مقاله کامل آموزش تفکر انتقادی در دوره راهنمایی تحصیلی

فصل يكم
درآمدي بر پژوهش
مقدمه
در سالهای اخیر متخصصان علوم تربیتی در مورد نارسایی توانایی شاگردان در امر تفکر انتقادی ابراز نگرانی کرده اند . رشد و پرورش مهارت های فکری شاگردان همیشه مساله ای پیچیده در آموزش بوده،ولی امروزه از اهمیت بیشتری برخوردار است،زیرا برونداد اطلاعاتی فرهنگ ما از قدرت تفکر انتقادی ما درباره آن اطلاعات فراتر رفته است.امروزه دانش آموزان با حجم وسیعی از اطلاعات روبرو هستندکه به درستس نمی دانند چگونه آنها را تجزیه تحلیل کرد و از آنان استفاده کنند. دبیران برای بهبود تفکر شاگردان خود ،پیشنهادهایی ارائه داده اند. بیشتر این مطالب بسیار نظری است و با موارد عملی که معلمان و شاگردان همواره با آن مواجهند فاصله زیادی دارد. امروزه دانش آموزان نیاز به گرفتن اطلاعات در حجم وسیع ندارند ، زیرا اطلاعات به صورت های گوناگون در دسترس آنان قرار دارد ،چیزی که دانش آموزان به آن نیاز دارند چگونگی بهره بردن از این اطلاعات و استفاده صحیح از آنان در پیشبرد اهدافشان می باشد.
اهداف
این پژوهش بر آن است که تلاش کند تا فاصله و شکاف بین نظریه و عمل در آموزش تفکر انتقادی را از میان بردارد، و به معلمان آموزش دهد که با استفاده از چه روش هایی می توانند به دانش آموزان خود تفکر انتقادی را آموزش داده و آنها را افرادی ریزبین با آورند. دراین پژوهش به جنبه های عملی آموزش پرداخته شده و تاکید شده که شاگردان باید پشت سر گذاشتن فرایندهای فکری مشکل،تفکر انتقادی را تمرین کنند. مهارتهای تفکر انتقادی در یک محیط بحث و تبادل فکری و حل مساله به بهترین وضعی توسعه می یابد . شاگردان صرفاً از طریق گوش دادن به سخنرانی معلم خود در باره تفکر انتقادی مطلب چندانی یاد نمی گیرند، آنان باید بیاموزند که چگونه بیاندیشند.
ضرورت
دنیای امروز دنیای تکنولوژی ،علم و فن است .آموزش و پرورش موثر و تاثیر گذار تاثیر به سزایی در آماده نمودن دانش آموزان برای بهره بری از علم و فن موجود دارد . یکی از دانش هایی که می تواند بسیار یاری گر
باشد آموزش تفکر انتقادی است و در این بین مدرسه می تواند نقش حساس و مهمی داشته باشد . روش برخورد معلم با دانش آموز،میزان دانش و مهارت معلم در به کار بردن وسایل و ابزار موثر در یادگیری، روش تدریس وی ومیزان پرورش علاقه و انگیزه در دانش آموزان ،در میزان پرورش تفکر انتقادی دانش آموزان موثر می باشد و یادگیری و آموزش تفکر انتقادی می تواند روند یادگیری را آسان تر کرده و دانش آموزان را تنها یک مصرف کننده اطلاعات بار نیاورد بلکه او را فردی تحلیل گر ،نکته سنج و ریز بین بار آورد که به خلق و آفرینش دست می زند.
فرضيه
آموزش تفکر انتقادی در مدارس باعث تقویت آن می شود.
استفاده از تجربیات شخصی در تقویت تفکر انتقادی تاثیر مثبت دارد.
تعاريف
تفکر: مفهوم و قاعده و اصل،تغییر شناختی اطلاعات بدست آمده از محیط و نماد های ذخیره شده در حافظه ی دراز مدت.
تفکر انتقادی: تفکر مستدل و تیزبینانه در باره ی اینکه چه چیزی را باور کنیم و چه اعمالی را انجام دهیم.
تجربه شخصی: تجارب و درس هایی که شخص در طول زندگی خود کسب می کند.
