیداتیو، یکی از شاخص‌هایی است که در طی زایمان زودرس و همچنین بیماری‌های قلبی-عروقی تغییر می‌یابد. عوامل متعددی بر این شاخص مؤثر هستند، از این رو مطالعه حاضر با هدف بررسی 8 هفته تمرین ورزشی تناوبیبر شاخص‌های استرس اکسیداتیو زنان با زایمان زودرس پس از جراحی گرافت عروق کرونری(CABG)انجام شد.
روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی در سال 1398 بر روی 21 زن با زایمان زودرس دارای سابقه جراحی گرافت عروق کرونر در دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. پس از تخصیص تصادفی، از نمونه‌ها خون گرفته شد و سپس گروه مداخله 24 جلسه تمرین ورزشی تناوبیرا انجام دادند و گروه کنترل زندگی عادی خود را می‌گذراندند. قبل و بعد از مداخله سطوح 8-هیدروکسی 2-دی اکسی گوانوزین سرمی و 8-هیدروکسی 2-دی اکسی گوانوزین ادراری اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار آماریSPSS (نسخه 19(و آزمون‌های آماری شاپیروویلک، تی دانشجویی و تی مستقل انجام شد. میزانpکمتر از 05/0 معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها: اثر برنامه تمرینات ورزشی تناوبیدر گروه مداخله موجب ایجاد اختلافات معنادار نسبت به قبل از ورزش در غلظت 8-هیدروکسی 2-دی اکسی گوانوزین سرمی (003/0(p = و ادراری (003/0(p = شد. همچنین اختلاف آماری بین گروهی متغیرهایی همچون وزن (048/0(p =، شاخص توده بدنی (004/0(p =، درصد چربی (002/0(p =، و 8-هیدروکسی 2-دیاکسی گوانوزین سرمی (001/0( p = و ادراری (001/0p= ) در بین دو گروه مداخله و کنترل مشاهده شد.
نتیجه گیری: انجام ورزش‌های تناوبی در زنان با سابقه زایمان زودرس که تحت عمل جراحی گرافت عروق کرونر قرار گرفته اند، می‌تواند موجب تغییر در شاخص استرس اکسیداتیو گردد.
کلید واژه‌ها:استرس اکسیداتیو، تمرین تناوبی، زایمان زودرس، گرافت عروق کرونر
مقدمه
بر اساس آمارهای ارائه شده سازمان جهانی بهداشت، زنان بیشتر از مردان به بیماریهای مختلفی همچون سرطان (3-1)، دیابت، چاقی و عوارض ناشی از بیماری‌ها همچون عوارض روحی و روانی، کیفیت پایین زندگی، نامیدی و. .. مبتلا میشوند (6-4). همچنین زنان بیشتر از مردان در معرض عوارض بیماری‌ها و پس از جراحی هستتد؛ مطالعاتبی شمارینشان داده اندکه شاخصی به نام استرساکسیداتیو، به عنوانعاملی مهم در پیشرفت پاتوژنزاکثربیماری‌ها همچون دیابت ملیتوس،انواع سرطان،بیماری کلیوی،بیماری‌های قلبی- عروقیوفرآیندهاییهچونپیریمؤثر است(9-7). در شرایطی که توازن بین تولید رادیکالهای آزاد و خنثی سازی آنانبهوسیله آنتی اکسیدانها مختل شود، تجمع رادیکال‌های آزاد و محصولات ناشی از آن در داخل سلولها اتفاق افتاده و منجر به بروز پاسخهای استرس اکسیداتیو میگردد (10، 11). این روند (فعال شدن استرس اکسیداتیو) منجر به بدتر شدن وضعیت سلامتی فرد و تشدید بیماری میگردد و در افرادی که مستعد بیماریهای مختلف باشند، منجر به پدیدار شدن بیماری میگردد (10، 11).ازمنابعمهمتولید و فعال سازی استرساکسیداتیودر بدن میتوان به آلودگیهای زیست محیطی، اشعه‌ها و پرتوهای نوری و مواد شیمیایی همچون دود سیگار و تنباکو، داروهای شیمیایی همچون داروهای مورد استفاده در شیمی درمانی و الکل اشاره نمود (12، 13).
