مقاله کامل شطرنج

مقدمه
اين قوانين شطرنج نمى تواند همه موقعيتهاى محتمل را كه ممكن است در بازى پديد آيد شامل شود و نيز نمى تواند تمام مسايل عملى را حل و فصل كند. در حالتهايى كه دقيقاً در مواد قوانين حاضر پيش بينى نشده باشد، مى توان با بررسى موقعيتهاى مشابهى كه در قوانين حاضر مورد بحث قرار گرفته است به تصميم صحيح رسيد. در قوانين شطرنج، فرض بر اين است كه داوران از صلاحيت لازم، قضاوت درست و بي طرفى كامل برخوردارند. مقرراتى كه زياده از حد جنبه تفصيلى يابد ممكن است اختيار قضاوت را از داور سلب كند و لذا مانع آن شود كه او با مراعات انصاف، منطق و عوامل خاص به حل مسايل بپردازد.
فيده همه شطرنجبازان و فدراسيونها را به پذيرش اين نظر فرا مى خواند. هر فدراسيون عضو فيده مختار است كه مقررات تفصيلى ترى را به اجرا درآورد، مشروط به اينكه:
الف) به هيچ وجه با قوانين شطرنج رسمى فيده در تعارض نباشد؛
ب) به قلمرو همان فدراسيونها منحصر شود؛
ج) براى هيچ يك از روياروييها] مچ ها [، مسابقات قهرمانى يا انتخابى تحت پوشش فيده، يا مسابقات عنوان گيرى درجه گيرى تحت پوشش فيده اعتبار نيابد.
تاریخچه شطرنج
در باره ی پیدایش شطرنج چندین روایت موجود است که تنها تعداد کمی از آن ها معقول و باور کردنی هستند. در ادامه این روایت های مختلف را با هم بررسی می کنیم تا به روایت واحدی دست پیدا کنیم. اولین داستانی که بررسی می کنیم، داستانی است که ثعالبی در شاهنامه ی معروف به ابومنصور نقل می کند. این داستان را فردوسی نیز در شاهنامه با تفصیل بیشتر آورده است. داستان از این قرار است که وقتی طلحند، پسر نای هندی در جنگ با گو پسر عمو و برادر امی بر سر پادشاهی کشته شد، مادرش از غم او افسرده گشت. گروهی از دانشمندان برای سرگرم کردن مادر و نیز نشان دادن وضعیت جنگی که پسرش در آن کشته شد شطرنج را اختراع کردند. از این داستان اگر به دلیل نبودن مدارک کافی بگذریم، در ادبیات کهن هند دو اثر وجود دارد که تا حدی قابل استناد هستند. در ادبیات هندی فقط دو اثر قابل قبول وجود دارد که در زیر به طور مختصر به شرح آن ها می پردازیم. نخستین مطلب مربوط به اوایل قرن هشتم میلادی است که به زبان سانسکریت وبا نثری ساده نوشته شده است. سوباندهو(نام این نوشته) درباره ی حکومت اودایانا پادشاه واتسا و ملکه اش مطالبی نگاشته است. در بین این مطالب اشاره ای هم به مهره های شطرنج شده که دقیقا مشخص نیست این مطالب در مورد شطرنج امروزی است یا نوع دیگری از شطرنج، چرا که نوع دیگری نیز هست که با تاس بازی می شود. نوشته ی دیگر مربوط به بانا نویسنده ای هندی است که ضمن شرح دادن چگونگی پادشاهی سری هارشا که در شمال هند حکومت می کرده است، اشاره ای به آموزش شطرنج در دربار او دارد. این نوشته در قرن هفتم میلادی نگاشته شده که کهن ترین نوشته ی مکتوب هندی در رابطه با شطرنج است. اکنون اگر دو سند قبلی را صددرصد قابل قبول بدانیم، از لحاظ قدمت در مقایسه با کارنامه ی اردشیر بابکان که در آن به وضوح از بازی شطرنج سخن رفته و مورد قبول مورخین برجسته است حدود سه قرن قدیمی تر هستند. حتی اگر
این طور فکر کنیم که کارنامه ی اردشیر بابکان در زمان حکومت خسروپرویز(۶۲۸-۵۹۰ ِِِمیلادی) تنظیم و نوشته شده باشد، باز هم این کارنامه حدود یک قرن قدیم تر نوشته شده است. بنابراین با توجه به آن چه گفته شد و همچنین با جمع بندی عواملی که شرح آن ها گذشت، یعنی قدمت بیشتر اسناد تاریخی ایران، باید پذیرفت که شطرنج بدون تردید از ایران سر برآورده است. اسناد تاریخی این نکته را روشن می کنند که ایران در پیش از اسلام برای پایه گذاری شطرنج گام های موثری برداشته بوده و حتی بعد از اسلام هم تا قرن شانزدهم میلادی استادان ایرانی سهم بسزایی در پیشرفت و گسترش شطرنج داشته اند.
قوانين و مقررات شطرنج
قوانين شطرنج فيده شامل بازى زنده شطرنج است. اين قوانين در هفتاد و يكمين كنگره فيده در نوامبر2000 در استانبول (تركيه) به تصويب رسيده است و از اول ژوئيه2001 جارى خواهد بود .متن انگليسى اين قوانين، متن معتبر اصلى شمرده مىشود. در متن انگليسى، ضميرهاى مذكر شامل ضميرهاى مؤنث نيز هست .
مقررات بازى
ماده ۱: ماهيت و اهداف بازى شطرنج