فصل دوم
ادبيات و پيشينه پژوهش
ادبيات و پيشينه پژوهش
دنیای امروز دنیای اطلاعات است . در این دوره اطلاعات از طریق فن آوری های پیشرفته ای مانند اینترنت و شبکه های جهانی اطلاع رسانی به وفور یافت می شود.در دنیای امروز صرف داشتن اطلاعات نمی تواند مفید و کار ساز باشد بلکه تجزیه و تحلیل و نحوی کار با این اطلاعات با اهمیت است . یکی از موثر ترین روش ها پرورش تفکر انتقادی در افراد می باشد. علاقه به توسعه ی توانایی های تفکر انتقادی در محافل آموزشی پدیده ی جدیدی نسیت. منشاء این علاقه به آکادمی افلاطون بر میگردد که بر پایه برخورد دو طرفه استاد و شاگرد و گفتگوی منطقی آنها استوار بود.( مایرز،1374، ص 1 ) .
ریشه های خردمندانه تفکر انتقادی قدمتی دیرینه دارد، روش تدریس و دیدگاه سقراط در 2500 سال قبل از میلا موید این مطلب است. سقراط این حقیقت را بیان کرد که شخص نمی تواند برای دستیابی به دانش و بصیرت عقلی به کسانی که دارای اقتدار هستند متکی باشد. او نشان داد که افراد ممکن است دارای قدرت و موقعیت بالایی باشند اما عمیقاً سرگردان و گمراه و غیر منطقی باشند. سقراط اهمیت پرسش سوالات عمیق را که موجب می شوند انسان قبل از پذیرش ایده ای به تفکر در آن بپردازد و نیز اهمیت جشتجوی شواهد،آزمایش دقیق،استدلال ،فرضیه ها و تحلیل مفاهیم اساسی را نشان داد.. روش او که اینک به پرسش و پاسخ سقراطی معروف است بهترین راهبرد آموزش تفکر انتقادی می باشد که در آن سقراط نیاز به تفکر را برای روشنی و استحکام منطق به طور مشخص نشان می دهد. ( موسسه تفکر انتقادی،2000 ،ص45 ).
روش سقراط به وسیله افلاطون و ارسطو دنبال شد. در دوران رنسانس ( قرون 15 و 16 ) در اثر جریان عظیم سکولاری در اروپا تفکر انتقادی در مورد مذهب،هنر،جامعه،طبیعت انسان،قانونو آزادی آغاز شد. سکولارها با این فرضیه پیش رفتند که بیشتر حوزه های زندگی انسان نیازمند بررسی و تحقیق تحلیلی و انتقادی می باشد. فرانس بیکن در انگلستان به معرفی بت های طایفه یعنی شیوه هایی که ذهن ما به طور طبیعی تمایل به خود فریبی دارد پرداخت. کتاب او پیشرفت در یادگیری یکی از اولین متون در مورد تفکر انتقادی است. از دیگر دانشمندانی که تفکر انتقادی را در قرون 16 و 17 مورد توجه قرار دادند می توان از دکارت نام برد که در کتابش قواعدی برای هدایت فکر در
مورد نیاز به جهت دهنده ای نظام دار برای واداشتن ذهن به تفکر بحث می کند. ( موسسه تفکر انتقادی،2000 ، ص 45 ).
