مقاله بر يكي از عناصر خاك

بر
بر يكي از عناصر كم مصرف است كه مقدار كم آن ضروري است و در مقادير زياد باعث سميت مي شود. خاك هايي كه كمتر از 8/0 پي پي ام بر دارند به پخش يكنواخت 15-10 كيلوگرم اسيد بوريك در هكتار نياز دارند. بر نبايد به صورت نواري به كار برده شود بلكه بايد به صورت يكنواخت در سطح مزرعه پخش شود. علايم كمبود بر كوتولگي (توقف رشد)، فنجاني شدن و پژمردگي برگ ها است كه ممكن است با زردي يا قرمزي برگ و ريزش غلات نيز همراه باشد.
ساير عناصر ريز مغذي
ديگر عناصر ريز مغذي بر كلزا تأثير چنداني ندارند. در خاك هاي قليايي، كمبود آهن و منگنز ممكن است اتفاق بيافتد. در خاك هاي
اسيدي و شني كمبود منيزيم و كلسيم وجود دارد. اما در دامنه PH مناسب خاك، كمبود عناصر ريز مغذي نبايد وجود داشته باشد.
نحوه مصرف كود
ازت بايد در چند مرحله مصرف شود، به طوري كه تقريباً يك سوم آن در پاييز و هنگام كاشت و دو سوم در بهار (يك سوم هنگام شروع ساقه رفتن و يك سوم ديگر هنگام تشكيل غنچه هاي گل) مصرف شود. فسفر، پتاس و گوگرد بايد قبل از عمليات نهايي شخم به خاك اضافه شوند و سپس با خاك مخلوط گردند. اگر كود به صورت نواري در كنار فارو قرار داده شود، نبايد بيش از 15-12 كيلوگرم در هكتار باشد زيرا بذر كلزا به ازت، گوگرد و پتاس خيلي حساس است مخصوصاً اگر خاك از نظر رطوبت فقير باشد، كاربرد زياد كود
منجر به افزايش رشد رويشي و كاهش مقاومت به سرما خواهد شد. اگر قرار است كود ازته فقط يك بار مصرف شود، بهتر است در بهار (هنگام ساقه رفتن) باشد. كمبود فسفر همچنين منجر به كاهش مقاومت به سرما مي شود.
آبياري:
براي رسيدن به پتانسيل عملكرد كلزا آب كافي بايد در دسترس گياه قرار گيرد. به طور كلي 5 مرحله حساس به خشكي در كلزا وجود دارد كه در صورت كمبود آب در هر كدام از اين مراحل كاهش زيادي در عملكرد دانه ايجاد مي شود. اين مراحل عباراتند از: 1- مرحله جواني زني رشد اوليه گياهچه 2-مرحله ساقه رفتن 3- مرحله گلدهي 4-مرحله رشد غلاف 5-مرحله پر شدن دانه
كمبود آب در مرحله جوانه زني بذر و رشد اوليه گياهچه باعث تأخير در جوانه زني و استقرار نامطلوب و غير يكنواخت گياهچه شده و با كاهش رشد ريشه، گياهچه نسبت به كمبود آب در ساير مراحل نيز حساس مي شود. لذا براي استقرار خوب گياهچه هاي كلزا در مزرعه بايد يك مرحله آبياري در مرحله جوانه زني (پس از كاشت و يا قبل از آن در مرحله سبز شدن و رشد گياهچه انجام شود. كمبود آب در مرحله ساقه روي باعث كوتاه ماند گياه و در نتيجه كاهش تعداد گل و شاخه در بوته مي شود. در اين مرحله آب نقش زيادي در انتقال مواد فتوسنتزي ذخيرع شده در ريشه و طوقه به اندام‌هاي هوايي و آغازه هاي در حال تشكيل دارد. مرحله گلدهي حساسترين مرحله به كمبود آب است كه در اثر تنش خشكي تعداد غلاف و تعداد دانه در غلاف كاهش شديدي مي
يابد. البته با كاهش تعداد در بوته، وزن تك دانه افزايش مي يابد ولي هيچوقت امكان جبران كامل افت عملكرد وجود ندارد.
به علت طولاني بودن دوره گلدهي در مزرعه اين دو جزء عملكرد (تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف) تا اندازه زيادي در همين مرحله رشد گياه (گلدهي) تعيين مي‌شوند. كمبود آب در مرحله رشد غلاف نيز باعث عدم تشكيل و يا رشد كم غلاف شده در نتيجه تعداددانه در غلاف را كاهش مي دهد و نهايتاً با كمبود آب در مرحله پر شدن دانه، دانه هاي تشكيل شده چروكيده شده و وزن هزار دانه كلزا را كاهش مي‌يابد.
بيماري ها
كلزا گياهي از خانواده شب بويان (خانواده Brassicacea با نام قبلي Crucifereae) بوده و علف هاي
هرز متداولي همچون خردل، علف فلفلي (pepergrass) و Shepherd’s purse نيزدر اين خانواده قرار دارند. بر اين اساس تعداد زيادي از بيماري‌هايي كه روي اين دو گروه از علف هاي هرز مؤثر هستند كلزا را نيز آلوده مي‌نمايند. بيماري هاي كلزا در مرحله اي از رشد و نمو گياه وجود داشته و از طريق خاك، بذر، هوا و نيز بقاياي محصول آلوده (بسته به نوع بيماري) منتشر مي شوند. هرچند بيشتر اين بيماري ها روي كلزا قدرت بيماري زايي دارند، تنها تعدادي از آنها به عنوان بيماري هاي اصلي كلزا مسئله ساز هستند.