از طرفی دیگر ثابت شده است که استرس اکسیداتیو، یکی از دلایل بروز زایمان زودرس در زنان باردار است؛ به زبان ساده تر، زنانی که دچار زایمان زودرسشدهاند، دارای سطوح بالای استرس اکسیداتیو در بدن هستند (14، 15). بروز زایمان زودرس به دلیل استرس اکسیداتیو موجب طیف وسیعی
از عوارض که منجر به تأثیرات منفی بر سلامت نوزاد و مادر میگردند، میشود. (17، 16)
براساسمطالعاتانجام شده، ارتباطنزدیکیبینتولیدگونه اکسیژه فعال (ROS) وتحلیلسیستم آنتی اکسیدانی در بدنوجوددارد (18، 19). دراینزمینه،ایجادتغییرات در ساختارDNAبه دنبال ارتباط با اکسیژن فعال که منجر به ایجاد بیماریهایمختلف میشود،موردتوجهمحققانبودهاستو ثابتشده است که چنینتغییراتی، نقشمهمیدربروز پیریوبیماری‌هایآترواسکلروزودیابت در زنان باردار دارند (19، 20).
اخیراً مداخلات بسیار وسیعی از دارودرمانی تا انجام ورزشهای ساده و طب مکمل جهت پیشگیری و کنترل شرایط استرس اکسیداتیو در بیماران با بیماری‌های قلبی – عروقی به کار رفته است که اثرگذاری این روشهای مداخله ای را به اثبات رسانیده است (21، 22)، اما اثرگذاری اقدامات ذکر شده بر شاخصهای استرس اکسیداتیو در برخی مطالعات تأیید (17، 18) و در برخی نیز مورد تأیید قرار نگرفته است (26-23)؛ از این رو انجام مطالعات بیشتر جهت یافتن نقاط ضعف مداخلات توسط محققین بسیار زیادی توصیه شده است.
پینهو و همکاران(2010) در مطالعه خود گزارش کردند که انجام ورزشهای تناوبی پس از جراحی گرافت عروق کرونری (CABG) در افرادی که ریسک فاکتورهای آن را دارند، موجب بهبود در شاخصهای استرس اکسیداتیو میشود و انجام آن را برای زنان مستعد بیماریهای قلبی پیشنهاد کردند (21).
از آنجایی که افزایش سن موجب بدتر شدن وضعیت بیماری در زنان از جمله بیماری‌های قلبی- عروقی می‌گردد (30-27) و
زنانی که زودتر از موعد مقرر زایمان نموده اند، دارای سطوح بالایی از استرس اکسیداتیو هستند و از طرف دیگر جراحی گرافت عروق کرونری قلب به عنوان اصلی ترین درمان در بیمارانی که عروق کرونر آنها دچار گرفتگی شده است شناخته شده است و انتظار میرود وضعیت بیماران پس از گرافت عروق کرونر با بهبود چشمگیری همراه باشد، حال آنکه مشاهده میشود عده زیادی از این بیماران، پس از گرافت عروق کرونر همچنان مشکلات عدیده ای دارند؛ از این رو پیشگیری از بدتر شدن وضعیت بیماران پس از عمل جراحی، جزئی از روند تکمیلی درمان است. با توجه به اینکه مطالعات بسیار معدودی در رابطه با اثرات تمرینات تناوبی بر کاهش استرس اکسیداتیو پس از زایمان زودرس(یکی از عوامل بروز و تشدید کننده بیماریهای قلبی) انجام شدهاست و تاکنون مطالعه ای در رابطه با اثرات تمرینات ورزشی تناوبی بر استرس اکسیداتیو پس از گرافت عروق کرونر در زنانی که زایمان زودرس داشته اند انجام نشده است، مطالعه حاضر با هدف 8 هفته تمرین ورزشی تناوبی بر شاخصهای استرس اکسیداتیو زنان با زایمان زودرس پس از جراحی گرافت عروق کرونری گرافت عروق کرونر انجام شد.
روش کار
این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی شده (موازی) در بازه زمانی 18 ماهه منتهی به پاییز سال 1398 بر روی 12 زن با زایمان زودرس دارای سابقه جراحی گرافت عروق کرونر در بیمارستان شهید مدنی شهر تبریز انجام شد. معیارهای ورود به مطالعه شامل: جنسیت مؤنث، سابقه زایمان زودرس، سن بین 40-30 سال، شاخص توده بدنی بین 24-19 کیلوگرم بر متر مربع، توانایی انجام فعالیت ورزشی (تأیید توسط پزشک مربوطه) و گذشت 8 ماه از عمل گرافت عروق کرونر بود. معیارهای خروج از مطالعه شامل: استعمال دخانیات، داشتن
تمرین ورزشی در 3 ماه اخیر و شرکت نامنظم در تمرینات ورزشی تناوبی حین مداخله بود.