مباني نظري پژوهش
پژوهشگران بسیاری در زمینه ی فکر انتقادی به پژوهش پردخته اند و در این زمینه نتایج خوبی کسب کرده اند . نتایج و نظریاتی که اگر دبیران ما سعی در استفاده از آنها در محیط های آموزشی کنند،ما خواهیم توانست دانش آموزانی خلاق و منتقد تربیت کنیم . پاره ای از این نظریات به قرار زیر می باشد :
تفکر انتقادی، فعالیت ذهنی پیچیده ای است که به صورت های مختلف توصیف شده است . بعضی تفکر انتقادی را بعنوان تفکر هدف دار و به سوی هدف تعریف کرده اند که هدف آن قضاوت نمودن بر اساس مدرک ( حقیقت ) است نه بر مبنای گمان ( حدس زدن ) . تعریف تک واژه ای، مستدل برای تفکر انتقادی ارائه گردیده بدین معنی که تفکر انتقادی مستلزم آن است که فرد به جای اینکه بطور ساده فقط لغات را حفظ نماید خود شخصاً اطلاعات را تجزیه تحلیل کند. ( بهرامی، 1380 )
اتخاذ دیدگاه هوشیارانه و با دقت و ظرافت در برابر عقاید و ادعاهای دیگران و یا فرایند تحلیل عقاید برای فهم اعتبار و سودمندی آن . ( ویکرز، 1997،ص 62-57 )
تفکر انتقادی و تفکر کننده انتقادی بجای اینکه به طور بی اختیار افکار و عقاید دیگران را بپذیرد،خود،عقاید و اعتقاداتش را شکل می دهد و به طور خلاق راه حل مشکلاتش را می یابد. ( پیتر و پری، 1999،ص 64 )
فرایند تفکر انتقادی شامل : یاد آوری حقایق ، بکار گیری منطق، طرح سوالات کلیدی ، ایجاد یک تصویر ذهنی و تجزیه و تحلیل تمامی اطلاعات دانست. (روسدال،1999 ،ص 364 ).
متفکر انتقادی باید ویژگیهایی داشته باشد . متفکر انتقادی از توانایی ها و نیرو های خود آگاه است (اعتماد به نفس دارد) از محدودیت های خود آگاه است (زمان کمک خواستن را می داند) نظر باز و روشنی دارد
(به نقطه نظرات دیگران گوش می دهد) تواضع دارد (اعتقاد به دانستن همه چیز ندارد) خلاق است (در جستجوی راه هایی برای بهبود کار است) انعطاف پذیر است ،پشتکار دارد ،استقامت بخرج می دهد ،منطقی فکر می کند و …(تیمبی، 1999،ص 22).
تفکر مستد و تیز بینانه در باره اینکه چه چیز را باور کنیم و چه اعمالی را نجام دهیم.( انیس، 1985 ،ص 46).
تفکر انتقادی قدرتی جسمی – ذهنی در شخص ایجاد می کند که او را برای رقابت ها و چالش های دنیای بسرعت متغیر کنونی آماده می کند.( پل،1993 ،ص 56).
تفکر انتقادی تفکری است که به تحلیل ،ارزشیابی و گزینش و کاربرد بهترین راه حل را در انسان بوجود می آورد،همان چیزی که نیازی دنیای امروز است.(فورست،1997 ،ص 58 ).
روش های آموزش تفکر انتقادی
بهترین شیوه آموزش تفکر انتقادی به دانش آموزان ، این است که به آنها کمک کنیم علت و معلول ها را بشناسند.آنها باید یاد بگیرند چگونه اطلاعات لازم را بدست اورند و از این اطلاعات استفاده کنند. برای یادگیری تفکر انتقادی نیاز به تمرین و تجربه است.
از نظر چت مایرز آموزش تفکر انتقادی در مدارس دارای مراحل زیر است:
ایجاد علاقه و انگیزش
بدون علاقه،رشد فکری امکان نخواهد داشت. علاقه جزء لاینفک توجه و درک کردن است می توان از طریق تنبیه یا فعالیت های لذت بخش، در افراد ایجاد علاقه اما بدون علاقه پیشرفتی و جود نخواهد داشت.(وایتهد،1967،ص 37 ) .انسانها با یک حس تحلیل و کنجکاوی ذاتی متولد می شوند ولی اگر قرار باشد که این حس ها زنده بمانند باید پرورش یابند. برای درک اینک چرا شاگردان بیشتر وقت ها علاقه دلگرم کننده از خود نشان نمی دهند کافی است به به دو سابقه ذهنی معمول که بسیاری از شاگردان آنها را از مدرسه و اجتماع قبلی خود همره دارند توجه شود:
الف- گرایش به انفعالی ذهنی یا رهایی از قید و بند
ب- تعصبات منفی درباره رشته تحصیلی و مواد درسی.
مستقر شدن و بطور جدی با موضوع مورد علاقه درگیری فکری پیدا کردن به زمان نیاز دارد . در محیطی که هر ساعت یک موضوع جدید،یک معلم نو یا هر دوی آنها معرفی

فایل : 20صفحه

فرمت : Word