پوسيدگي اسكلروتينيايي ساقه (Sclerotinia Stem Rot)
عارضه پوسيدگي اسكلروتينيايي ساقه در اثر قارچ Sclerotinia Sclerotiorum ايجاد مي شود. اين بيماري مشكل اساسي كلزا در بيشتر نواحي دنيا
است. اسكلروتينيا در شرايط آب و هوايي گرم و مرطوب كه مصادف با گلدهي كلزا است، بيشترين شدت را دارد. اين قارچ دامنه ميزباني وسيعي دارد كه عمده محصولات ميزبان آن عبارتند از: انواع لوبيا، آفتابگردان و سويا. بنابراين تناوب كلزا با اين محصولات استقرار و توسعه بيماري را در خاك باعث مي شود، در حال حاضر اين بيماري در استان هاي شمالي كشور روي كلزا خسارت زا شده است.
سفيدك پودري يا سطحي (Powdery Mildew)
سفيدك پودري (ناشي از قارچ Erysiphe cruciferarum) با پوشش سفيد و كثيف روي قسمت هاي هوايي گياه قابل شناسايي است. شرايط دماي متوسط، رطوبت بالا، مصرف بي رويه كودهاي ازته و تراكم بيش از حد سايه انداز گياه، براي ظهور و شيوع
بيماري مساعد مي باشد. در برخي نواحي اين بيماري كاهش عملكرد غير قابل تغماضي را سبب مي شود. به هر حال بيماري سفيدك پودري بايد در اكثر مناطق جلگه اي در حد يكبيماري فرعي نگه داشته شود. استان هاي گلستان، مازندران، تهران از منطاق آلوده به اين بيماري بوده و احتمال به يقين، ديگر نواحي نيز آلودگي را دارند. ولي در حال حاضر خسارت آن در نواحي آلوده چسمگير نبوده و به حاشيه مزارع و نوارهاي كشت محدود مي شود، استفاده از تركيبات گوگرد در صورت شدت آلودگي براي كنترل شيميايي آن كافي و مناسب است.
برداشت
كلزا به دو روش مستقيم (با كمباين) و غير مستقيم (ابتدا بريده مي شود و سپس خرمنكوبي مي شود) برداشت مي شود. برداشت غير مستقيم
معمولاً براي كلزاي زمستانه توصيه نمي شود. برداشت زود هنگام باعث كاهش ميزان روغن، رطوبت زايد در بذر و وجود مقداري زيادي بذر سبز ميشود. درو دير هنگام كلزا نيز باعث اتلاف بذر ناشي از ريزش خواهد شد. برداشت مستقيم همواره با مقداري ريزش بذر همراه مي‌باشد. خشك كننده هاي شيميايي براي سرعت بخشيدن به خشك شدن محصول قابل استفاده هستند ولي هزينه بر مي باشند و لزومي به استفاده از آنها نيست. قبل از برداشت كلزا، بايد تمام سوراخ هاي كمباين و كاميون ها درزگيري شوند تا از اتلاف بذر هنگام حمل و نقل جلوگيري شود.
اصولاً برداشت كلزا فرايند زمانبري بوده و نياز به حوصله دارد. وقتي كه كلزا آماده برداشت شد، بايد بلافاصله برداشت شود. خسارت ناشي از ريزش بذر از غلاف در اثر باد، تگرگ و حمله
پرندگان نيز از عواملي است كه باعث افت محصول مي گردد.
برداشت مستقيم
كلزا داراي رشد نامحدود بوده و در هنگام برداشت مقداري از بذور نارس مي باشند. اين محصول بايد زماني برداشت شود كه متوسط رطوبت بذر 12-10 درصد باشد و بذر سبزي مشاهده نشود. و اين زماني است كه 90-80 درصد بذور غلافه هاي ساقه اصلي به رنگ قهوه اي تيره يا مشكي در آمده باشند. تنظيم هاي اوليه كمباين بايد متناسب با دستورالعمل برداشت كلزا باشد. كلزا بايد دقيقاً از محل زير غلاف ها برداشت شود تا از ورود كاه و كلش اضافي به داخل كمباين و كند شدن سرعت برداشت جلوگيري شود.
چرخ فلك كمباين بايد تا جايي كه امكان دارد در بالا قرار گيرد و از پشت شاخه هاي كلزا را به داخل كمباين هدايت كند. سرعت چرخ و فلك بايد برابر با سرعت حركت كمباين باشد كه حدود 3-5/1 كيلومتر در ساعت است.
دور كردن
در مناطق سرد و مرطوب كه خشك شدن محصول به كندي صورت مي گيرد، درو كردن (برداشت غير مستقيم) كلزا بايد انجام بگيرد. جهت انجام اين كار، بوته ها بايد در مرحله مناسبي از رسيدگي باشند. وقتي غلاف هاي ساقه صلي و شاخه هاي اوليه بوته‌ها حاوي 50 تا 60 درصد بذور سياه و 40-30 درصد رطوبت باشند، درو بايد انجام شود و سپس بوته ها به مدت 10-7 روز به