مقاله در مورد مطالعه پراکندگی جغرافیایی و نقش عوامل منطقه ای در بروز سرطان روده در استان اردبیل

/
دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد جغرافیای پزشکی
عنوان پژوهش:
مطالعه پراکندگی جغرافیایی و نقش عوامل منطقه ای در بروز سرطان روده در استان اردبیل
استاد راهنما:
یوسف وثیق
دانشجو:
محسن صادقی
پاییز 94
سپاسگزاری:
سپاس بی کران ایزد یکتا که هستی مان بخشیده، به طریق علم و دانش رهنمونمان ساخت و به همنشینی رهروان علم و ادب مفتخرمان نمود و خوشه چینی از علم و معرفت را روزیمان کرد.
بر خود وظیفه می دانم از محضر استاد ارجمند جناب آقای دکتر یوسف وثیق در طول تحصیل و تدوین پایان نامه با زحمات، مساعدت ها و راهنمایی های ارزشمندشان روشنگر راهم بودند، تشکر و قدردانی کنم.
تقدیم به:
پدرم زحمت کشم
او یکی اوجاداقلارکیمی، صلابتدی دایاناقیلا سعادتیمی رقم ویردی، حیاتیمه عزت باغیشلادی و جان سرمایسین منیم چون فدا اتدی تا اوزاغ یولّاریم یوخون اولسون.
تقدیم به:
مادرم
او که موهایش سفید شد تا من رو سفید شوم
او که چون پروانه سوخت
و
چون شمع گداخت
و
مهربانانه با دردها ساخت
او که در خالصانه ترین گوشه قلبم
جایی که خبری از روشنایی نیست
یاد او می درخشد
باشد که تسبیحش تا انتهای زمان جاوید باشد.
تقدیم به:
برادر عزیزم به پاس قلب بزرگش که فریادرس است و وجودش، که در این سردترین روزگاران بهترین پشتیبان.
و در آخر از تمامی کسانی که بنده را در تحقق این پژوهش یاری نمودند، کمال تشکر و قدردانی دارم.
فهرست مطالب
مقدمه ذ‌
1-1-بیان مسئله 1
1-2- اهمیت و ضرورت پژوهش 4
1-3- اهداف پژوهش 5
1-4- فرضیه ها 5
1-5- روش تحقیق 5
1-5-1-روش پژوهش 5
1-5-2-روش گرد آوری اطلاعات 5
1-5-3- ابزار گرد آوری اطلاعات 6
1-5-4- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات 6
1-6-پیشینه پژوهش 7
1-6-1- پیشینه داخلی 7
1-6-2- پیشینه خارجی 9
2-1- مفهوم سرطان 12
2-1-1- انواع سرطان 13
2-1-2- میزان شیوع سرطان 14
2-1-3- آثار سرطان 15
2-1-4- اساس ژنيتكي سرطان 15
2-1-5- سندرم هاي روانپزشكي در بيماران سرطاني 16
2-1-6- سندرم هاي روانپزشكي و محل تومور 17
2-1-7- پرتو درماني 17
2-1-8- شيمي درماني 18
2-1-9- زندگي پس از درمان سرطان 18
2-2-سرطان روده 18
2-2-1-علت 19
2-2-3-علایم و نشانه ها 20
2-2-4-زمان مراجعه به پزشک 21
2-2-5-علائم مهم روده 21
2-2-6-تشخیص 22
2-2-7-علائم سرطان روده بزرگ-تغییر اجابت مزاج 23
2-2-8- کاهش وزن و کم‌خونی از علائم سرطان روده 23
2-2-9-سابقه فامیلی از دیگر علائم سرطان روده 23
2-2-10-سایر علائم سرطان روده بزرگ 24
2-2-11-مراحل تشخیص سرطان روده بزرگ 25
2-2-12-درمان 25
2-2-13-جراحی 26
2-2-13-شیمی درمانی 27
2-2-14-پرتودرمانی 28
2-2-15-دارو درمانی 28
2-2-16-رژیم غذایی 29
2-2-17-مواد غذایی صرف شده 29
2-2-17-1-زمان صرف غذا 29
2-2-17-2-پیشگیری 29
2-2-18- غربالگری و تشخیص 30
3-1- استان اردبیل 33
3-1-1- موقعیت 33
3-1-2-جغرافیای طبیعی استان و محدوده مورد مطالعه 33
3-2-موقعیت شهر اردبیل 34
3-3-اقلیم استان اردبیل 34
3-3-1- بارندگي 39
3-3-2- دماي هوا 40
3-3-3- تعدادروزهاي يخبندان 41
3-3-4-باد 42
3-5- طبقه بندي اقليمي استان 44
3-6-ارتفاعات اردبیل 45
3-7- جاذبه های گردشگری استان اردبیل 48
3-7-1- نگاهي اجمالي به پتانسيل هاي گردشگري منطقه اردبيل 50
3-7-2- بخش صنعت 51
3-8- معرفي برخي از پتانسيلهاي توريستي اردبيل 51