حجم نمونه بر اساس مطالعه مشابه (31) و با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه و با در نظر گرفتن توان آزمون برابر 80%، 05/0=α و تغییرات میانگین برابر 5 واحد، برابر 8 نفر تعیین شد که جهت احتیاط بیشتر، 11 نفر برای گروه مداخله و 10 نفر برای گروه شاهد در نظر گرفته شدند. شرکت‌کنندگان به روش نمونه گیری در دسترس و مبتنی بر هدف وارد مطالعه شدند. پس از تعیین حجم نمونه، بیماران با کمک سایت تصادفی‌سازیآنلاین https://www.sealedenvelope.com/simplerandomiser/v1/lists-انجام شد و به هر بیمار یک کد داده شد که بر اساس آن در یکی از گروههایمداخله و کنترل تقسیم میشدند.
شرکت‌کنندگان واجد شرایط شرکت در مطالعه پس ازارائه توضیحات توسط کمک پژوهشگر، فرم‌های مربوطهرا در بیمارستان به صورت قلم و کاغذ تکمیل نمودند. فرم مربوطه از دو قسمت تشکیل شده بود؛ قسمت اول حاوی اطلاعات دموگرافیک (سن بر حسب سال، قد)سانتی متر(وزن) کیلوگرم، درصد چربی بدن، شاخص توده بدنی، 8-هیدروکسی 2-دی اکسی گوانوزین سرمی (نانوگرم بر میلی لیتر) و 8-هیدروکسی 2-دی اکسی گوانوزین ادراری (نانوگرم بر میلی لیتر) شرکت‌کنندگان بود و قسمت دوم نیز پرسشنامه سطح فعالیت جسمانی کیزر بود که پایایی آن برابر 87/0 بر حسب آلفای کرونباخ بود (32).
ازتقسیممحیطکمربهمحیطباسن،نسبتدورکمر بهباسن (جهت دستیابی به درصد چربی بدن) واز تقسیموزنبدنبرمجذورقدبهمتر،شاخصتوده بدنیبر حسبکیلوگرمبرمترمربعبه دستآمد.برای اندازه گیرینسبت کمربهباسن،محققابتدابانوار متریدورکمروسپسدورباسن
رااندازه گیریکردو ازتقسیمایندواندزهبرهم،نسبتدورکمر بهباسن به دستآمد.تمامیاندازه گیری‌هادرحالیانجامشدکهشرکتکنندگاناز4ساعتقبلازآزمونازخوردن وآشامیدن خودداریکردهبودندوتاجایممکن مثانه،معدهورودهآنها تخلیهشدهبود.
دراینتحقیقنمونه‌های خونیدر24ساعتپیشاز شروعتمریناتو24ساعتبعدازجلسهتمرینجمعآوری شد. نمونه گیریدربینساعات10-8 صبح درآزمایشگاه (با رعایت حداقل 8 ساعت ناشتایی)،از سیاهرگدستچپهرآزمودنی،دروضعیتنشستهو درحالت استراحتانجامشد.نمونهگیری توسط پرستار ماهر که از نوع گروه بندی‌ها اطلاعی نداشت، انجام شد.
برایتعیینمیزانسطوح8-هیدروکسی 2-دیوکسی گوانوزینسرمیازروشالایزاوبااستفادهازکیت کازابایو،ساختژاپنانجامشد.
برنامه تمرینی به تعداد 24 جلسه (هر هفته 3 جلسه و در طی 8 هفته) و به مدت هر جلسه 1 ساعت انجام شد. تمامی تمرینات در قبل از ظهر و در سال ورزشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام میشد. تمرینات شامل 10 دقیقه گرم کردن عمومی بدن، 40 دقیقه انجام تمرین اصلی (دویدن با شدتی معادل 70-50% حداکثر ضربان قلب ذخیره که رفته رفته افزایش داده شد و به شدت آن افزوده شد) و 10 دقیقه سرد کردن پایانی بود. دویدن بر روی دستگاه تردمیل انجام میشد که توانایی سنجش ضربان قلب و شدت را دارا بود. قبل و پس از پایان مداخله نمونه‌های خونی از تمامی بیماران اخذ شد؛ گروهکنترلهیچ فعالیتیدرطول دورهتحقیقنداشتندوغیرفعالبودند(شیوه زندگی عادیداشتند). از تمامی افراد گروه مداخله درخواستشد با لباس و کفش مناسب اقدام به انجام تمرین نمایند (تأمین این تجهیزات بر عهده پژوهشگر بود)؛ آموزش تمرینات ورزشی و نظارت بر
انجام آن توسط هیأت علمی گروه تربیت بدنی دانشگاه علوم پزشکی تبریز و در سالن تربیت بدنی دانشگاه انجام شد. تمامی شرکت‌کنندگان حداقل 8 ماه از جراحی آنان گذشته بود و تأیید توانایی انجام ورزش توسط پزشک جراح آنان صورت گرفت.
