مقاله کامل خرگرد

خرگرد

خرگرد که از اسلام تا قرن هشتم هجری آنرا با نام معبرش “خرجرد “می نامیدند با جمعیت تقریبی 1500نفر بر روی طول جغرافیایی 59-59درجه وعرض جغرافیایی 34درجه و32دقیقه ودر ارتفاع 945 متر از سطح دریا قرار دارد.

و روستای بعدی که روزگاران درازی یکی از شهرهای مهم خواف بوده امروزبرروی خرابه های شهر قدیمیش در فاصله 5 کیلومتری جنوب شهر خواف و در کنار جاده آسفالته تایباد – خواف و نیز خواف به سنگان و قاسم آباد و زوزن واقع است.
شغل عمده مردم آن کشاورزی و مانند هزار واندی سال قبل که مولف حدودالعالم گفته است دامداری میباشد.
بروایت ترجمه مجالس النفائس تالیف امیرعلیشیرنوائی در خراسان در محلی بنام خرگرد (خرجرد) معروف بوده که اول همین خرگرد مورد بحث که در یک فرسنگی «روی» حاکم نشین فعلی خواف بوده و دیگری خرجرد جام (قریه لنگر )که در دو فرسنگی تربت جام قراردارد بوده است.
این روستا در قرون اولیه هجری و شاید قبل از آن که منابع تاریخی آمده و بویژه در قرن چهارم شهری بوده از شهرهای تابع فوشنج (بوشنج) هرات که ابن حوقل صاحب صوت الارض به سال363 هجری ضمن شرح شهر هرات و توابع ان از خرگرد چنین نام میبرد:
… اما پوشنگ دارای شهرهای خرگرد، فرگرد و کره است و بزرگتر از همه آنها پوشنگ که شهری به اندازه نیمه هرات و هر دو شهر در زمین مستوی قرار دارند..
و بزرگترین شهر پس از پوشنگ شهر کرسوی است که زمینی فراخ نعمت و دارای آب و باغهای اندک و به اندازه یک سوم پوشنگ، بناهای آن از گل است.

خرگرد دارای آب و باغهای بسیار و کوسوی کوچکتر است و فرگر از خرگرد کوچکتر است و آب جاری آن اندک است. مردم آن غالبا ستور می چرانند و باغ بسیار ندارند.
کره، باغ و آب فراوان دارد و وسعت آن در حدود وسعت خرگرد است.
و باز مقدسی صاحب احسن التقاسیم در همین قرن توصیف ایالت هرات مینوسید:
«ناحیت هایش بوشنج: شهرهایش خرگرد، فلجرد، کوسوی و کره است»
و باز مولف حدود العالم بسال 372 هجری آنرا شهرکی خوانده و شغل عمده مردمش را دامداری نوشته: «خرگرد شهرکیست، خرد، مردمان او خداوند چهارپایانند»
خرگرد از نظر ارتباط جمعی موقعیت خاصی داشته و بروایت ابن حوقل در مسیر راه قاین به بوشنج
و هرات به زوزن واقع بوده است که میگویند: « شهرهای زوزن، خرگرد و فرگرد در سر راه قاین به بوشنج واقع تر کنار رودی در پایین هرات جاری است می ر ود و نیز نوشته است : (… میان هرات و بوشنگ و یک روز میان پوشنگ وکره چهار فرسخ از طرف چپ کسی که به نیشابور رود فاصله است وراه این دو ناحیه از شاهراه نزدیک یک فرسنگ فاصله دارد . از پوشنگ تا خرگرد دو روز و از آنجا تا زوزن یک روز. )
یاقوت حموی در سال 623 آنرا نزذیک بوشنج هرات آورده و نامی از تبعیتش که جزء کدام ولایت بوده است نبرده :(خرجرد : یفتح اوله و تسکین ثانیه ثم جیم مکسوره وراء ساکنه و دال : بلد قرب بوشنج هرات ینسب الیها احمد ابن محمد تن اسماعیل ابن محمد بن ابراهیم ابن مسلم اتن بشار ابوبکر البوشنجی الخرجردی البشاری . سکن نیشابوری. )
و اما علامه دهخدا نیز به نقلی از منابعی تاریخی و نظر جغرافیدانان از خرگرد چنین می گوید (نام یکی از شهرهای مهم خواف است و به نام شهر خرجرد بوده است ولی ابن حقول به صورت خرگرد ضبط کرده همچنین شهر فرگرد در یک منزلی خاور خرگرد که یاقوت آن را فرجرد و فلجرد ضبط نموده است.)
کوسوی یا کوسویه نزدیک به رودخانه هرات ودر شمال خرگرد و بزرگترین هر سه شهر بود و یک سوم شهر بوشنج.این دهکده در جلگه واقع با آب وهوای معتدل آب آن از قنات و محصول: غلات و پنبه و شغل اهالی زراعت و کرباس بافی و راه اتومبیل رو است و آبادی بنایی است قدیمی که در آن شاهرخ شاه دارالخلافه داشته است.
معماری خانه سازی
در منطقه ی خواف عوامل جغرافیایی و ارزشهای مذهبی و عقیدتی در کیفیت و نوع معماری نقش تعیین کننده ای دارد . از یک طرف عوامل طبیعی و آب و هوایی مثل گرمای زیاد و باد توأم با شنهای روان و کمبود بارندگی باعث شده خانه های از گل رس دارای دیوارهای ضخیم ساخته شود تا در مقابل سرمای زمستان سرد و سرمای زمستان گرم باشد .
سقف خانه ها ضمن اینکه از خشت خام بصورت گنبدی می باشد دارای بادگیرهایی می باشد که ضمن تبادل هوا در خانه باعث روشنایی و افزایش نور می گردد .
از طرف دیگر ارزشهای مذهبی ، قرآنی در سبک معماری سنتی منطقه نقش بسزایی داشته و دارد از نظر مردم متدین منطقه خانه محل آرامش جسمی ؛ روحی ؛ معنوی و رعایت ارزشهای اسلامی است تنها
محل خوابیدن نیست , نقشه های خانه و منازل بگونه است که محرم از نامحرم ، مهمان از صاحب خانه حدا بوده و رعایت حال همه گردد هم صاحب خانه بتواند کار خود را انجام دهد و هم میهمان احساس راحتی نماید . محلات قدیمی شهرها و روستاها بافت گلی و سنتی دارد و محلات نو و جدید التاسیس شهر مدل و نقشه های جدید با مصالحی چون ( سیمان – آجر – آهن ) ساخته شده است که نه تناسبی با شرایط آب و هوایی جغرافیایی دارد و نه با فرهنگ محلی و مذهبی مطابق است .
خانه ها در روستاهای خواف یک واحد تولیدی خودکفا و خودگردان است . سبک معماری و نقشه و مصالح بکار رفته با کار افراد خانواده و نحوه و

فایل : 32 صفحه

فرمت : Word