3-8-1- منطقه اكوتوريستي گردنه حيران 51
3-8-2- منطقه توريستي فندقلو 52
3-8-3-درياچه شورابيل 52
3-8-4- درياچه نئور 53
3-8-5- مجموعه بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي 54
3-8-6-آلوارس سبلان 56
3-8-7-منطقه اكوتوريستي برجلو- قينرجه 56
3-9-جغرافیای جمعیتی 57
3-10-وضعیت سواد در شهر اردبیل 58
3-11-جمعیت در استان اردبیل 59
3-12- وضعیت اشتغال در شهر اردبیل 60
4-1-روش پژوهش 62
4-2-روش گرد آوری اطلاعات 62
4-3-جامعه آماری و روش نمونه گیری حجم نمونه 62
4-4-ابزار گرد آوری اطلاعات 62
4-5-روش تجزیه وتحلیل اطلاعات 63
4-6-نتایج حاصل از اطلاعات دموگرافیک 63
5-1-بحث و نتیجه گیری 77
5-2-نتایج توصیفی پژوهش 78
5-3- آزمون فرضیه ها 79
5-4-پیشنهادات پژوهشی 80
5-5-پیشنهادات کاربردی 80
مقدمه
سرطان به‌طور فزاينده‌اي از شايع‌ترين بيماري‌هاي جهاني در دهه‌هاي آينده خواهد بود ‌انتظار مي‌رود تعداد موارد جديد سرطاني به 15 ميليون نفر در سال 2020 افزايش يابد كه حدود 60% اين موارد جديد در كشورهاي كمتر توسعه يافته ايجاد مي‌شوند. سرطان دومين عامل شايع مرگ و مير در كشورهاي توسعه‌ يافته و سومين عامل مرگ و مير در كشورهاي كمتر توسعه يافته است. در حال حاضر سرطان عامل 12% مرگ و مير در سرتاسر جهان است كه در سال‌هاي آينده روند رو به رشدي خواهد داشت چرا كه با افزايش متوسط سني جمعيت، كنترل نسبي بيماري‌هاي واگير و افزايش عوامل خطرمحيطي با افزايش بروز سرطان‌ها مواجه هستيم. بررسي نتايج حاصل از فرايند ثبت سرطان به‌عنوان جزء اصلي برنامه كنترل سرطان مطرح است چرا كه اطلاعات حاصل از آن در حوزه‌هاي گوناگون از جمله بررسي اتيولوژيك، برنامه‌ريزي‌هاي بهداشتي براي پيشگيري در سطوح اوليه و ثانويه و درمان‌هاي مراقبتي بيماران داراي كاربرد فراگير است. نظام ثبت سرطان ابزار اصلي مديريت و كنترل سرطان‌ها است. اين منبع اطلاعاتي نه‌تنها براي مطالعات اپيدميولوژيك اين بيماري، بلكه براي برنامه‌ريزي و پيش‌بيني وقايع، سنجش درستي تحقيقات و تأثير مداخلات موردنياز است و بدون داشتن يك نظام ثبت سرطان با استانداردهاي تعريف شده قادر به تدوين، اجرا و دوام هيچ برنامه كنترل سرطاني نخواهيم بود. در ايران سرطان به‌طور كلي سومين عامل مرگ و مير است. سالانه بيش از 30. 000 نفر در اثر سرطان جان خود را از دست مي‌دهند. تخمين زده مي‌شود سالانه بيش از 70. 000 مورد جديد سرطاني در كشور اتفاق بيافتد و با افزايش اميد به زندگي و درصد سالمندي در جمعيت كشور انتظار مي‌رود بروز موارد سرطاني در دو دهه آينده به دو برابر افزايش يابد. با توجه به منابع موجود، ميزان بروز موارد سرطان در كشور براساس شاخص 100 مورد در صد هزار نفر جمعيت برآورد مي‌شود. لذا براساس جمعيت كشور در سال 1385 موارد سرطاني، 70166 مورد پيش‌بيني مي‌شود. از اين تعداد حدود 59786 مورد آن گزارش و ثبت شده است. بنابراين پوشش گزارش كشوري ثبت سرطان سال 1385 بيش از 83% كل موارد سرطان است (عزیزی، 1383). موضوع پراکندگی بیماری ها و انتصاب آن ها به نواحی جغرافیایی مشخص از موضوعات ثابت شده و ریشه دار است که زمینه ایجاد علمی بنام جغرافیای پزشکی را فراهم می کند در تعریف از جغرافیای پزشکی مک گلاشن چنین میگوید:جغرافیای پزشکی از تاثیرات عوامل مختلف محیط در سلامتی انسان بحث میکند او اعتقاد دارد داده های جغرافیایی در مطالعات پزشکی همواره در حال افزایش است و باید داده ها مستمرا جمع آوری و تکمیل گردد (مک گالان، 1972).