۱ـ۱. بازى شطرنج بين دو حريف انجام مى شود كه مهره هاى خود را به نوبت بر يك صفحه مربع به نام صفحه شطرنج حركت مى دهند. بازيكنِ داراى مهره هاى سفيد بازى را آغاز مى كند
“نوبت حركت” بازيكن موقعى است كه حركت حريف او انجام شده باشد.
۱-2 . هدف هر بازيكن قرار دادن شاه حريف در “معرض حمله” است به نحوى كه حريف هيچ حركت قانونى براى اجتناب از “گرفته شدن” شاه در حركت بعد نداشته باشد. بازيكنى كه موفق به اين امر شود اصطلاحاً شاه حريف را “كيش و مات” كرده است و بازى را برده است. حريفي كه شاه او كيش و مات شده است بازى را باخته است.
۱-3 . اگر پوزيسيون طورى باشد كه هيچيك از دو بازيكن نتواند احتمالاً كيش و مات كند، بازى مساوى است.
ماده ۲: پوزيسيون اوليه مهره ها در صفحه شطرنج
۱ـ۲. صفحه شطرنج يك شبكه ۸×8 از ۶۴ مربع مساوى است كه يك در ميان ميان به رنگ روشن و تيره هستند (مربعهاى “سفيد” و مربعهاى “سياه”). صفحه شطرنج بين دو بازيكن قرار مىگيرد، به نحوى كه آخرين مربع سمت راست هر بازيكن سفيد باشد.
۲ـ۲. در ابتداى بازى، يكى از بازيكنان ۱۶ مهره به رنگ روشن (مهره هاى “سفيد”) دارد؛ بازيكن ديگر ۱۶ مهره به رنگ تيره (مهره هاى “سياه” دارد).
اين مهره ها عبارتند از:
يك شاه سفيد
يك وزير سفيد
دو رخ سفيد
دو فيل سفيد
دو اسب سفيد
هشت پياده سفيد
يك شاه سياه
يك وزير سياه
دو رخ سياه
دو فيل سياه
دو اسب سياه
هشت پياده سياه
۳ـ۲ . پوزيسيون اوليه مهره ها در صفحه شطرنج به صورت زير است:
2-4 . هشت ستون عمودى مربعها را “ستون ” مى نامند. هشت رديف افقى مربعها را “عرض” مىخوانند. خط مستقيمى كه از مربعهاى همرنگ بگذرد و محل تلاقى اين مربعها را به هم وصل كند “قطر” ناميده مى شود.
ماده ۳: حركت مهره ها
3-1. مجاز نيست مهره اى را به مربعى حركت داد كه در اشغال مهره خودى است. اگر مهره اى به مربعى حركت كند كه در اشغال مهره حريف است، مهره حريف گرفته مى شود و از صفحه شطرنج خارج مى شود و اين بخشى از همان حركت به حساب مى آيد. در صورتى كه مهره اى بتواند طبق ماده هاى ۳ـ۲ تا ۳ـ۸ مهره اى را بگيرد، اصطلاحاً مىگويند آن مهره به مهره حريف حمله كرده است.
3-2 . فيل در قطرى كه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حركت كند.
۳ـ۳ . رخ در ستون يا عرضى كه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حركت كند.
۴ـ۳ . وزير در ستون، عرض يا قطرى كه خودش در آن قرار گرفته است به هر مربعى مى تواند حركت كند.
۵ـ۳ . فيل يا رخ يا وزير نمى تواند از روى مهره اى كه در مسير حركتش قرار دارد عبور كند.
۶ـ۳ . اسب مى تواند به مربعهايى حركت كند كه نزديكترين مربعها به مربع استقرار آن باشد ولى در يك عرض، ستون يا قطر واحد نباشد.
۷ـ۳ . (الف) پياده مى تواند رو به جلو و به مربع اشغال نشده اى كه بلافاصله در همان ستون در مقابل آن است حركت كند، (ب) يا پياده در حركت نخست خود مى تواند همانند حالت الف حركت كند. يا آنكه دو مربع در همان ستون پيشروى كند، مشروط به اينكه هر دو مربع اشغال نشده باشند، (ج) يا پياده مى تواند به مربع تحت اشغال مهره حريف كه به طور مورب در مقابل آن و در ستون مجاور باشد حركت كند و آن مهره را بگيرد. (د) اگر يك پياده حريف در يك حركت دو مربع از مربع اوليه اش پيشروى كرده باشد، پياده اى كه به مربع عبور اين پياده حريف حمله كرده است مى تواند پياده حريف را بگيرد، طورى كه انگار آن پياده حريف فقط يك مربع حركت كرده است. اين گرفتن را فقط در حركت بعد از اين پيشروى مى توان انجام داد و آن را گرفتن “آن پاسان “] در حين عبور[ مى نامند. (ه) وقتى پياده اى به دورترين عرض نسبت به موقعيت اوليه اش برسد بايد به عنوان بخشى از همان حركت آن را با وزير، رخ، فيل يا اسب همرنگ آن پياده عوض كرد. حق انتخاب بازيكن منحصر به مهره هايى نيست كه قبلاً گرفته شده باشند. اين تعويض پياده با مهره ديگر را ” ترفيع ” مى نامند و اثر مهره جديد آنى است.
۸ـ۳ . (الف) شاه مى تواند به دو صورت مختلف حركت كند، با:
(I) حركت كردن به هر مربع مجاور كه در معرض حمله يك يا چند مهره حريف نباشد. حتى اگر اين مهره هاى حريف قادر به حركت نباشند، مربعهاى مسير حركت آنها در معرض حمله شمرده مى شوند.

فایل : 27 صفحه

فرمت : Word