از نظر ملاحضات اخلاقی، این مطالعه پس از تأیید توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی تبریز (IR.TBZMED.REC.1397.1059) و ثبت در سامانه کارآزمایی بالینی ایران (IRCT20190325043107N2) به صورت عملی انجام شد. پژوهشگر با در دست داشتن مجوزهای مربوطه و هماهنگی با مسئولین بیمارستان شهید مدنی، اقدام به نمونه گیری نمود. پس از توضیح اهداف پژوهش به تمامی نمونه‌ها، فرم رضایت آگاهانه برای تمامی بیماران تکمیل شد و سپس اهداف پژوهش به تک تک بیماران توضیح داده شد. کسب اجازه انجام فعالیت بدنی از پزشک قلب جهت اطمینان از عدم مشکل برای شرکت‌کنندگان انجام شد. هیچ هزینه ای بابت خدمات دریافتی از شرکت‌کنندگان دریافت نشد وتمامی اطلاعات بیماران از اول تا آخر پژوهش محرمانه بودند. در این مطالعه سعی شد ملاحظات اخلاقیهمچون سایر پژوهش‌های حیطه علوم پزشکی رعایتشوند.
داده‌ها پس از گردآوری با استفاده از نرم افزار آماری SPSS(نسخه19) مورد تجزیهوتحلیلقرار گرفتند. پساز تأییدطبیعی بودنتوزیعنظریداده‌ها با استفادهازآزمونآماری اکتشافی، جهتمقایسه میانگین‌های درون گروهیوبین گروهیازآزمونآماری تیدانشجوییدرگروه‌های وابستهومستقل استفاده شد.میزان pکمتر از05/0 معنادار در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در بازه زمانی گفته شده، 31 بیمار شناسایی شدند که از این تعداد، 10 بیمار به دلیل نداشتن معیارهای ورود، از ورود به مطالعه منع شدند. تعداد 21 بیمار وارد مطالعه شده و پس از تخصیص تصادفی، 11 بیمار تمرینات ورزشی تناوبی را انجام دادند و تا آخر به تمام رسانیدند. شرکت‌کنندگان به صورت منظم در برنامه ورزشی تعیین شده شرکت نموده و ریزش نمونه برابر صفر بود (دیاگرام 1).
میانگین سن شرکت‌کنندگان در گروه مداخله 30/05±10/42 سال و در گروه کنترل 30/05±18/41 سال بود که از نظر آماری اختلاف آماری معناداری بین دو گروه مشاهده نشد(298/0=p). میانگین قد کل شرکت‌کنندگان 42/15±19/170 سانتی متر، میانگین وزن کل شرکت‌کنندگان 70/07±15/75 کیلوگرم و میانگین شاخص توده بدنی کل شرکت‌کنندگان 81/02±03/26 کیلوگرم بر متر مربع بود که مقایسه نتایج بین دو گروه، نشان دهنده عدم اختلاف آماری معنادار در ویژگیهای جمعیت شناختی بیماران بود. ویژگیهای جمعیت شناختی بیماران در جدول 1 آمده است.
جدول 1- ویژگی‌های جمعیت شناختی بیماران
بر اساس نتایج آزمون تی دانشجویی، برنامهتمرینات کاهش معناداری همراه بود. براساسیافته‌های جدول ورزشیبرکاهش وزنبدن(013/0=p)،شاخص توده 2،تغییراتمیانگینهای بین گروهیدر تمامیمتغیرها بدنی (039/0=p)ودرصدچربی بدنی (001/0=p)در همچون وزن (048/0=p)، شاخص توده بدنی گروهمداخله موجب ایجاد تغییرات معنادار نسبت به (004/0=p)، درصد چربی (002/0=p)،و8-قبل از ورزش شد. همچنین در گروه مداخله تغییرات هیدروکسی2-دیاکسی گوانوزینسرمی (001/0=p) و غلظت8-هیدروکسی2-دی اکسیگوانوزینسرمی ادراری(001/0=p) دربین دو گروه مداخله و کنترل (003/0=p)و ادراری (003/0=p) در پایاندورهبا مشاهده شد (جدول 2).
جدول 2- مقایسه تغییرات درون گروهی و بین گروهی دو گروه پس از مداخله
بحث

فایل : 19 صفحه

فرمت : Word