دو علم جغرافیا و و پزشکی (طب) از آغاز و از گذشته های دور وجود داشته است و قدمت این دو علم به اندازه قامت بلند تاریخ خلقت انسان است. دانش بزرگ پزشکی در انجام تحقیقات خود از تحقیقات جغرافیایی بهره برده و می برد و می توانیم به وسیله الگو های بیماری در فضای جغرافیایی ارتباط بین بیماری و شرایط اقتصادی و اجتماعی را کشف نماییم (هانتر، 1974).
با توجه به این که بشر به ترقیات شگرفی در زمینه های مختلف پزشکی نایل آمده و با وجودی که علت بسیاری از بیماری ها شناخته شده ولی همچنان هستند بیماری هایی که علتشان نا شناخته مانده و جالب این جا است که هر وقت یک بار علت بیماری ناشناخته ای کشف می شود اما بیماری ناشناخته دیگری
بر آدمیان حمله می کند. تا 50 سال پیش آرزوی دانش پزشکی مبارزه با سل و جذام بود و امروزه که راه علاج این بیماری ها شناخته شده، انسان قرن بیستم با کابوس سرطان و ایدز همراه است. شک نیست تا علت نا شناخته باشد راه درمان و پیشگیری ناشناخته خواهد ماند. یکی از این مسایل بروز سرطان در پراکندگی خاص جمعیتی است سرطان از جمله بیماری های کشنده و نگران کننده امروزی است که انسان امروزی با آن دست و پنجه نرم می کند و عامل عمده ایجاد کننده آن را عوامل محیطی و ژنتیکی می دانند و نسبت بالایی از سرطان ها مستقیماً با عوامل محیط زیست ارتباط دارند و لازم است که عوامل مؤثر در این مورد تعیین و مشخص گردد (ویلکنسون، 1998).
سرطان روده بزرگ چهارمین سرطان شایع در ایران است سرطان‌ روده بزرگ از پولیپ‌های غددی منشأ می‌گیرد. پولیپ رشد غیر‌طبیعی توده‌های خوش‌خیم در جدار اعضای بدن است. تبدیل پولیپ به سرطان یک فرایند چند مرحله‌ای است که از تجمع تغییرات ژنتیکی ناشی می‌شود و حداقل ۱۰ سال طول می‌کشد تا پولیپ به سرطان تبدیل شود. بعد از ۵۰ سالگی شانس ابتلا افزایش می‌یابد و در صورت ابتلای یک نفر از بستگان درجه اول و یا دو نفر از بستگان درجه دوم شانس ابتلا به این بیماری ۲ تا ۳ برابر افزایش می‌یابد همچنین در صورت ابتلای یک نفر از بستگان درجه اول که قبل از سن ۵۰ سالگی مبتلا شده باشد شانس ابتلای فرد ۳ تا ۴ برابر افزایش می‌یابد. 5 تا 10 درصد افرادی که به سرطان روده بزرگ مبتلا می‌شوند، نقایص ژنتیکی دارند که منجر به بروز سرطان در سنین پایین‌تر می‌شود. یافتن خانواده‌های دارای نقایص ژنتیک در سنین پایین‌تر برای شروع زودتر اقدامات غربالگری و پیشگیری اهمیت دارد.
بر این اساس هدف از تحقیق حاضر دست یابی به نقش عوامل منطقه ای در بروز سرطان روده در استان اردبیل میباشد.
تحقیق حاضر مشتمل بر پنج فصل است :
در فصل اول به بیان مسئله، ضرورت و اهداف و فرضیه های تحقیق و سپس به روش کار و محدودیت های پژوهش پرداخته شده است.
در فصل دوم به بیان مبانی نظری و مفاهیم مربوطه پرداخته شده است و واژه های سرطان و سرطان روده مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل سوم شناخت منطقه مورد مطالعه است. در این فصل شهر اردبیل از نظر طبیعی، اقتصادی، اجتماعی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
فصل چهارم یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل اطلاعات توسط SPSS مورد مطالعه قرار گرفته است.
فصل پنجم به نتیجه گیری آزمون فرضیه ها و ارائه راهکارهایی جهت بهبود شرایط سرطان روده در اردبیل اختصاص دارد.
فصل اول
کلیات تحقیق

فایل : 80 صفحه

فرمت : Word